تحلیل روان‌شناختی‌‌ ـ سیاسی داستان سیاوش

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارادبیات، دانشگاه شهرکرد

2 دانشیار ادبیات فارسی،دانشگاه شهرکرد

3 دانشجوی دکتری ادبیات دانشگاه شهرکرد

.

چکیده

داستان سیاوش یکی از مهم‌ترین داستان‌‌های شاهنامه است که می‌‌توان آن را از جنبه‌‌های مختلف داستانی، اخلاقی، عاشقانه، روان‌شناختی‌‌ و سیاسی بررسی کرد. هدف از نگارش این مقاله، بررسی نقش سیاست و قدرت‌‌خواهی در این داستان، با تکیه بر روان‌شناسی شخصیّت است و روش تحقیق نیز تحلیلی و توصیفی است. این پژوهش شامل دو بخش است: در بخش نخست، از نظر روان‌شناختی‌‌، شخصیّت سودابه و سیاوش به عنوان دو شخصیّت اصلی داستان بررسی شده‌‌اند و در بخش دوم، نقش انگیزه‌‌های سیاسی و قدرت‌‌خواهی در پیرنگ و کشمکش‌‌های داستان، مورد واکاوی قرارگرفته و علّت رفتارهای سیاسی شخصیّت‌‌های داستان به خصوص سیاوش و سودابه بر اساس تیپ شخصیّتی آن‌‌ها و مسائل روان‌شناسی تحلیل شده است. سودابه با توجّه به تیپ شخصیّتی‌‌اش ـ پرشور ـ کاری می‌‌کند که سیاوش از دربار کاووس بیرون رود. سیاوش نیز شخصیّتی محتاط و بدگمان ـ مراقب ـ دارد. این موضوع سبب می‌‌شود که وی نیز نتواند چندان با کاووس و سودابه رابطة درستی برقرار کند و رفتار سیاسی مناسب از خود نشان دهد. افراسیاب به دلیل سوءظن دستور به کشتن سیاوش می‌‌دهد و گرسیوز به سبب عقدة حقارت و تحقیر شدن از جانب سیاوش، سعی می‌‌کند از او انتقام بگیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Psycho-Political Analysis of the Story of Siavash

نویسندگان [English]

  • Jahangir Safari 1
  • Sayyid Kazem Mousavi 2
  • Ibrahim Zaheri 3
1 Associate Professor, Persian Language and Literature, Shahrekord University
2 Associate Professor, Persian Language and Literature, Shahrekord University,
3 Ph.D Candidate in Persian Language and Literature (Contemporary Literature), Shahrekord University
چکیده [English]

The story of Siavash is one of the most important stories of Shahnameh. This story can be analyzed from anecdotal, ethical, romantic, psychological, and political perspectives. This study adopts a descriptive-analytic methodology to investigate the role of politics and power in this story from a psychological outlook. This paper is made up of two sections. The first section addresses the characterization of Sudabeh and Siavash from a psychological perspective. The second section deals with motives of power in the plot and conflicts of the characters that are analyzed based on their personality types and psychological issues. Due to her dynamic character, Sudabeh persuadesSiavash to abandon Kai-Kavous' court. On the other hand, Siavash has a cautious, skeptical and careful character, and, due to this kind of personality, he cannot develop a good relationship with Kai-Kavous and Sudabeh, nor can he demonstrate an appropriate behavior.Afrasiyab, suspicious of Siavash, orders his killing, and Garsivaz intends to take revenge on Siavash after feeling the inferiority complex caused by him.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Siavash story
  • Politics
  • dynamic active
  • skeptical character

