ORIGINAL_ARTICLE
بازتاب اندیشۀ اسطورهای جادو در غزلیات مولوی
با ورود انسان به عصر علمی و پشت سرگذاشتن دوره­های اسطوره­ای و فلسفی چنین به نظر می­رسد که دورة اندیشه­های اسطوره­ای به سر­آمده باشد اما اساطیر به علت کارکرد و نقش عمیقی که در زندگی روانی و حتی اجتماعی نوع بشر داشته­­اند، هم­چنان با تغییر، تحول و پویایی خاص خود از راه­های گوناگون به حیات خویش ادامه می­دهند. جادو، نماد، داستان­های تمثیلی، ادبیات عامه، آیین­ها و مراسم محلی نقش مهمی در انتقال اسطوره­ها به دوره­های بعدی دارند. در این میان، جادو به علت کارکرد گسترده­ای که در جوامع بشری داشته است نه تنها در بسیاری از حوزه­های معرفتی بشر وارد شده بلکه بازتاب­دهندة بسیاری از باورهای اساطیری هم می­باشد. نقش جادو و جادوگری در بازتاب و انتقال اندیشه­های اسطوره­ای از مؤلفه­های دیگر اگر بیش­تر نباشد، کم­تر نیست. بخشی از جادو که با آیین­های ابتدایی بشر پیوستگی دارد، با اسطوره­ها در ارتباط تنگاتنگ است. در مقالۀ حاضر، برخی از مهم­ترین اندیشه­های اسطوره­ای­-­جادویی در غزلیات مولوی به شیوۀ توصیفی-تحلیلی بررسی شده است. آیین­های جادویی، شیوه­های جادوگری، واژه­ها و ترکیبات جادویی، تأثیرات آشکار و پنهان جادو بر سرشت اجسام و افراد و .... بازتابی از همان اندیشه­های اسطوره­ای در غزلیات مولوی است.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_2364_b5b2f618f6b8a8250d062c6d7b71b75b.pdf
2016-06-19
1
25
جادو
اسطوره
غزلیات شمس
حسین
پریزاد
hparizad12@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک
LEAD_AUTHOR
فروغ
صهبا
f-sahba@araku.ac.ir
2
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک
AUTHOR
قرآن کریم.
1
اتونی، بهروز (1390). «جادو، زیرساختی بنیادین در جهان­بینی اسطوره­ای»، کاوش­نامه، دورة 12، ش 22، یزد.
2
الیاده، میرچا (1375). اسطوره، رؤیا، راز، ترجمة رؤیا منجم، تهران: فکر روز.
3
الیاده، میرچا (1392). چشم­اندازهای اسطوره، ترجمة جلال ستاری، تهران: توس.
4
الیاده، میرچا (1376). رساله در تاریخ ادیان، ترجمة جلال ستاری، تهران: سروش.
5
الیاده، میرچا (1388). شمنیسم، فنون کهن خلسه، ترجمة کاظم مهاجری، قم: نشر ادیان.
6
اوشیدری، جهانگیر (1389). دانش­نامة مزدیسنا؛ تهران: نشر مرکز.
7
براکت، اسکار (1380). تاریخ تئاتر جهان، ترجمة هوشنگ آزادی­ور، جلد اول، تهران: مروارید.
8
بهار، مهرداد (1390). از اسطوره تا تاریخ، تهران: نشر چشمه.
9
بهار، مهرداد (1389). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: نشر آگه.
10
بهار، مهرداد (1374). جستاری چند در فرهنگ ایران، تهران: فکر روز.
11
جعفری، محمد­تقی (1357). مولوی و جهان­بینی­ها در مکتب­های شرق و غرب، تهران: بعثت.
12
دماوندی، مجتبی (1384). جادو در اقوام، ادیان و بازتاب آن در ادب فارسی، سمنان: آبرخ.
13
رضایی باغ­بیدی، حسن (1388). «جادو»، دائرة­المعارف بزرگ اسلامی، تهران.
14
سرکاراتی، بهمن (1350). «پری» (تحقیقی در حاشیة اسطوره­شناسی تطبیقی)، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی تبریز، ش 97 تا 100: تبریز.
15
سگال، رابرت آلن (1394). اسطوره، ترجمۀ فریده فرنود­فر، تهران: بصیرت.
16
فریزر، جیمز­جرج (1388). شاخة زرین، پژوهشی در جادو و دین، ترجمة کاظم فیروزمند، تهران: آگاه.
17
کاسیرر، ارنست (1390). زبان و اسطوره، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: مروارید.
18
کریستن­سن، آرتور (1355). آفرینش زیان­کار در روایات ایرانی، ترجمة احمد طباطبایی، تبریز: شفق.
19
کزازی، میرجلال الدین (1390). رؤیا، حماسه، اسطوره، تهران: نشر مرکز.
20
کمبل، جوزف (1389). قدرت اسطوره، ترجمة عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
21
محمدی، محمد­حسین (1383). «جادو در ادبیات فارسی»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ش3، تهران.
22
مولوی، جلال­الدین (1382). کلیات شمس تبریزی، به کوشش اردوان بیاتی، تهران: دوستان.
23
واحد­دوست، مه­وش (1389). رویکردهای علمی به اسطوره­شناسی، تهران: سروش.
