بازخوانی تصویرهای ادبی در غزلیات شمس از دیدگاه زیبایی شناسی تصویر در سینما

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 استاد پژوهشکدۀ زبان و ادبیات فارسی در پژوهشگاه علوم انسانی

چکیده

مقایسه تصویرهای شعری ادبیات با شگردهای خلقِ معنا در سینما، یکی از حوزه‏های مورد مطالعه در تحقیقات بین رشته‏ای یا بین رسانه‏ای سینما و ادبیات است. در این زمینه، کلمه تصویر با تعریف اصطلاحی آن مورد نظر قرار می‏گیرد که به‏معنای ایجاد حالتی ذهنی و نتیجه فاصله گرفتن دال از مدلول است. به‏عبارتی هرگاه خلق دلالت‏های ضمنی در متن ادبی و سینمایی با عناصر غیر روایی، یعنی عناصر سبکی و بلاغی سنجیده شود، می‏توان گفت بحث از شباهت‏ها و تفاوت‏های شعر و سینما آغاز می‏شود. از نگاهی دیگر، هرقدر در شعر ادبی، نشانه‏های کلامی قابلیت بیشتری برای نزدیک شدن به نشانه‏های غیر کلامی در رسانه‏های دیداری و شنیداری داشته باشند، می‏توان گفت شعر تصویری‏تر است و می‏تواند در فضاسازی متن سینمایی الهام‏بخش باشد. با این دیدگاه، پژوهش حاضر به بازخوانی تصویرهای ادبی در غزلیات شمس پرداخته است. محور مقایسه، فنون بلاغیِ تشبیه، مجاز و استعاره است اما با توجه به تفاوت‏های ماهوی دو رسانه ادبیات و سینما، کارکرد مجاز و استعاره در سه نظام نشانه‏ایِ «نور و رنگ»، «صدا»، و «حرکتی» بازبینی شده‏اند که به طور مشخص از نقد سینمایی و ابزارهای مفهومیِ نشانه‏شناسی اخذ شده‏اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • Taghi Purnamdariyan 2
1 .
2 .
چکیده [English]

.

مراجع

  1. احمدی، بابک (1370): تصاویر دنیای خیالی (مقاله‌هایی درباره سینما)،‌ چ دوم، تهران، مرکز.
  2. احمدی، بابک (1371): از نشانه‌های تصویری تا متن، تهران، مرکز.
  3. احمدی، بابک (1375): ساختار و تأویل متن؛ از نشانه‌شناسی و ساختارگرایی، چ سوم، تهران، مرکز.
  4. اسلین، مارتین (1382): دنیای درام (نشانه‌ها و معنا در رسانه‌های نمایشی، تئاتر، سینما،‌ تلویزیون)، ترجمۀ محمد شهبا، چ دوم، هرمس.
  5. بونتیزر، پاسکال (1376): «افسانه­پرداز کوچک، تصویر تمام نمای هنرمند بزرگ»، گردآوری: مسعود فراستی: اینگمار برگمان و سینمایش؛ هزارتوی رؤیا-حقیقت، تهران، کانون فرهنگی- هنری ایثارگران.
  6. پازولینی، پیر پائولو (1385): «سینمای شعر»، گردآوری، بیل نیکولز: ساخت­گرایی، نشانه­شناسی سینما، ترجمۀ علاءالدین طباطبایی، تهران، هرمس.
  7. تیودور، اندرو (1375): تئوری­های سینما، ترجمۀ رحیم قاسمیان، تهران، سروش.
  8. چندلر، دانیل (1387): مبانی نشانه‌شناسی، ترجمه محمد پارسا،‌ چ چهارم،‌ تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی و انتشارات سوره مهر.
  9. حسینی، سید حسن (1378): مشت در نمای درشت (معانی و بیان در ادبیات و سینما)، تهران، سروش
  10. حیاتی، زهرا (1391): «مقایسه استعاره ادبی و استعاره سینمایی با شواهدی از شعر فارسی»، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش‏های ادبی، سال9، شماره 38، صص 35-59
  11. --------- (1393): «نقد ادبی و مطالعات تطبیقی در اقتباس بین رسانه‏ای»، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش‏های ادبی، سال11، شماره43، صص 31-52
  12. شیمل، آن‌ماری (1387): « زبان نمادین مولانا »، گردآوری و ترجمه: محمد طرف: مولانا، دیروز، امروز، فردا، تهران، بصیرت.
  13. کاتز، استیون. دی (1376): نما به نما (کارگردانی فیلم: از تصور ذهنی تا تصویر سینمایی)، ترجمۀ محمد گذرآبادی، تهران، بنیاد سینمایی فارابی.
  14. کهنسال، مریم (1383): بررسی جلوه‌های نمایشی در مثنوی، رسالۀ دکتری، دانشگاه شیراز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، استاد راهنما: منصور رستگار فسایی
  15. لینگز، مارتین (1383): عرفان اسلامی چیست؟، ترجمۀ فروزان راسخی، ویراستۀ مصطفی ملکیان، چ دوم، تهران، دفتر پژوهش‌ و نشر سهروردی.
  16. متز، کریستین (1385): «دربارۀ مفهوم زبان سینما»، گردآوری، بیل نیکولز: ساخت­گرایی، نشانه­شناسی سینما، ترجمۀ علاءالدین طباطبایی، تهران، هرمس.
  17. مولوی، جلال الدین (1375): کلیات شمس، تهران، راد.
  18. وولن، پیتر (1384): «سینما و نشانه­شناسی»، گردآوری، بیل نیکولز: ساخت­گرایی، نشانه­شناسی سینما، ترجمۀ علاءالدین طباطبایی، تهران، هرمس.
کهن‌نامه ادب پارسی

دوره 7، شماره 4 - شماره پیاپی 22
پاییز و زمستان 1395
صفحه 43-79

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار