ORIGINAL_ARTICLE
سیر غزل مدحی در ادب فارسی (از سنایی تا حافظ)
شعر غنایی شعری است که با احساسات و عواطف شخصیِ شاعر در ارتباط است و ممکن است دربرگیرندۀ معانی و اندیشههای متفاوتی باشد. پیشینیان غزل را، که ازجمله مصادیق شعر غنایی است، شعری دانستهاند که مضمون عاشقانه دارد. با مطالعۀ سیر غزل درمییابیم به مرور زمان، مضامینی غیر از مضمون عاشقانه در غزل وارد شده و با توجه به نوع مضمون، صورتهای متفاوت غزل، ازجمله غزل مدحی، غزل انتقادی، و غزل تعلیمی شکل گرفته است. در این پژوهش، با استفاده از منابع کتابخانهای و به روش توصیفی ـ تحلیلی، غزل مدحی و سیر آن در دیوان غزلسرایان برجسته (از سنایی تا حافظ) بررسی شده است. اگرچه خاقانی را اولین شاعر غزل مدحی معرفی کردهاند، در این پژوهش نتیجه گرفته شده که سنایی مبدع این گونۀ ادبی است.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1091_26cdd5c98c3b15cc55876b2908853a0a.pdf
2014-09-23
1
27
.
شعر فارسی
شعر غنایی
غزل
غزل مدحی
طاهره
ایشانی
tahereh.ishany@gmail.com
1
استادیارادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی
AUTHOR
منابع
1
انوری، محمد بن محمد (1364). دیوان انوری، بهکوشش محمدتقی مدرس رضوی، ج 2، تهران: علمی و فرهنگی.
2
پورنامداریان، تقی (1380). در سایۀ آفتاب: شعر فارسی و ساختشکنی در شعر مولوی، تهران: سخن.
3
پورنامداریان، تقی (1382). گمشدۀ لب دریا: تأملی در معنی و صورت شعر حافظ، تهران: سخن.
4
جمالالدین محمد بن عبدالرزّاق اصفهانی (1362). دیوان کامل استاد جمالالدین عبدالرزاق اصفهانی، با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، تهران: کتابخانۀ سنایی.
5
حافظ، شمسالدین (1368). حافظ قزوینی/ غنی، با مجموعه تعلیقات و حواشی علامه محمد قزوینی، بهکوشش عبدالکریم جربزهدار، تهران: اساطیر.
6
حقشناس، علیمحمد (1370). مقالات ادبی زبانشناختی، تهران: نیلوفر.
7
حمیدیان، سعید (1373). «بحثی در ساختار غزل فارسی»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال بیست و هفتم، ش 4.
8
خاقانی شروانی، افضلالدین بدیل بن علی (1382). دیوان افضلالدین بدیل بن علی نجار خاقانی شروانی، تصحیح و مقدمه و تعلیقات بهکوشش ضیاءالدین سجادی، تهران: زوّار.
9
دودپوتا، ع. م. (1382). تأثیر شعر عربی بر تکامل شعر فارسی، ترجمۀ سیروس شمیسا، تهران: صدای معاصر.
10
دهخدا، علیاکبر (1372). لغتنامه، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسۀ لغتنامۀ دهخدا.
11
رودکی، جعفر بن محمد (1382). دیوان رودکی سمرقندی، بر اساس نسخۀ سعید نفیسی، تهران: نگاه.
12
زرینکوب، عبدالحسین (1370). با کاروان حلّه، تهران: علمی.
13
زرینکوب، عبدالحسین (1368). نقش بر آب، تهران: معین.
14
سعادت، اسماعیل (1386). دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، ج 2، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
15
سعدی، مصلح بن عبداللّه (1385). کلیات سعدی، بهتصحیحِ محمدعلی فروغی، تهران: هرمس.
16
سنایی، مجدود بن آدم (1362). دیوان حکیم ابوالمجد بن آدم سنایی غزنوی، بهکوشش مدرّس رضوی، تهران: سنایی.
17
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1386). قلندریه در تاریخ؛ دگردیسیهای یک ایدئولوژی، تهران: سخن.
18
شمیسا، سیروس (1362). سیر غزل در شعر فارسی، از آغاز تا امروز، تهران: فردوسی.
19
صبور، داریوش (1355). آفاق غزل فارسی؛ سیر انتقادی در تحول غزل و تغزّل از آغاز تا امروز، تهران: پدیده.
20
عبادیان، محمود (1372). تکوین غزل و نقش سعدی، تهران: هوش و ابتکار.
21
عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین محمد (1362). دیوان عطار نیشابوری، بهکوشش و تصحیح تقی تفضّلی، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
22
قوامی، بدریه (1382). «توصیف مضامین قلندری در غزل فارسی»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت معلم.
23
مؤتمن، زینالعابدین (1339). تحوّل شعر فارسی، تهران: به سرمایۀ کتابفروشی حافظ و کتابفروشی مصطفوی.
24
مالمیر، تیمور و فاطمه محمدخانی (1391). «نقد و بررسی مدیحهسرایی حافظ»، فصلنامۀ متنپژوهی ادبی، ش 51.
25
مولوی، جلالالدین محمد (1387). غزلیات شمس تبریز، مقدمه، گزینش و تفسیر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
26
همایی، جلالالدین (1377). فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.
27
ORIGINAL_ARTICLE
واژههای دارویی و درونمایههای پزشکی در آثار عطار
عطار نیشابوری از شخصیتهای معروف شعر، عرفان و تصوّف در قرن ششم و آغار قرن هفتم هجری است که با توجه به مستندات تاریخی، ادبی و پژوهشی به داروفروشی، داروسازی و طبابت هم اشتغال و اشتهار داشته است. طبابت در روزگاران پیشین بیشتر بر دو پایۀ گیاهدرمانی و رواندرمانی استوار بود، که نشانههای هر دو مورد در آثار عطار آشکار است. بنابه آثار موجود و نوشتههای عطارشناسان، پدر عطار نیز به شغل عطاری مشغول بود و عطار این شغل را از پدر بهارث برده است. با توجه به وجود مفردات و گزارههای پزشکی در آثار منظوم و منثور وی، میتوان استنباط کرد که این شاعر به داروفروشی و پزشکی به سبک روزگار خویش اشتغال داشت. در این مقاله سعی شده است با توجه به مفردات گیاهی، گزارههای پزشکی و گیاهان دارویی بهکار رفته در آثار مکتوب و مسلّم عطار، جایگاه عطاری و طبابت او بررسی و نشان داده شود که عطار به چه میزان و برای چه مقاصدی از مضامین، ترکیبات و اصطلاحات طبی و مفردات گیاهی سود جسته و تأثیر شغل عطاری در بیان این موضوعات چهقدر بوده است.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1092_833676b3f77bd67af9d57c57292647f9.pdf
2014-09-23
29
49
.
عطار
گیاهان دارویی
داروهای گیاهی
گزارههای پزشکی
یدالله
بهمنی مطلق
y_bahmani43m@yahoo.com
1
استادیارفارسی،دانشگاه شهید رجایی
AUTHOR
محمدرضا
تونی
2
کارشناس ارشدادبیات فارسی
AUTHOR
منابع
1
ابنهندو (1387). مفتاح الطب، با مقدمۀ مهدی محقق، تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، دانشگاه مکگیل.
2
انصاری، شهره (1381). تاریخ عطر در ایران، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
3
خسروی، مهدی (1389). گیاهان دارویی و نحوۀ کاربرد آنها، تهران: محمد.
4
زرگری، علی (1368). گیاهان دارویی، تهران: دانشگاه تهران.
5
صفا، ذبیحالله (1372). تاریخ ادبیات در ایران، ج 2، تهران: فردوسی.
6
عطار نیشابوری، محمد (1339). خسرونامه، تصحیح احمد سهیلی خوانساری، تهران: زوّار.