24
ORIGINAL_ARTICLE
توصیف و تحلیل مضمون قربانی در اشعار بیدل
قربانی مضمون مشترک اسطوره، دین، عرفان و ادبیات است. این عمل آیینی همواره در جوامع انسانی به منظور قرب و نزدیکی خدا/ خدایان و یا جلوگیری از خشم او/ آنان صورت می­گرفته است. در برخی ایام و نزد برخی ملل، گاهی انسان­ها قربانی می­شدند و شگفت آنکه گاهی خود قربانی با رغبت به این کار تن می­داد. قربانی انسانی با آمدن ادیان الهی از میان رفت، امّا این مضمون در دامن عرفان اسلامی به­گونه­ای بدیع بازتولید شد. بیدل دهلوی شاعر مسلمان هندی گرچه به عارف بودن شهرت نیافته، اما نوعی بینش عرفانی در اشعارش به چشم می­خورد. وی شکلی خاص از مضمون قربانی را در اشعارش پرورانده، امّا این موضوع تاکنون در شعر و اندیشه­ی او مورد بررسی قرار نگرفته است. نویسندگان مقاله­ی حاضر در اشعار بیدل به بررسی این مسأله، استخراج و طبقه­بندی شواهد و تحلیل آنها پرداخته­اند. نتایج تحقیق نشان می­دهد که بیدل، از قربانی و ملزوماتش 53 بار بهره گرفته و در این میان، چشم قربانی و کیفیات خاص آن، بیشترین بسامد را در اشعار او داشته است. در حوزه­ی مضامین، بیدل سه ویژگی حیرت، اخلاص و یکرنگی، و تسلیم و رضا را در قربانی (عموماً در چشم قربانی) برجسته­تر و چشمگیرتر دیده است.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_2365_7ebcb69cdf9ac3c2cc791e299c0aa121.pdf
2016-06-19
27
51
بیدل
آئین قربانی
احوال و مقامات
چشم قربانی
محمود
حسن آبادی
mahmoud.hassanabadi@yahoo.com
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان
LEAD_AUTHOR
فاطمه
ادیبان
faryadebiseda941@yahoo.com
2
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان
AUTHOR
- قرآن مجید
1
- آقایی میبدی، احمد (1390). «فطری بودن قربانی و راز انحرافات آن در ادیان ابتدایی»، معرفت ادیان، سال دوم، ش 2، صص 142 ـ 117.
2
- ابن اثیر، عزالدین (1370هـ ش). تاریخ کامل، ترجمه­ی محمّدحسین روحانی، چ اوّل، ج 2، تهران: انتشارات اساطیر.
3
- ابونصر سراج طوسی (1386). ترجمه­ی اللمع فی التصوف، تصحیح قدرت الله خیاطیان و محمود خورسندی، سمنان: نشر دانشگاه سمنان.
4
- الیاده، میرچا (1383). اسطوره، رویا، راز، ترجمه­ی رؤیا منجّم، چ دوم، ویرایش جدید، تهران: فکر روز.
5
- اوستا (1371). ترجمه­ی جلیل دوستخواه، تهران: توس.
6
- ایمانی، محمد رسول (1389). «مروری بر دو دیدگاه در مورد ذبیح ابراهیم در سنت اسلامی»، پژوهشنامه­ی معرفت ادیان، سال اول، ش 2، صص 21 ـ 5.
7
- بیدل دهلوی، عبدالقادر (1381). کلیات دیوان مولانا بیدل دهلوی، تصحیح خال محمّد خسته و خلیل الله خلیلی، با اهتمام حسین آهی، چ چهارم، تهران: فروغی.
8
- تبریزی، شرف الدین حسین بن الفتی (1377). رشف الحاظ فی کشف الفاظ (فرهنگ نمادهای عرفانی در زبان فارسی)، تصحیح و توضیح نجیب مایل هروی، تهران: مولی.
9
- دشتی رحمت­آبادی، غلامرضا (1365). «آیین قربانی در میان اقوام وملل پیشین»، مشکوة، ش 10، صص 139ـ 122.
10
- دهخدا، علی اکبر (1377). لغت نامه، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
11
- دورانت، ویل و آریل دورانت (1373). تاریخ تمدّن، چ سوم، ج 4 (عصر ایمان)، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى.
12
- رادفر، ابوالقاسم و هیوا حسن پور (1392). «چراغ­های مرده»، کهن نامه­ی ادب پارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهارم، شماره اول، بهار 1392، صص 27-11.
13
- سجادی، سید جعفر (1370). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، چ پنجم، تهران: طهوری
14
- سجادی، سید ضیاءالدین (1388). مقدمه­ای بر مبانی عرفان و تصوف، چ پانزدهم، تهران: سمت.
15
- شایگان، داریوش (1362). ادیان و مکتب­های فلسفی هند، ج اول، چ سوم، تهران: انتشارات امیر کبیر.
16
- شیشه­گر، آرمان (1388). «جایگاه نذورات و پیشکش قربانی»، مجله­ی مطالعات باستان شناسی، ش 2، صص 48ـ 39.
17
- صنعتی، محمد حسن (1377). «قربانی ایران باستان (نگاهی به داستان رستم وسهراب در شاهنامه)»، کیهان فرهنگی، ش 144، صص43ـ 39.
18
- عبدالواحد وافی، علی (1339). «قربانی یا عبادت سرخ»، مجله­ی مجموعه­ی حکمت، دوره چهارم، ش 49، صص 35ـ 33.
19
- عدلی، محمدرضا (1387). «مفهوم قربانی در (یجنه/یسنه) در هند و ایران باستان»، پژوهشنامه­ی ادیان، سال دوم، ش 4، صص 135 ـ 101.
20
- فراهانی، حسن (1380). «قربانی در ادیان»، مجله­ی معرفت، ش 51، صص87 ـ 76.
21
- فریزر، جمیز جرج (1382). شاخه­ی زرین، ترجمه­ی کاظم فیروزمند، تهران: انتشارات آگاه.
22
- قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1383). رساله­ی قشیریه، ترجمه­ی ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، با تصحیحات و استدراکات بدیع الزمان فروزانفر، چ هشتم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
23
- کتاب مقدس عهد عتیق و عهد جدید (1379). ترجمه­ی فاضل خان همدانی، ویلیام گلن، هنری مرتن، تهران: اساطیر.
