بازتاب تاریخ عهد غزنوی در دیوان فرخی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

مربی پژوهشگاه علوم انسانی

چکیده

در این مقاله به بازخوانی دیوان فرخی سیستانی، از نظر رویدادهای تاریخی و اجتماعی، پرداخته‌ شده است. بنابراین، این مقاله مبتنی بر موضوعات تاریخی و اجتماعی دوران غزنوی است؛ موضوعاتی که فرخی در اشعار خود آن‌ها را بیان کرده است. مطالب و اشارات مندرج در مدح‌‌ها با شش اثر تاریخی ـ مجمل‌‌التواریخ و القصص، زین‌‌الاخبار گردیزی، تاریخ گزیده، تاریخ بیهقی، ترجمة تاریخ یمینی، و طبقات ناصری ـ مقایسه شده است. ملاحظه می‌‌شود که فرخی فقط شاعری مداح نیست و قصاید او فقط مدح نیست؛ بلکه مدایح او بیان‌کنندة ‌اوضاع سیاسی، مانند جنگ‌ها، مصالحه‌ها، وزرا، و مسائل اجتماعی، مانند رفتار با اسرا، شکارها، و شاهدها، در دوران غزنوی است. می‌توان گفت که، در حقیقت، دیوان او مکمّل کتب تاریخی فوق است و در بعضی موارد، به علت ثبت جزئیات، بر آن‌ها برتری می‌‌یابد. بنا بر پنداشتِ نگارندة مقاله، فرخی نه‌تنها به ستایش غزنویان نپرداخته است، بلکه شاید آنان را سرزنش هم کرده باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Reflection of History at Ghaznavid Period in Farrukhi's Divan

نویسنده [English]

  • Forough Soltanieh
Instructor, Institute for Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

In this paper, I have explored the social and historical events in Farrukhi Sistani's divan. Therefore, the paper relies on historical and social issues during Ghaznavid period, which are mentioned by Farrukhi in his poems. Then, I compared these subjects and points mentioned in eulogies with the following six works: Mujmal al-Tavarikh and al-Qisas, Zayn al-Akhbar of Gardizi, the Selected History, Tarikh-e Beyhaqi (‘Beyhaqi’s History’), the Translation of Tarikh-e Yamini (‘Yamini’s History’), and Tabaqat-e Nasseri. It can be seen that Farrukhi was not only a eulogy poet, and his odes are not only eulogies, but his eulogies also talk about the political conditions such as wars, ceasefires, and ministers, as well as social issues like behavior towards prisoners of war, hunting, and witnesses during the Ghaznavid period. It can be said that his divan was in fact complementary to the above-said history books. In some cases, due to recording details, it shows that it is superior to it. I suppose that not only did he not hail and praise Ghaznavids, but he might have criticized them

کلیدواژه‌ها [English]

  • poet
  • History
  • wars
  • pris
منابع
بیهقی، خواجه ابوالفضل محمد بن حسین (۱۳۶۸). تاریخ بیهقی، به کوشش خلیل خطیب‌رهبر، تهران: ابن‌سینا.
جرفادقانی، ابوالشرف ناصح بن ظفر (1357). ترجمة تاریخ یمینی، به اهتمام جعفر شعار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
صفا، ذبیح‌‌الله (1342). تاریخ ادبیات در ایران، ج 1، تهران: ابن‌سینا.
فرخی سیستانی (1335). دیوان، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: اقبال و شرکاء.
قاضی منهاج سراج، ابوعمر منهاج‌‌الدین عثمان (1342). طبقات ناصری، تصحیح عبدالحی حبیبی، کابل: پوهنی مطبعه.
گردیزی، ابوسعید عبدالحی بن الضحاک (1327). زین‌‌الاخبار، با مقدمة میرزا محمدخان قزوینی، تهران: بی‌جا.
مجمل‌‌التواریخ و القصص (1318). تصحیح ملک‌‌الشعرا بهار، به همت محمد رمضانی، طهران: کلالة خاور.
مستوفی، حمدالله (1339). تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
نظامی عروضی سمرقندی، احمد بن عمر بن علی (1327 ق/ 1909). چهار مقاله، به سعی و اهتمام محمد بن عبدالوهاب قزوینی، لیدز: بریل.