7
عطار نیشابوری، محمد (1355). تذکرة الاولیا، تصحیح محمد استعلامی، تهران: زوّار.
8
عطار نیشابوری، محمد (1373). مصیبتنامه، تصحیح نورانی وصال، تهران: زوّار.
9
عطار نیشابوری، محمد (1374). دیوان عطار. تصحیح تقی تفضّلی، تهران: علمی و فرهنگی.
10
عطار نیشابوری، محمد (1375). دیوان عطار، تصحیح اسماعیل شاهرودی، تهران: فخر رازی.
11
عطار نیشابوری، محمد (1386 الف). اسرارنامه، تصحیح شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
12
عطار نیشابوری، محمد (1386 ب). مختارنامه، تصحیح شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
13
عطار نیشابوری، محمد (1386 ج). مصیبتنامه، تصحیح شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
14
عطار نیشابوری، محمد (1387). الهینامه، تصحیح شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
15
عطار نیشابوری، محمد (1388). تذکرةالاولیا، تصحیح رینولد نیکلسون، تهران: میلاد.
16
فردوسی، ابوالقاسم (1388). شاهنامه، تصحیح ژول مول، تهران: علمی و فرهنگی.
17
قاسمی برومند، محمد و علی علوینیا ابرقوی (1387). مبانی طبّ سنتی و عصر اسلامی، تهران: طبیب.
18
کیانمهر، هرمزدیار (1388). شناخت گیاهان دارویی، تهران: آییژ.
19
مولوی، محمدعلی و گیتی ثمر (1367). بهداشت همگانی، تهران: چهر.
20
هدایت، صادق (1384). در فواید گیاهخواری، تهران: نگاه.
21
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و مقایسۀ دو تصویر در بوف کور و طوطینامه
بوف کور صادق هدایت در نگاه اول بیشتر به سبک و سیاق غربی میماند تا اسلوبهای ادبی شرقی و ایرانی. نقدهایی هم که بر این اثر نوشته شده بیشتر ناظر بر چنین تأثرها و شباهتهایی است؛ اما در زمانهای اخیر، به اثرپذیری آن از فرهنگ ایران بیشتر توجه شده است. هنگام صحبت از تأثیر ادبیات قدیم در این اثر، بیش از هر چیز نام خیام برده میشود و بعد ویس و رامین، و غالباً در همین جا متوقف میمانند؛ شاید به این دلیل که هدایت خود دربارة این دو موضوع کتاب و مقاله نوشته است. این حقیقت که صادق هدایتِ داستاننویس میراث داستانی ادبیات فارسی را مطالعه کرده است و احیاناً از آن متأثر شده است، کاملاً پذیرفتنی است. در مقالۀ حاضر سعی شده است ثابت شود که صادق هدایت در خلق بوف کور از طوطینامه متأثر شده و بهویژه ایدۀ تصویر «پیرمرد و دختر» را از یکی از افسانههای طوطینامه اقتباس کرده است.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1093_e08b8d82a3e02232b4890408a01824f0.pdf
2013-07-24
51
62
.
ادبیات داستانی
جواهرالاسمار
طوطینامه
بوف کور
احمد
خاتمی
a_khatami@sbu.ac.ir
1
استادادبیات،دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
محسن
نصیری
mo_nasiri@sbu.ac.ir
2
دانشجوی دکتری ادبیات،دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
منابع
1
ثغری، عمادبن محمد (1352). جواهرالأسمار، بهکوشش شمسالدین آل احمد، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
2
جورکش، شاپور (1378). زندگی، عشق و مرگ از دیدگاه صادق هدایت، تهران: آگاه.
3
حافظ، شمسالدین محمد (1381). حافظ به سعی سایه، تهران: کارنامه.
4
دهباشی، علی (1380). یاد صادق هدایت، مجموعه مقالات، تهران: ثالث.
5
دهخدا، علیاکبر (1337). لغتنامۀ دهخدا، زیر نظر محمد معین، تهران: دانشگاه تهران.
6
سیمیدچیوا، مارتا (1386). «الگوی ایرانی میل ناکام»، رودکی، ش 20، آبان و آذر.
7
شمیسا، سیروس (1382). داستان یک روح، تهران: فردوس.
8
صنعتی، محمد (1380). صادق هدایت و هراس از مرگ، تهران: مرکز.
9
غلامرضایی، محمد (1390). فرهنگ آثار ایرانی ـ اسلامی، زیر نظر احمد سمیعی، ج 2، تهران: سروش.
10
نخشبی، ضیاءالدین (1372). طوطینامه، بهکوشش فتحالله مجتبایی و غلامعلی آریا، تهران: منوچهری.
11
نصرالله منشی، ابوالمعالی (1389). کلیله و دمنه، تصحیح مجتبی مینوی تهرانی، تهران: امیرکبیر.
12
هدایت، صادق (1315). بوف کور، بمبئی: انتشار شخصی نویسنده.
13
هدایت، صادق (1341). سه قطره خون، تهران: امیرکبیر.
14
هدایت، صادق (1344). مجموعه نوشتههای پراکندۀ صادق هدایت، تهران: امیرکبیر.
15
هیلمن، مایکل (1371). «سالشمار زندگی صادق هدایت»، ایراننامه، ش 39.
16
یاوری، حورا (1374). روانکاوی و ادبیات؛ دو متن، دو انسان، دو جهان، تهران: تاریخ ایران.
17
ORIGINAL_ARTICLE
نگاه مولانا به طبیعت در غزلیات شمس تبریزی
با مطالعه در شعر فارسی ملاحظه میشود که شعرا از گذشته تا به امروز در اشعار خود از عناصر طبیعت برای مقاصد متفاوتی همچون توصیف، مدح، ذم، تغزل، و مرثیه استفاده کردهاند. هدف از نگارش این مقاله بررسی نقش طبیعت و عناصر آن و میزان کاربرد صور خیال برساخته از عناصر طبیعی در غزلیات دیوان کبیر است. نمود طبیعت در غزلیات مولانا چشمگیر است. این حضور هم ازلحاظ تعداد ابیات و هم ازنظر تنوع عناصر طبیعی بهکاررفته درخور توجه است. کثرت توجه مولانا به طبیعت، علاوه بر آنکه معلول ذوق شاعرانه و مطالعۀ فراوان اوست، آگاهی مولانا از امکانات لفظی و تأثیربخشی مظاهر طبیعت را بهنمایش میگذارد. میتوان گفت نگاه غالب در اشعار مولانا، نگاهی برگرفته از فرهنگ اسلامی و قرآن است. او به اکثر عناصر طبیعی از دید تازهای نگریسته و از آنها برای بیان مقاصد تعلیمی و عرفانی خود بهره برده است.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1094_29f9683adce42d67838455013aa1e708.pdf
2013-07-24
63
83
.
طبیعت
مولوی
غزلیات شمس تبریزی
کاظم
دزفولیان
k_dezfoulian@sbu.ac.ir
1
استاد گروه ادبیات،دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
محمد
رشیدی
mo.rashidi84@gmail.com
2
دانشجوی دکتری ادبیات،دانشگاه شهیدباهنر کرمان
AUTHOR
منابع
1
قرآن کریم (1385). ترجمۀ ابوالفضل بهرامپور، تهران: آوای قرآن.
2
ابوالقاسمی، مریم (1383). اصطلاحات و مفاهیم عرفانی دیوان شمس، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
3
پورنامداریان، تقی (1385). داستان پیامبران در کلیات شمس، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
4
دهخدا، علیاکبر (1370). لغتنامه، تهران: مؤسسة لغتنامة دهخدا.
5
زمانی، کریم (1384). شرح جامع مثنوی، تهران: اطلاعات.
6
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1383). صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگه.
7
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1379). موسیقی شعر، تهران: آگه.