24
- گوهرین، سید صادق (1368). شرح اصطلاحات تصوف، جلد 4، تهران: زوار.
25
- لاجوردی، فاطمه و مینا بهاری (1389). «مفهوم قربانی در دیدگاه سه تن از محققان سده­های 19 و 20 میلادی (هربرت اسپنسر، ادوارد تایلور، جیمز جورج فریزر)»، پژوهشنامه­ی ادیان، سال چهارم، ش 7، صص 156ـ137.
26
- لسان، حسین (1355). «قربانی از روزگار کهن تا امروز (2)»، هنر و مردم، ش 167، صص 70ـ 60.
27
- مختاریان، بهار (1379). «میرنوروزی»، مجله­ی ایران­شناسی، سال دوازدهم، ش 45، صص 117ـ110.
28
- مصطفوی، علی اصغر (1369). اسطوره­ی قربانی، با دستیاری آناهیتا مصطفوی، تهران: بامداد.
29
- نعمت طاووسی، مریم (1386). «بازجست اجزای آیین­های سیاوشی»، مجله­ی مطالعات ایرانی، سال ششم، ش 12، صص 195ـ 181.
30
- نوّابی، مریم (1389). «هئومه و سومه در اندیشه­ی هندوان و ایرانیان باستان»، پژوهشنامه­ی ادیان، سال چهارم، ش 8، 144ـ 125.
31
- نهج البلاغه (1386). ترجمه­ی سیّد جعفر شهیدی، چ 27، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
32
- هال، النور. ج. (1384). چین باستان، مترجم مهدی حقیقت خواه، چ سوم، ققنوس.
33
- هنوی، ال. دبلیو (1378). «قربانی و جشن در منظومه­­های منوچهری»، ترجمه­ی افسانه منفرد، فرهنگ، چ دوم، ش 16، صص 280 ـ 261.
34
- هینلز، جان راسل (1383). شناخت اساطیر ایران، مترجم باجلان فرخی، تهران: انتشارات اساطیر.
35
- یثربی، یحیی (1370). فلسفه­ی عرفان (تحلیلی از اصول و مبانی مسائل عرفان)، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
36
ORIGINAL_ARTICLE
سبکشناسی مکاتیب سنائی غزنوی، نمایندة نثر دورة گذار
موضوع مقاله، چنانکه از عنوانش بر می­آید، سبک شناسی نامه­های سنائی است و بر آن است تا از این طریق به دو پرسش اصلی پاسخ دهد: ویژگی­های سبک­شناسانة نامه های سنائی، به عنوان یکی از نویسندگان دوران گذار فرهنگی و ادبی، کدام است؟ با عنایت به این­که برخی محققان در انتساب نامه­ها به سنائی تردیدهایی وارد کرده­اند، آیا می­توان از طریق بررسی وجوه سبکی نامه­ها و نیز تشابه آن­ها با سروده­های وی به نتایج روشنی دربارة صحت و سقم انتساب نامه­ها به وی اظهار نظر کرد؟ بررسی­های ما نشان می­دهد که سبک سنائی در مکاتیب، «بینابین» است و بر این اساس میتوان او را از نمایندگان دورة گذار نثر فارسی از سبک خراسانی به عراقی به شمار آورد و در مورد سؤال دوم نیز به این نتیجه رسیدیم که جز نامة هفدهم، که به احتمال بسیار زیاد از آن سنائی نیست، بقیة نامهها از ویژگیهای سبکی نزدیک به هم برخوردار بوده و به اصح احتمالات نویسندة همة آنها سنائی است؛ بهخصوص که قرائنی در اشعارش نیز یافت میشود که این نظر را تأیید میکند.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_2366_bc79cbea1eed5d31ad9d8e9eb84a48a5.pdf
2016-06-19
51
72
سنائی غزنوی
مکاتیب
سبک شناسی نثر
ریحانه
داوودی
r.davoudi@stu.um.ac.ir
1
دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
سید مهدی
زرقانی
zarghani@um.ac.ir
2
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد(نویسنده مسوول)
LEAD_AUTHOR
محمد جواد
مهدوی
mahdavy@um.ac.ir
3
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
- احمدی، جمال. (1390). «بررسی اندیشة سنایی در مورد کلام الهی». فصل­نامة کاوش­نامه. سال دوازدهم شماره 22. صص 59-78).
1
- احمدی دارانی، علی­اکبر و هراتیان، اکرم. (1390). «ردیابی برخی از ترکیب­ها و مضمون­های شعر حافظ در نامه­های دیوانی و اخوانی». بوستان ادب دانشگاه شیراز. سال سوم شماره 2 (پیاپی 8). صص 1-24.
2
- اسداللهی، خدابخش. (1387). «بازتاب ایمان و کفر در آثار سنایی غزنوی». پژوهش­نامة علوم انسانی. شماره 57. صص1-22.
3
- بهنام­فر، محمد. (1388). «تحلیل ساختار و سبک مکاتیب سنایی». دو­ فصلنامة ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا(س). سال اول شماره 1. صص 1-31.
4
- پشابادی، سلام. (1394). «انعکاس آراء و جهان­بینی عرفانی سنایی در مکاتیب». پایان­نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه ارومیه.
5
- توکلی، ناهید. (1380). «سیمای زن در آثار سه عارف نامدار سنایی و عطار و مولوی». پایان­نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد.
6
- خوش­نویس، حمیدرضا. (1380). «مقایسة بین مکاتیب غزالی و سنایی». پایان­نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد.