مراجع

منابع
اسپربر، مانس (1379). تحلیل روان‌شناختی‌‌ استبداد خودکامگی، ترجمة علی صباحی، تهران: ادب و دانش.
اسلامی ندوشن، محمدعلی (1349). زندگی و مرگ پهلوانان، چاپ دوم، تهران: انجمن آثار ملی.
اقبالی، ابراهیم و همکاران (1386). «تحلیل داستان سیاوش بر پایة نظریات یونگ»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارة هشتم، صص 69 - 85.
آدلر، آلفرد (1379). شناخت طبیعت انسان از دیدگاه روان‌شناسی، ترجمة طاهره جواهرساز، تهران: رشد.
پاک نیا، محبوبه (1389). رودابه و سودابه: سیمای سیاسی اخلاقی زن در شاهنامه، چاپ اول، تهران: دانشگاه الزّهراء.
پرهام، باقر (1373). مبانی نقد خرد سیاسی در ایران، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
جوانشیر، ف. م. (1360). حماسة داد بحثی در محتوای سیاسی شاهنامة فردوسی، چاپ دوم، تهران.
چراغی، رحیم (1377). «سودابه و وسوسة قدرت»، چیستا، شمارة 148 - 149، صص 61 - 63.
خالقی مطلق، جلال (1388). سخن‌های دیرینه مجموعه مقالات دربارة فردوسی شاهنامه، به کوشش علی دهباشی، چاپ سوم، تهران: نشر افکار.
دبیران، حکیمه (1371). «حماسه سیاوش»، مجله علوم انسانی دانشگاه الزهرا، بهار و تابستان، شمارة 11 و 12، صص 1 - 24.
دبیرسیاقی، محمد (1378). داستان سیاوش، چاپ اول، تهران: پیوند معاصر.
دوستخواه، جلیل (1380). حماسه ایران یادمانی از فراسوی هزاره‌ها، سی و پنج گفتار و بررسی و نقد شاهنامه‌شناختی، چاپ اول، تهران: آگاه.
دوورژه، موریس (1379). اصول علم سیاست، ترجمة ابوالفضل قاضی شریعت پناهی، چاپ دوم، تهران: دادگستر.
الدهام، جان و موریس، لوئیز (1385). چهرة جدید شخصیّت، ترجمه و تلخیص مهدی قراچه داغی، چاپ سوم، تهران: علمی.
رحیمی، مصطفی (1376). تراژدی قدرت در شاهنامه، چاپ دوم، تهران: نیلوفر.
رستگار فسایی، منصور (1369). فرهنگ نام‌های شاهنامه، جلد اول، چاپ اول، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
رنجبر، احمد (1363). جاذبه‌های فکری فردوسی، چاپ اول، تهران: امیرکبیر.
زارعی، فخری و دیگران (1387). «بررسی عنصر پیرنگ در داستان سیاوش»، پیک نور، سال هشتم، شمارة دوم، صص 38 - 112.
سرّامی، قدمعلی (1387). «داستان سودابه و سیاوش از منظری دیگر»، ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، شمارة 13، صص 87 - 121.
سرّامی، قدمعلی (1388). از رنگ گل تا رنج خار، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
صفا، ذبیح‌الله (1384). حماسه سرایی در ایران، چاپ هفتم، تهران: امیرکبیر
عبادیان، محمود (1369). فردوسی و سنت نوآوری در حماسه‌سرایی ایران، چاپ اول، تهران: گهر.
فتحی آشتیانی، علی (1381). مقدمه بر روانشناسی سیاسی، چاپ دوم، بعثت، تهران.
فردوسی، ابوالقاسم (1384). شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، مجلد اول، جلد سوم، چاپ هفتم، تهران: قطره.
محبتی، مهدی (1381). پهلوانان در بن بست، چاپ اول، تهران: انتشارات سخن.
مرادی کوچی، سکینه (1390). «بررسی عنصر داستانی دسیسه در داستان سیاوش»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارة بیست و دوم، صص 1 – 18.
مسکوب، شاهرخ (1351). سوگ سیاوش، چاپ دوم، تهران: انتشارات خوارزمی.
نقیب‌زاده، احمد (1381). درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی، چاپ پنجم، تهران: سمت.
یاحقی، محمد جعفر (1369). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، چاپ اول، تهران: سروش.
یاحقی، محمد جعفر، قبولی، احسان (1388). «شخصیّت‌شناسی شغاد در شاهنامه»، جستارهای ادبی، سال 42، شمارة 164، صص 65 - 81.
یوسفی، غلامحسین (1349). «چهره‌ای معصوم و روشن در شاهنامه»، مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال ششم، شمارة 21، صص 1 - 24.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار