تحلیل بسامد چشمگیر اسلوب معادله در سبک هندی از چشم‌انداز نظریه‌ی تامس کوهن

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گنبدکاووس.، گنبدکاووس، ایران

چکیده

سبک هندی یکی از متمایزترین سبک­های شعری کلاسیک فارسی است که با سبک­های قبل و بعد از خود تمایزاتی آشکار داشته و اصول و موازین خاص خود را داراست. از جمله­ی این عناصر تمایزبخش بسامد فراوان کاربرد اسلوب معادله است. توجه­ی ویژه­ی شاعران این سبک به اسلوب معادله، موضوعی که همگان به آن اذعان دارند. نگارنده­ی این جستار، بر این باور است که این موضوع، یعنی بسامد چشمگیر اسلوب معادله در شعر سبک هندی را می­توان از چشم­انداز نظریه­ی تامس کوهن، فیلسوف برجسته­ی علم، تبیین کرد و به چرایی این امر پاسخ داد. این رویکرد به ما می­گوید که اساس هر پارادایم، یک یا چند الگو است که هنجارها و گزاره­های پذیرفته شده­ی هر دوره را شکل می­دهند. بر اساس یافته­های این پژوهش، تلفیق، زمینی شدن و تناسب سه الگویی هستند که گزاره­های معنادار این عصر را می­سازند و از آنجا که اسلوب معادله در ساختار خود، تمام الگوهای این دوره را به همراه دارد، برای شاعران این سبک، شگردی جذاب و مورد علاقه بوده، به گسترده­ترین شکل مورد استفاده­ی آنها قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Frequency Analysis of Allegory in Indian Style from Thomas Kuhn's Perspective

نویسنده [English]

  • Morad Esmaeeli
Assistant Professor of Persian Language and Literature, Gonbad Kavous Universiy, Gonbad-e-Kavous, Iran
چکیده [English]

The Indian style is one of the most distinctive poetry styles in classical Persian poetry. It has distinctive differences with its preceding and following styles. As such, it enjoys its own principles and traits. As a case, the high frequency of allegory application is one of its most distinctive elements. There is a consensus that the poets following this particular style drew their special attention to allegory and the function that this literary device might play in the structure and meaning of their poems. In this paper, the researcher argues that the underlying reason of the high frequency of allegory in the Indian-style poetry can be clarified using the ideas of Thomas Kuhn, who is a prominent philosopher of science. This approach can raise our awareness that any paradigm is framed in one or more frameworks that shape the possibly accepted propositions and norms in any specific period. Findings of this study represent three different patterns, namely synthesis, secularism, and symmetry, which are the main observed patterns shaping the meaningful propositions in Safavid era.  Since allegory is embedded with all patterns related to this period in their own structure, the poets following this specific style perceived allegory as an appealing and attractive one and, hence, they applied it extensively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allegory
  • Indian Style
  • Thomas Kuhn
  • Paradigm