7
- زرقانی، سید مهدی و داودی، ریحانه. (1394). «سبک­شناسی لایة بلاغی مکاتیب سنایی» در مقالات برگزیده هشتمین همایش ملی پژوهش­های زبان و ادبیات فارسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
8
- سالمیان، غلام­رضا. (1386). ک‍ت‍ابش‍ن‍اس‍ی ت‍وص‍ی‍ف‍ی س‍ن‍ای‍ی غ‍زن‍وی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
9
- سعیدی، آزیتا. (1391). «بررسی واژگان پزشکی آثار سنایی غزنوی». پایان­نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
10
- سنایی غزنوی، ابو­المجد مجدود بن آدم. (1359). حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، تصحیح مدرس رضوی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
11
- ـــــــــــــــــــــ. (1320). دیوان، به سعی و اهتمام مدرس رضوی. تهران: شرکت طبع کتاب.
12
- ـــــــــــــــــــــ. (1360). مثنوی­های حکیم سنایی به انضمام شرح سیرالعباد الی المعاد، تصحیح و مقدمة مدرس رضوی. چاپ دوم. تهران: بابک.
13
- ـــــــــــــــــــــ. (1362). مکاتیب، تصحیح و حواشی نذیر احمد. تهران: فرزان.
14
- شفیعی کدکنی، محمد ­رضا. (1388). تازیانه­های سلوک: نقد و تحلیل چند قصیده از حکیم سنایی. چاپ دهم. تهران: آگاه.
15
- عبداللهی، رحیم. (1380). «جامعه­شناسی ادبی آثار سنایی با نگاهی به(دیوان، حدیقه، مکاتیب و کارنامة بلخ)». پایان­نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج.
16
ـ فتوحی رودمعجنی. محمود. (1391). سبک­شناسی: نظریه­ها، روش­ها و رویکردها، تهران: سخن
17
- قاسمی تخته چوبی، نسرین. (1378). «ج‍ل‍وة ع‍ش‍ق در آث‍ار ش‍اع‍ران ب‍رجستة ق‍رن ۶-۸ (س‍ن‍ای‍ی، ن‍ظام‍ی، ع‍طار، م‍ول‍وی، س‍ع‍دی و ح‍اف‍ظ)». پایان­نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دزفول.
18
- قدس، آویده. (1391). «بررسی مضامین عرفانی در مکاتیب محمد غزالی، احمد غزالی و سنایی». پایان­نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
19
- مالکی، هیبت­الله. (1380). «مکاتیب سنایی غزنوی». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. سال پنجم شماره 51 و 52. دی و بهمن. صص 24-31
20
- نوریان، مهدی؛ طغیانی، اسحاق؛ حاتمی، سعید. (1384). «جامعه­شناسی موضوعی آثار سنایی». کاوش­نامه. سال ششم شماره 10. صص 63-92.
21
- یارایی، زهرا. (1384). «بررسی سیر اخوانیّات در ادب فارسی». پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دزفول.
22
-Halliday, M. A. K. (2004). An introduction to functional grammar. Revised by Christian M. I. M. Matthiessen. Second ed. New York: Arnold.
23
ORIGINAL_ARTICLE
شرح و تحلیل بیتی دشوار از خاقانی « به پنج انامل به فتح باب سخن »
اشعار خاقانی شروانی به همراه شاعرانی از پیچیده­ترین اشعار زبان فارسی است. یکی از ویژگی­های بارز شعر او دقت و وسواس خاصی است که شاعر در انتخاب الفاظ و کنار هم چیدن آنها دارد. به طوری­که در نگاه اول این نکات از دید خواننده پوشیده خواهد­ماند؛ از این رو دقتی خاص و کوششی مضاعف لازم است تا تمام نکات پنهان و زیبایی­های ادبی و فنی آن بر خواننده نمایان شود. در بیتی از خاقانی (به پنج انامل به فتح باب سخن/ ز هفت کشور جانم ببرد قحط و وبا) روابط عمیق بین کلماتی مثل «پنج انامل» ، «فتح باب» ، «قحط» و «وبا» وجود دارد که در شرح­ها به آن توجهی نشده­است. فتح باب اصطلاحی نجومی در بارش باران و پنج انامل گیاهی در دفع وباست. که توجه به آنها معنای بیت را روشن و کامل می­کند. البته خاقانی این موارد را با معنای ایهامی به کار می­برد که خود جلوه­های دیگری جلوهد را با معنای ایهامی به کار می کنندة هوا و دافع وبا ستاز زیبایی کار اوست.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_2367_ec74bb96239a1b6836e95fb0318d415e.pdf
2016-06-19
73
87
خاقانی
فتحباب
پنج انامل
قحط و وبا
امیر
سلطان محمدی
amirsoltanmohamadh@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان.
LEAD_AUTHOR
سید منصور
سادات ابراهیمی
msadatebrahimi@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان.
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن احمد الاخوینی البخاری، ابوبکر ربیع(1344). هدایه المتعلمین فی الطب، به اهتمام جلال متینی، مشهد: چاپخانه دانشگاه مشهد.
2
ابن­سینا، ابوعلی(1368). قانون درطب(جلد دوم). ترجمه عبدالرحمن­شرفکندی، تهران: سروش.
3
---------،(1367)، قانون در طب(جلد چهارم)، ترجمهْ عبدالرحمن شرفکندی، تهران: سروش.
4
ارزانی، محمداکبرشاه (1391). مفرح­القلوب، تصحیح اسماعیل ناظم و عباس باغبانی، تهران: المعی و دانشگاه علوم پزشکی تهران.
5
استعلامی، محمد(1387). نقد و شرح قصاید خاقانی، تهران: زوار.
6
آغفوری، احمد(1384). مزاج و غذا و گیاه قانون بوعلی سینا و سنجش آنها با طب جدید، اصفهان: مرکز پخش: خیابان سپاه، کوچة تلفن خانة سابق.