8
مولوی، جلالالدین بلخی (1367). دیوان کبیر، تصحیح بدیعالزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
9
مولوی، جلالالدین بلخی (1375). مثنوی معنوی، تصحیح نیکلسون، تهران: پژوهش.
10
مولوی، جلالالدین بلخی (1388). غزلیات شمس تبریز، مقدمه، گزینش و تفسیر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
11
ORIGINAL_ARTICLE
شناختنامه و معرفی توصیفی آثار خواجه حسین ثنایی مشهدی
خواجه حسین ثنایی مشهدی، از شعرای برجستۀ قرن دهم هجری است. اثر مشهور ثنایی دیوان او است؛ اما جز این، در برخی از منشآت قرون بعد، نامههایی نیز از او بهجای مانده است. همچنین، یک مثنوی هشتصد بیتی بهنام اسکندرنامه از او در دست است. بهجرأت میتوان گفت که کمتر جنگ و مجموعهای بعد از قرن دهم سراغ داریم که غزلی یا قصیدهای و یا حتی بیتی از ثنایی را در خود جای نداده باشد. در این مقاله، ضمن گذری بر زندگی، آثار، و ویژگیهای شعر ثنایی، آثار او در کتابخانههای ایران، هند، و پاکستان، اعم از دیوانهای موجود و یا اشعار پراکنده در مجموعهها و جنگها (شامل 73 مورد)، نسخهشناسی شده است.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1095_e4048079c73d391b453249c47dc08a83.pdf
2013-07-24
85
111
.
ثنایی مشهدی
شعر فارسی
نسخهشناسی
ابوالقاسم
رادفر
a.radfar@gmail.com
1
استاد پژوهشگاه علوم انسانی
AUTHOR
خورشید
قنبری ننیز
kh.ghanbari@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری،پژوهشگاه علوم انسانی
AUTHOR
منابع
1
آذر بیگدلی، لطفعلیبیگ (1337). آتشکدۀ آذر، بهاهتمام سیدجعفر شهیدی، تهران: مؤسسۀ نشر کتاب.
2
اوحدی بلیانی، محمد (بیتا). عرفاتالعاشقین، نسخۀ خطی کتابخانۀ ملک، ش 5324.
3
بدائونی، عبدالقادر (1869م). منتخبالتواریخ، بهکوشش احمدعلی صاحب، کلکته.
4
ثنایی مشهدی، حسین (بیتا). دیوان اشعار، نسخۀ خطی مجلس شورای اسلامی، ش 239.
5
ثنایی مشهدی، حسین (بیتا). دیوان اشعار، نسخۀ خطی مدرسۀ عالی مطهری (سپهسالار)، ش 375.
6
رازی، امیناحمد (1340). هفت اقلیم، بهکوشش جواد فاضل، تهران: کتابفروشی علمی.
7
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1372). صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگه.
8
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1376). موسیقی شعر، تهران: آگه.
9
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380). شاعر آینهها، تهران: آگه.
10
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1384). ادوار شعر فارسی، تهران: سخن.
11
شمیسا، سیروس (1379). سبکشناسی شعر، تهران: فردوس.
12
صفا، ذبیحالله (1378). تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوس.
13
فخرالزمانی، عبدالنبی (1375). تذکرۀ میخانه، بهکوشش احمد گلچینمعانی، تهران: اقبال.
14
فهرست نسخههای خطی کتابخانه و موزۀ ملک، ج 7 و 8 و 9، تهران.
15
فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ آیتالله گلپایگانی، قم.
16
فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی، ج 6، قم.
17
فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ دایرةالمعارف اسلامی، ج 1، تهران.
18
فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، ج 1 و 3 و 8 و 22 و 37، و 38، تهران.
19
فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ مدرسۀ عالی مطهری (سپهسالار)، ج 2 و 4، تهران.
20
فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، ج 9 و 10 و 14 و 16 و 17.
21
فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ ملی، ج 2 و 6، تهران.
