TY - JOUR ID - 5249 TI - معرفی منظومه‌های قضا و قدر فارسی و تحلیل آنها از منظر روایی JO - کهن‌نامه ادب پارسی JA - CPL LA - fa SN - 2383-0603 AU - کاردگر, یحیی AU - بابائی, اعظم AD - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم AD - دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 11 IS - 1 SP - 171 EP - 194 KW - دوره صفویه KW - منظومه‌های فارسی KW - منظومه‌های قضا و قدر KW - نوع ادبی قضا و قدر DO - 10.30465/cpl.2020.5249 N2 - بحث درباره موضوع چالش­برانگیز «قضا و قدر» همواره در ادبیات فارسی مطرح بوده است، اما به طور خاص تعدادی از شاعران دوره صفویه توجه ویژه­ای به این موضوع کرده­اند و مثنوی­های مستقلی با عنوان «قضا و قدر» سروده­اند و این مسئله به صورت یک جریان منظومه­سرایی تا دوره قاجار ادامه داشته است. اغلب این منظومه­ها به صورت نسخه خطی است. پژوهش حاضر تعدادی از منظومه­های قضا و قدر و شاعران آنان را معرفی می­کند و از نظرگاه تحلیل جنبه­های داستانی، این منظومه­ها را بررسی و نقد می­کند. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که منظومه­های قضا و قدر با وجود افتراق­های جزئی، دارای وجوه مشترکی هستند که وحدت ساختاری این آثار را از نظر پردازش داستانی فراهم می­کند. مؤلفه­های مشترک روایی این متون عبارتند از: سادگی زبان، وجود یک الگوی ثابت در پیرنگ و نیز در شخصیت­پردازی، تکرار شخصیت­های قراردادی و ایستا؛ مبتنی بودن همه منظومه­ها بر یک مضمون کلیدی؛ ایجاد حوادث خلق­الساعه و تصادفی و ضعف حقیقت­مانندی؛ پایان­بندی غیرمنتظره و تراژیک. بر اساس این پژوهش، شاید بتوان این منظومه­ها را به عنوان یک نوع ادبی تازه معرفی کرد. حاصل این پژوهش می­تواند روشن کننده بخشی از سیر تحول ادبیات فارسی و جریان­شناسی ادبی باشد. UR - https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5249.html L1 - https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5249_1a7c5f7aa6de70c7234faff4f02288bd.pdf ER -