7
امیری، منوچهر(1353). فرهنگ داروها و واژه­های دشوار یا تحقیق درباره کتاب الابنیه عن حقایق الادویه، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
8
انوری ابیوردی(1364). دیوان، به اهتمام مدرس رضوی تهران:علمی و فرهنگی.
9
برزگرخالقی، محمدرضا(1387). شرح دیوان خاقانی، تهران: زوار.
10
------- و محمدی، محمدحسین(1379). مرثیه­خوان مداین، تهران: زوار.
11
بیرونی، ابوریحان(1362). التفهیم لاوایل صناعه التنجیم، تصحیح همایی، تهران: بابک.
12
-----------(1352). صیدنه، ترجمه فارسی قدیم از ابوبکرعلی­بن­عثمان کاشانی، بکوشش منوچهر ستوده-ایرج افشار، تهران: شورای عالی فرهنگ و هنر مرکز مطالعات و هماهنگی فرهنگی.
13
جرجانی، سید اسماعیل.(1385). الاغراض الطبیه و المباحث العلائیه، تصحیح و تحقیق و تألیف فرهنگ اغراض طبّی دکتر حسین تاج بخش، تهران: دانشگاه تهران.
14
حسینی طبیب، محمد مؤمن(1378 هـ.ق). تحفه حکیم مؤمن (یا تحفة المؤمنین)، با مقدمه دکتر محمود نجم­آبادی، تهران: کتابفروشی مصطفوی، (چاپ سربی)
15
خاقانی، افضل­الدین(1333). تحفه­العراقین، به اهتمام یحیی قریب، تهران: چاپخانه سپهر.
16
-----------(1368). دیوان اشعار، تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار.
17
---------- (2537). دیوان اشعار، تصحیح عبدالرسولی، تهران: کتابخانه خیام.
18
خلیل شروانی، جمال،(1366). نزهه­المجالس، تصحیح و مقدمه و حواشی و توضیحات دکتر محمدامین ریاحی، تهران: انتشارات زوار.
19
دهخدا، علی اکبر(1325 – 1360). لغت نامه، تهران: سازمان لغتنامه.
20
زکریای رازی، محمد(1384). الحاوی(جلد بیستم)، ترجمه دکتر سلیمان افشاری­پور، چاپ اول، تهران: فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران.
21
سجادی، ضیاء الدین(1373). شاعر صبح، چاپ دوم، تهران: سخن.
22
---------،(1351). گزیدة اشعار خاقانی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
23
سیوطی، عبدالرحمن.(1373). الجامع­الصغیرفی احادیث­البشیر، قاهره: دارالکتب العلمیه.
24
سوزنی(1338). دیوان اشعار، تصحیح ناصرالدین شاه حسینی، تهران: امیر کبیر.
25
شهیدی، جعفر)1364(. شرح مشکلات دیوان انوری، تهران: علمی و فرهنگی.
26
صفا، ذبیح الله(1366). تاریخ ادبیات در ایران(جلد دوم)، تهران: فردوس.
27
عطار، فریدالدین(1386). مصیبت نامه، تصحیح شفیعی­کدکنی، تهران: سخن.
28
علی الهروی، موفق الدین ابومنصور(1364). الانبیه عن حقایق­الادویه، به تصحیح احمد بهمنیار به کوشش حسین محبوبی اردکانی، تهران: چاپخانه دانشگاه تهران.
29
قره­بگلو، سعیدالله،(بهار 1368)، «طرح چند بیت از خاقانی و توضیح یک ماجرای تاریخی از قصیده­ای از او»، مجله دانشکده ادبیات و علوم­انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، شماره اول،سال 22، شماره مسلسل 84، صص94-97.
30
کزازی، میر جلال الدین(1385). گزارش دشواریهای خاقانی، تهران: نشر مرکز.
31
ماهیار، عباس(1384). شرح مشکلات خاقانی(پنجنوش سلامت)، کرج: جام گل.
32
-------- (1373). گزیدة اشعار خاقانی، چاپ سوم، تهران: نشر قطره.
33
-------- (1388). مالک ملک سخن(شرح قصاید خاقانی)،تهران: علمی.
34
مصفّا، ابوالفضل، (1366). فرهنگ اصطلاحات نجومی، تهران: مؤسسه­مطالعات­وتحقیقات فرهنگی.
35
معدن­کن، معصومه(1372). بزم دیرینه عروس، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.
36
-----------،(1375)، نگاهی به دنیای خاقانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
37
مولوی، جلال­الدین محمد(1363). کلیات شمس تبریزی(جلد هشتم)، با تصحیحات و حواشی بدیع­الزمان فروزانفر، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
38
------- (1386). مثنوی، جلد اول، با تصحیح سروش، تهران: علمی و فرهنگی.
39
میسری، حکیم(1366). دانشنامه در علم پزشکی (کهن ترین مجموعة طبّی به شعر فارسی)، به اهتمام دکتر برات زنجانی، تهران: انتشارات مطالعات اسلامی دانشگاه مک­گیل شعبه تهران و دانشگاه تهران
40
نسفی،سیدا (1382). دیوان اشعار، تصحیح حسن رهبری، تهران: الهدی.
41
نسوی، شهاب­الدین محمدخرندزی زیدری(1389). نفثه­المصدور، تصحیح دکتر امیرحسین یزدگردی، چاپ سوم، تهران: توس.