22
فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ نوربخش (خانقاه نعمتاللهی)، ج 1، تهران.
23
نهاوندی، عبدالباقی (1931م). مآثر رحیمی، بهکوشش محمد هدایت حسینی، کلکته.
24
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی لحن در تاریخ بیهقی
تاریخ بیهقی ازجمله متون برجستۀ نثر کلاسیک فارسی است که با وجود آنکه نام تاریخ بر خود دارد، بهدلیل رویکرد ادبی و هنری نویسنده به تاریخ، به حوزۀ ادبیات راه یافته است. سرشت اثر، زبان و رهیافت زیباییشناسانۀ آن، لحنی خاص بر این اثر حاکم کرده است. لحن در هر اثر ادبی، برایند عناصر متعددی همچون فضای روایی، فضای زبانی و فضای گفتمانی است. در تاریخ بیهقی نیز لحن متأثر از عناصر مختلف روایت ادبی مانند صحنهپردازی، فضاسازی، شخصیتپردازی، ... و شگردهای زبانی همچون واجآرایی، بهگزینی واژه، ترکیبسازی و جابهجایی متنوع و سیال اجزای جمله و البته فضای فکری حاکم بر ایران قرن پنجم است. در این مقاله، به شیوۀ تحلیلی ـ اثباتی، ضمن بررسی عوامل لحنساز، چگونگی هماهنگی این عوامل با یکدیگر مطالعه و نتیجه گرفته شده که لحن مسلط در تاریخ بیهقی، لحنی فاخر و حماسی است که هم بر ماهیت اثر منطبق است و هم به دغدغۀ نویسنده و خواننده پاسخ میدهد.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1096_9cfd2c0e3952039f0af338e5a97d2f74.pdf
2013-07-24
113
139
.
لحن
تاریخ بیهقی
زبان
زیباییشناسی
روایت
فضای گفتمانی
قدسیه
رضوانیان
ghrezvan@umz.ac.ir
1
دانشیارادبیات فارسی،دانشگاه مازندران
AUTHOR
مریم
محمودی نوسر
msmahmoodi_13@yahoo.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشدادبیات دانشگاه مازندران
AUTHOR
منابع
1
ابرمز، ام. جی (1384). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، ترجمۀ سعید سبزیان، تهران: رهنما.
2
اسکلتن، رابین (1375). حکایت شعر، ترجمۀ مهرانگیز اوحدی، تهران: میترا.
3
اسکولز، رابرت (1387). عناصر داستان، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: مرکز.
4
اسلامی ندوشن، محمدعلی (1388). «جهانبینی ابوالفضل بیهقی»، یادنامۀ ابوالفضل بیهقی، بهکوشش محمّدجعفر یاحقّی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
5
انوشه، حسن (1381). فرهنگنامۀ ادب فارسی (گزیدۀ اصطلاحات ادب فارسی دانشنامۀ ادب فارسی)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
6
ایرانی، ناصر (1364). داستان: تعاریف، ابزارها و عناصر، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
7
براهنی، رضا (1362). قصّهنویسی، تهران: نشر نو.
8
بهار، محمدتقی (1386). سبکشناسی، تهران: امیرکبیر.
9
بینیاز، فتحاللّه (1387). درآمدی بر داستاننویسی و روایتشناسی، تهران: فراز.
10
بیهقی، ابوالفضل(1387). تاریخ بیهقی، بهکوشش خلیل خطیبرهبر، تهران: مهتاب.
11
پین، جانی(1389). سبک و لحن در داستان، ترجمۀ نیلوفر اربابی، اهواز: رسش.
12
جهاندیده، سینا (1379). متن در غیاب استعاره، رشت: چوبک.
13
داد، سیما (1387). فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
14
دشتی، مریم و محمدعلی صادقیان (1388). «لحن حماسی در قصاید عنصری»، مجلۀ نامۀ پارسی، ش 48 و 49.
15
روانپور، نرگس (1372). گزیدۀ تاریخ بیهقی (مقدمه)، تهران: بیجا.