42
ORIGINAL_ARTICLE
تحقیقی در احوال شمس کاشی و شهنامه چنگیزی
شمس­الدین کاشانی سراینده شهنامه­چنگیزی یا همان تاریخ منظوم مغول از شعرای قرن هشتم هجری است. اطلاع ما از احوال و آثار احتمالیِ او بسیار اندک است. آنچه روشن است حضور او در دربار غازان­خان ،(694-703ه­.ق) و سلطان­محمد خدابنده، الجایتو، (703-716 ه.ق) است. شمس کاشی شهنامه چنگیزی را که به نظم شده بخشی از جامع­التواریخ است به پیشنهاد غازان­خان و تایید و حمایت خواجه رشید فضل­الله همدانی (645-718 ه.ق) به نظم در­آورده است. اولین بار ادگار بلوشه، مستشرق فرانسوی، شمس کاشی را در جلد سوم فهرست نسخه­های خطی کتابخانه ملی پاریس معرفی کرد، پس از او منوچهر مرتضوی در نشریه دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز و سپس کتاب مسائل عصرایلخانان به معرفی شمس­کاشی بر پایه نسخه پاریس پرداخت. از آن پس اندک اشاره­ها راجع به شمس کاشی و شهنامه چنگیزی همه بر پایه نوشته­های مرتضوی است. مقاله حاضر بر اساس نسخ خطی موجود از شهنامه­چنگیزی و اطلاعاتی که از وی در جُنگ­ها و تذکره­های خطی و چاپی است به معرفی شمس­کاشی و اثر او می­پردازد. همچنین هویت شمس­­کاشی صاحب شهنامه چنگیزی را با شمس­الدین­ کاشی شاعر قرن ششم و اوایل قرن هفتم که با هم خلط شده است تفکیک می­نماید.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_2368_91219e25b866e61c811efb2d576c14c6.pdf
2016-06-19
91
111
شمس کاشی
شمسالدین کاشانی
شهنامه چنگیزی
جامع التواریخ
محمود
مدبّری
vahidghanbarinani@yahoo.com
1
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
AUTHOR
محمدرضا
صرفی
m_sarfi@yahoo.com
2
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
AUTHOR
محمدصادق
بصیری
ms.basiri@gmail.com
3
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
AUTHOR
وحید
قنبری ننیز
vahidghanbarinaniz@yahoo.com
4
دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
LEAD_AUTHOR
آژند، یعقوب (1384). ایلخانان، تهران: مولی
1
آقابزرگ طهرانی،محمدمحسن(1338). الذریعه الی تصانیف الشیعه، جلد 9 بخش 2
2
ابن یوسف شیرازی، (1316). فهرست کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار، جلد 2، تهران: چاپخانه مجلس.
3
اژدری، نورالدین (1381). غازان نامه منظوم،تصحیح محمود مدبری، تهران: موقوفات دکتر محمود افشار
4
اقبال، عباس (1388). تاریخ مغول، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.
5
امامی هروی، رضی الدین عبدالله (1343). دیوان، به کوشش همایون شهیدی، تهران: علمی.
6
انوری، محمدبن محمد (1376). دیوان، محمدتقی مدرس رضوی، چاپ چهارم، تهران: علمی و فرهنگی.
7
اوحدی بلیانی، تقی الدین محمدبن محمد (1389). عرفات العاشقین و عرصات العارفین، ذبیح الله صاحب کار و آمنه فخر احمد، جلد 4، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب و کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
8
بدر جاجرمی، محمد (1350). مونس الاحرار فی دقائق الاشعار، میرصالح طیبی، جلد 2، تهران: انجمن آثار ملی.
9
براون، ادوارد (2537)، تاریخ ادبی ایران، علی اصغر حکمت، جلد 3 ، تهران: امیرکبیر
10
بهار، محمدتقی (1373). سبک شناسی، جلد 3، تهران: امیرکبیر
11
تربیت، محمدعلی (بی تا). دانشمندان آذربایجان، چاپ دوم، تبریز، بنیاد کتاب فروشی تبریز.
12
جوینی، محمد (1375). تاریخ جهانگشای جوینی، محمد قزوینی، تهران: دنیای کتاب.
13
حسینی، سید احمد (1360). فهرست نسخه های خطی کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی خواندمیر، غیاث الدین (1362). حبیب السیر، محمد دبیرسیاقی، چاپ سوم، تهران: کتاب فروشی خیام.
14
دانش پژوه، محمدتقی (1348). فهرست میکروفیلم های کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، جلد1، تهران: دانشگاه تهران.
15
دانش پژوه، محمدتقی/ منزوی، علی نقی (2536). فهرست کتابخانه سپهسالار جلد5، تهران.
16
درایتی، مصطفی (1391). فهرستگان (نسخه های خطی ایران)، جلد 18، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
17
رازی، امین احمد (1378). تذکره هفت اقلیم. سیدمحمدرضا طاهری «حسرت»، جلد 2، تهران: سروش.
18
رشیدالدین فضل الله همدانی، (1373). جامع التواریخ، محمدروشن/ مصطفی موسوی، جلد1، تهران: البرز.
19
سلطان زاده، شهناز (1391). دانشنامه زبان و ادب، به سرپرستی اسماعیل سعادت، جلد4، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
20
صبا، مولوی محمدمظفر حسین (1343). تذکره روز روشن، محمدحسین رکن زاده آدمیت، تهران: کتابخانه رازی.
21
صفا، ذبیح الله (1369). حماسه سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر
22
صفا، ذبیح الله (1382). تاریخ ادبیات در ایران. جلد 3 بخش اول، تهران: فردوس.
23
صفری آق قلعه، علی (1390). نسخه شناخت، با مقدمه ایرج افشار، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب
24
عوفی، محمدبن محمد (1388). لباب الالباب، سعید نفیسی، تهران: پیامبر.
25
کابلی، عبدالله (1392). تذکره التواریخ، علی رضا قوجه زاده، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
26
لین، جورج (1390). ایران در اوایل عهد ایلخانان، سیدابوالفضل رضوی، تهران: امیرکبیر.
27
مرتضوی، منوچهر، (1358). مسائل عصر ایلخانان، تهران: آگاه.
28
ملطوی مسافربن ناصر، (1390). انیس الخلوه و جلیس السلوه، محمدِ افشینوفایی/ ارحام مرادی، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورایاسلامی.
29
مستوفی، حمدالله (1339). تاریخ گزیده، عبدالحسین نوایی ، تهران: امیرکبیر.
30
مستوفی، حمدالله (1910 م). تاریخ گزیده، ادوارد براون، لندن: اوقاف گیب.
31
میرافضلی، سیدعلی (1386). شاعران قدیم کرمان، تهران: کازروئیه.
32
نفیسی، سعید (1344) تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری، تهران: فروغی.
33
همگر، مجد (1375). دیوان، احمد کرمی، تهران: انتشارات ما.
34
-Blochet, E., (1928) catalogue des manuscritspersans, paris.
35
منابع خطی:
36
-بهاری سیستانی، حسین بن غیاث الدین محمد (1036 ه.ق) . تذکره خیرالبیان، تهران؛ کتابخانه مجلس سنا شماره 86544.
37
- بی نام (813-814 ه.ق).جُنگ اسکندری، بریتانیا، موزه بریتانیا، شماره Add 27261
38
- بی نام (سده 12 ه.ق).سفینه، تهران: کتابخانه مجلس سنا شماره 651.
39
- کاشانی، شمس الدین (1297 ه.ق).شهنامه چنگیزی،تهران: کتابخانه مجلس سنا شماره 585.
40
- کاشانی، شمس الدین (957 ه.ق).شهنامه چنگیزی،ترکیه: موزه هنر اسلامی و ترک شماره 1776.
41
- کاشانی، شمس الدین (سده 9 و 10 ه.ق).شهنامه چنگیزی،تهران: کتابخانه مدرسه سپهسالار شماره 175.
42
-کاشانی، شمس الدین (826 ه.ق).شهنامه چنگیزی، پاریس: کتابخانه ملی شماره 1443.
43
-عبدالعزیز کاشی، عزّالدین (سده 8 ه.ق).روضه الناظر و نزهه الخاطره، کتابخانه دانشگاه استانبول شماره 766؛ میکروفیلم دانشگاه تهران شماره 247.
44
- همدانی، خواجه رشید فضل الله (سده 8 و 9).منشات، تهران. کتابخانه دانشکده ادبیات، شماره 188-ج.
45
مقاله:
46
-عباسی، جواد/ راشکی علی آباد، جواد (1389). «عنایت به شاهنامه فردوسی و شاهنامه سرایی در عصر فرمانروایی مغولان بر ایران»، جستارهای ادبی، 1386، 169، ص 19-44.
47
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل فرایند شاعرانهی نظریهی دگرگونسازی عمرخیام
این پژوهش مبتنی بر نظریه­ی دگرگون­سازی است. اصولاین نظریه به طرزی گسترده می­کوشد تا با بهره­جویی از شگردهایی از جمله : زبان غیرتخاطبی وتعریضی، اندیشه­های اپیکوری و نوستالژیکی و تمرکز در خوشایند­سازیِ زمان حال،مناسبات فکری مرموز ساختارها و گفتمان­ها را تبیین کند.از سویی مد نظر دارد تاابعاد دلهره­های عمیق اجتماعی انسان اندیش­مند را به عنوان وجدانی آگاه نیز آشکار سازد. از این رو، با چنین نگاهی خیام و رباعیاتش مورد تامل و خوانش قرار گرفته است. این جستارکوشیده است تا با استفاده از این رویکرد پاسخ این پرسش­ها را با روش مطالعه­ی کتابخانه­ای به شیوه­ی تحلیلی غیر­گزینشی داده­ها بیابد که: آیا می­توان نسبتی معنادار بین رباعیات و اندیشه­های اپیکوری و زبان خوش­باشانه با دگرگون­سازی متصوّر بود؟آیا تمرکز و توجّه خیام به زمان حال می­تواند نقطه­ی ثقلی برای دگرگون­سازی تلقّی شود؟ سرانجام مجموعه­ی یافته­ها مبین این است که خیام با سرودن رباعیات، ضمن آگاهی بخشی نسبت به اوضاع فکری و فرهنگ سیاسی – دینی، نظام تعامل و روابط پیدا و پنهان سیاست و فقاهت عصرش را یه شیوه­یی خلاف ذهنیت حاکم بر جامعه نقد کرده است.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_2369_c64bdd583c6d087c60e6a49b4f70700b.pdf
2016-06-19
113
134
دگرگونسازی
رباعیات خیام
زبان و اندیشهورزی
رابطه یابی
اسماعیل
نرماشیری
toordan@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه ولایت، ایرانشهر
LEAD_AUTHOR
-آنژل، پاسکال. (1386). «فلسفه­ی تحلیلی در فرانسه». ترجمه­ی منوچهر بدیعی. ارغنون شماره­ی 7/8. تهران: فرهنگ و ارشاد اسلامی.صص397-403.
1
- ابراهیمی دینانی، غلامحسین.(1392). دفتر عقل و آیت عشق.ج اول.تهران: طرح نو.
2
-اسکارپیت، روبر. (1387). جامعه­شناسی ادبیات. ترجمه­ی مرتضی کتبی. تهران: سمت.
3
-بابک­معین، مرتضی. (1389). زیبایی­شناسی نفی در آثار مالارمه. تهران: علم.
4
- باقری خلیلی، علی اکبر(1388)."مبانی عیش و خوش دلی در غزلیات حافظ".فصل نامه­ی پژوهش­های ادبی. سال6. شماره 24.صص9-34.
5
-بلخی، جلال­الدین محمّد. (1369). مثنوی. تصحیح و تحلیل محمّد استعلامی. دفتر اوّل و پنجم. تهران: زوّار.