16
زرینکوب، عبدالحسین (1375). تاریخ در ترازو، تهران: امیرکبیر.
17
سناپور، حسین (1390). یک شیوه برای رماننویسی، تهران: چشمه.
18
شفایی، احمد (1363). مبانی دستور زبان فارسی، تهران: نوین.
19
شمیسا، سیروس (1389). انواع ادبی، تهران: میترا.
20
صحرایی، قاسم و دیگران (1390). «لحن، صحنهپردازی و فضا، ابزار انتقاد و اعتراض بیهقی»، مجلّۀ پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، ش 3.
21
صفوی، کوروش (1373). از زبانشناسی به ادبیات، تهران: چشمه.
22
عمرانپور، محمدرضا (1384). «عوامل ایجاد، تغییر نوع و نقش لحن در شعر»، مجلّۀ پژوهشهای ادبی، ش 9 و 10.
23
فتاحی، حسین (1386). داستان گام به گام، تهران: صریر.
24
فورستر، ادوارد مورگان (1384). جنبههای رمان، ترجمۀ ابراهیم یونسی، تهران: مؤسّسه نگاه.
25
قویمی، مهوش (1383). آوا و القا (رهیافتی به شعر اخوان ثالث)، تهران: هرمس.
26
کارد، اورسون اسکات (1387). شخصیتپردازی و زاویۀ دید در داستان، ترجمۀ پریسا خسروی سامانی، اهواز: رسش.
27
کزازی، میرجلالالدّین (1370). زیباشناسی سخن پارسی (بیان)، تهران: مرکز.
28
مستور، مصطفی (1386). مبانی داستان کوتاه، تهران: مرکز.
29
میرصادقی، جمال (1388). عرقریزان روح، تهران: نیلوفر.
30
میلانی، عباس (1387). تجدّد و تجدّدستیزی در ایران، تهران: اختران.
31
یوسفی، غلامحسین (1388). «هنر نویسندگی بیهقی»، یادنامۀ ابوالفضل بیهقی (بهکوشش محمّدجعفر یاحقّی)، مشهد: دانشگاه فردوسی.
32
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل کهنالگویی حکایت «جولاهه با مار» مرزباننامه
ازنظر یونگ بین رؤیا، اساطیر، ادبیات، و بهطور کلی هنر رابطۀ بسیار نزدیکی برقرار است. او از بازتافتن نمادهای اساطیری و صورتهای ازلی در رؤیا و آفرینشهای ادبی و هنری سخن گفت؛ زیرا صور مثالی در هنر و ادبیات هم خود را مانند رؤیا نشان میدهند. مرزباننامه از متون نثر ادبیات کلاسیک ایران است که «صور مثالی» در آن، در قالب حکایتهای اخلاقی و اساطیری بروز کرده است. در پژوهش حاضر، کهنالگویهای مهمی چون «خود»، «مادر مثالی»، «پیر دانا»، «ولادت مجدد»، «آنیما» و «پرسونا» در حکایت «جولاهه با مار» از باب هشتم مرزباننامه، بررسی شد و نتیجه گرفته شد که مرد جولاهه، نماد «من» یا «پرسونا» است که از طریق همسرش، که نماد نیمۀ مادینۀ ناخودآگاه (آنیمای) اوست، بهسوی «خودشناسی» سوق داده میشود و با راهنمایی مار (نماد «پیر فرزانه») به شناخت خود و «فردیت» میرسد. محتوای خوابهای پادشاه، بیانگر تضاد و ناسازگاری عناصر روان مرد ازجمله «سایه» و «پرسونا» است که با فراخوان خود و راهنمایی «پیر»، به سازگاری و تکامل منجر میشود. درکل، حکایت «جولاهه با مار» بیانگر نوعی فرایند «فردیت» و تجلی منویات پنهان ناخودآگاه جمعی است که در مرزباننامه، بهصورت ناخودآگاه نمایان شدهاست.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1097_ec62a25f03764e45c244df39319edbb1.pdf
2013-07-24
141
154
.