6
-بودون، ریمون و فرانسوا بوریکو. (1385). فرهنگ جامعه­شناسی انتقادی. ترجمه­ی عبدالحسین نیک­گهر. تهران: فرهنگ معاصر.
7
-بوردیو، پی­یر. (1390). تمایز، نقد اجتماعی قضاوت­های ذوقی. ترجمه­ی حسن چاوشیان. تهران: ثالث.
8
-بویل، ج.آ. (1380). تاریخ ایران کمبریج. ترجمه­ی حسن انوشه. ج 5. تهران: امیرکبیر.
9
-بهرام­پور. شعبان­علی. (1379). «درآمدی بر تحلیل گفتمان، گفتمان و تحلیل گفتمانی». (مجموعه­ی مقولات). به اهتمام محمّدرضا تاجیک. تهران: فرهنگ گفتمان. صص 38-19.
10
-پوینده، محمّد­جعفر. (1377). «درآمدی بر جامعه­شناسی ادبیات» (مجموعه­ی مقالات). چاپ اوّل. تهران: نقش­جهان.
11
-تنکابنی و بیداد. (1382). شناخت مفاهیمِ سازگار با توسعه در فرهنگ و ادب فارسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
12
-تنهایی، حسین. (1393). نگاهی جامعه­شناختی بر اشعار فروغ فرخ­زاد. تهران: بهمن­برنا.
13
-حدیدی، جواد. (1373). از سعدی تا آراگون. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
14
-حق­شناس، محمّد­علی، حسین سامعی و نرگس انتخابی.(1386). فرهنگ معاصر هزاره انگلیسی-فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
15
-خیام، عمر­بن­ابراهیم. (1385). رباعیات. تصحیح و تحشیه­ی محمّد­علی فروغی و قاسم غنی. تهران: اساطیر.
16
-راشد­محصل، محمّدضا. (1385). «پیش­گفتار، خیام­شناخت» (مجموعه مقالات). دفتر نخست. چاپ اوّل. تابستان. دانشگاه فردوسی مشهد.
17
-رویانی، جواد. (1379). مقدّمه­ی مترجم، خروش خم­ها، نقدی بر رباعیات خیام. پاراماهان یوگاندا. تهران: روزگار.
18
-ریچاردز، آی.ا. (1375). اصول نقد ادبی. ترجمه­ی سعید حمیدیان. تهران: علمی و فرهنگی.
19
-سارتر، ژان­پل. (1356). ادبیات چیست؟. ترجمه­ی ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی. تهران: کتاب زمان.
20
-شفیعی­کدکنی، محمّدرضا. (1366). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
21
-صفا، ذبیح­الله. (1336). تاریخ علوم عقلی در تمدّن اسلامی. ج 1. تهران: دانشگاه تهران.
22
_______. (1368). تاریخ ادبیات ایران. ج 1. خلاصه­ی جلد اوّل و دوم. تهران: ققنوس.
23
-صرفی، محمدرضا.(1388)."بررسی کارکردهای نمادین زمان در شعر عرفانی با تکیه در دیوان حافظ. شماره25.صص93-113.
24
-غیاثی، محمّد­تقی. (1382). نقد روان­شناختی متن ادبی. تهران: نگاه.
25
- فروغی، محمدعلی و قاسم غنی.(1385). مقدمه­ی رباعیات عمر خیام. تهران: اساطیر.
26
-فولادوند، محمّدمهدی. (1378). خیام­شناسی. تهران: مؤسسه­ی فرهنگی الست­فردا.
27
-قنبری، محمّد­رضا. (1385). عطار و خیام. در مجموعه مقالات خیام­شناخت. گرد­آورنده محمّدرضا راشد­محصل. مشهد: دانشگاه فردوسی.صص53-66.
28
-گرمس، آلژیر داس ژولین. (1389). نقصانِ معنا. ترجمه و شرح حمید­رضا شعیری. تهران: علم.
29
-گلدمن، لوسین. (1377). درآمدی بر جامعه­شناسی ادبیات. گزیده و ترجمه­ی محمّدجعفر پوینده. تهران: نقش­جهان.
30
-________. (1382). نقد تکوینی. ترجمه­ی محمّد­تقی غیاثی. تهران: نگاه.
31
-لوویت، کارل. (1389). از هگل تا نیچه. انقلاب در اندیشه­ی سده­ی نوزدهم. ترجمه­ی حسن مرتضوی. مشهد: نیکا.
32
ماگفال، هالدین. (بی­تا). سه یار دبستانی، خیام، نظام­الملک، حسن صباح و پیدایش فرقه­ی اسماعیلیه. ترجمه­ی عبدالله وزیری و اسدالله طاهری. تهران:کتاب فروشی فروغی.
33
-مقدادی، بهرام. (1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر. تهران: فکرروز.
34
- مکاریک،ایرنا ریما.(1388).دانش­نامه­ی نظریه­های ادبی معاصر. ترجمه­ی مهران مهاجر و محمد نبوی.تهران:آگه.
35
- مولوی، جلال الدین محمد.(1369).مثنوی. تصحیح و تحلیل و توضیح محمد استعلامی. دفتراول و پنجم.تهران: زوار.
36
-نصر، سیّد­حسن. (1382). سه حکیم مسلمان. ترجمه­ی احمد آرام. تهران: علمی و فرهنگی.
37
-یکانی، علی­اصغر. (1385). «نادره­ی ایّام، حکیم عمر­خیام و رباعیات او در خیام­شناخت». (مجموعه مقالات). گرد­آورنده محمّدرضا راشد­محصل. مشهد: دانشگاه فردوسی.صص85-105.
38
-یوحنان، جان­دی. (1385). گستره­ی شعر پارسی در انگلستان و امریکا. ترجمه­ و تحقیق احمد تمیم­داری. تهران: روزنه.
39