کهنالگو
روانکاوی
مرزباننامه
جولاهه با مار
قاسم
صحرائی
sahrai.g@lu.ac.ir
1
دانشیار گروه ادبیات،دانشگاه لرستان
LEAD_AUTHOR
نوشآفرین
کلانتر
2
دانشجوی دکتری ادبیات،دانشگاه لرستان
AUTHOR
منابع
1
اقبالی، ابراهیم، حسین قمری گیوی، و سکینه مرادی (1386). «تحلیل داستان سیاوش بر پایۀ نظریات یونگ»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش 8..
2
بیلسکر، ریچارد (1384). یونگ، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: طرح نو.
3
پالمر، مایکل (1385). فروید، یونگ و دین، ترجمۀ محمد دهگانپور و غلامرضا محمودی، تهران: رشد.
4
پراپ، ولادیمیر (1386). ریختشناسی قصههای پریان، ترجمۀ فریدون بدرهای، تهران: توس.
5
تسلیمی، علی و سیدمجتبی میرمیران (1389). «فرایند فردیت در شاهنامه با تکیه بر شخصیت رستم»، ادبپژوهی، ش 14.
6
حدادی، الهام و فرهاد درودگریان (1390). «تحلیل کهنالگویی داستان جایی دیگر از گلی ترقی»، ادبپژوهی، ش 16.
7
زمردی، حمیرا (1388). نقد تطبیقی ادیان و اساطیر در شاهنامۀ فردوسی و خمسۀ نظامی و منطقالطیر، تهران: زوّار.
8
ستاری، جلال (1366). رمز و مثل در روانکاوی، تهران: توس.
9
سیف، عبدالرضا؛ صغری سلمانینژاد، و نسرین موسیوند (1391). «بررسی و تحلیل چیستی و چگونگی ظهور کهنالگوی آنیما و آنیموس در شعر طاهره صفارزاده»، زن در فرهنگ و هنر، دورۀ 4، ش 1.
10
شریعتمداری، محمدابراهیم (1343). صادق هدایت و روانکاوی آثارش، تهران: پیروز.
11
شمیسا، سیروس (1386). نقد ادبی، ویرایش دوم، تهران: میترا.
12
صناعی، محمود (1348). «فردوسی، استاد تراژدی»، نامۀ فرهنگستان، ش 26.
13
فروم، اریک (1368). زبان از یادرفته، ترجمۀ ابراهیم امانت، تهران: مروارید.
14
مدرسی، فاطمه و پیمان ریحانینیا (1390). «بررسی کهنالگویی آنیما در اشعار مهدی اخوان ثالث»، پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی، دورۀ جدید، ش 1.
15
مقدادی، بهرام (1349). «بوف کور و عقدۀ ادیپی، نقد روانی»، جهان نو، ش 1 و 2.
16
میرباقریفرد، سیدعلیاصغر و طیبه جعفری (1389). «مقایسۀ تطبیقی سیر کمالجویی در عرفان و روانشناسی یونگ»، دوفصلنامۀ علمی ـ پژوهشی ادبیات عرفانی، دانشگاه الزهرا، سال دوم، ش 3.
17
وراوینی، سعدالدین (1389). مرزباننامه، بهکوشش خلیل خطیبرهبر، تهران: صفیعلیشاه.
18
هیلنز، جان راسل (1385). شناخت اساطیر ایران، ترجمۀ باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
19
یاوری، حورا (1387). روانکاوی و ادبیات، تهران: سخن.
20
یونگ، کارل گوستاو (1370). روانشناسی و دین، ترجمۀ فؤاد روحانی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
21
یونگ، کارل گوستاو (1387). انسان و سمبلهایش، ترجمۀ محمود سلطانیه، تهران: جامی.
22
یونگ، کارل گوستاو (1390). چهار صورت مثالی، مادر، ولادت مجدد، روح، چهرۀ مکار، ترجمۀ پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
23