مراجع

- آبراهامیان، یراوند (1376) مقالاتی در جامعه­شناسی ایران، ترجمه­ی سهیلا ترابی فارسانی، تهران: شیرازه.
-آذر بیگدلی، لطفعلی بن آقاخان (1336) آتشکده­ی آذر، با تصحیح و تعلیق حسن سادات ناصری، بخش اول، تهران: نشر کتاب.
- اسماعیلی، مراد و حسین حسن پور آلاشتی (1393) «بررسی تمایز و قیاس­ناپذیری سبک هندی با سبک­های قبل از آن، از چشم­انداز نظریه­ی تامس کوهن»، مجله­ی شعرپژوهی، سال ششم، شماره­ی سوم، پیاپی 21، صص21-44.
- آملی، طالب (بی تا) کلیات اشعار، به اهتمام و تصحیح و تحشیه­ی شهاب طاهری. تهران: سنایی.
- اکاشا، سمیر (1387) فلسفه­ی علم. ترجمه­ی هومن پاینده. تهران: نشر فرهنگ معاصر.
- الشیبی، کامل مصطفی (1359) تشیع و تصوف تا آغاز سده­ی دوازدهم، ترجمه­ی علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران: امیرکبیر.
- باربور، ایان (1357) «پارادایم­ها در علم و دین»، کیان. ترجمه­ی ابراهیم سلطانی، سال ششم، شماره­ی 34، صص 31- 20.
- پژوهش دانشگاه کمبریج (1380) تاریخ اسلام، ترجمه­ی احمد آرام، تهران : امیرکبیر.
- پورکشتال، هامر (1367) تاریخ امپراتوری عثمانی، ترجمه­ی میرزا زکی علی­آبادی، به اهتمام جمشید کیان­فر، ج1، تهران: انتشارات زرین.
- پورنامداریان، تقی (1377) خانه­ام ابری است: شعر نیما از سنت تا تجدد، تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما).
- پورنامداریان و همکاران (1396) «شعر ستیزی در عصر صفوی: زمینه­ها، علل، و مصادیق (بر اساس مفاهیم تحلیل گفتمان)، کهن نامه ادب فارسی، سال هشتم، شماره­ی اول، صص 23-45.
- براون، ادوارد  گرانویل (1375) تاریخ ادبیات ایران: از صفویه تا عصر قاجارف مترجم بهرام مقدادی، تهران: مروارید.
- جوکار و همکاران (1398) «کارکرد اسلوب معادله در تبیین مفاهیم عرفانی در شعر صائب تبریزی، عرفان اسلامی (ادیان و عرفان)، دوره­ی 14، شماره­ی 55، صص 29-51.
- چالمرز، آلن فرانتیس (1378) چیستی علم: درآمدی بر مکاتب علم شناسی فلسفی، ترجمه­ی سعید زیباکلام، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
- حسن پور آلاشتی، حسین (1/1384) طرز تازه: سبک شناسی غزل سبک هندی، تهران: سخن.
- ........................................ (2/1384) «معنی بیگانه در شعر صائب تبریزی»، نشریه­ی دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، دوره­ی 48، شماره­ی 196، صص 69-84.
- حسینی، حسن (1367) بیدل، سپهری و سبک هندی، تهران: سروش.
- حقی، علی (1381) «گذر از روش‌شناسی علم به روش‌ستیزی علم»، مجلۀ دانشکدۀ الهیات مشهد، شماره­ی 56، صص 43-63.
- خاتمی، احمد (1371) سبک هندی و دوره­ی بازگشت (یا نشانه­هایی از سبک هندی در شعر دورهی اول بازگشت ادبی)، ناشر: بهارستان.
- دشتی، علی (بی تا) نگاهی به صائب، تهران: امیرکبیر.
- ریپکا، یان (1381) تاریخ ادبیات از دوران باستان تا قاجاریه، مترجم: عیسی شهابی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- ریتزر، جورج (­1384) نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
- زنگنه، اعظم و طاهری، حمید (1399) «بررسی مفهوم قدرت در شعر عرفانی عصر صفوی»، کهن نامه ادب فارسی، سال یازدهم، شماره­ی اول، صص 105- 126.
- سردار، ضیاء الدین (1385) توماس کوهن و جنگ­های علم، ترجمه­ی جمال آل احمد، نشر چشمه.
- سیاسی، علی­اکبر(1348) علم النفس یا روان­شناسی از دیدگاه تربیت، تهران: دهخدا.
- سیوری، راجر مروین (1366) ایران عصر صفوی، ترجمه­ی کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1378) ادبیات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما، ترجمه­ی حجت الله اصیل، تهران: نشر نی.
 -....................................... . (1386) صور خیال در شعر فارسی، تحقیق انتقادی  در تطور ایماژهای شعر پارسی و نظریه­ی بلاغت در اسلام و ایران، چاپ یازدهم، تهران: آگاه.
- ....................................... (1375) شاعری در هجوم منتقدان: نقد ادبی در سبک هندی پیرامون شعر حزین لاهیجی، نشر آگه.
- شمس لنگرودی، محمد (1367) گردباد شور جنون (سبک هندی، کلیم کاشانی و گزیده­ی اشعار)، تهران: نشر چشمه.
- شمیسا، سیروس (1374) سبک شناسی شعر، انتشارات فردوس.
- صائب تبریزی،  محمد علی (1371) دیوان صائب تبریزی، به کوشش محمد قهرمان، جلد1، 2، 3،4 ،6، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- صبور، داریوش (1370) آفاق غزل فارسی: پژوهشی انتقادی در تحول غزل و تغزل از آغاز تا امروز، تهران: نشر گفتمان.
- صفا، ذبیح الله (1363)تاریخ ادبیات در ایران، جلد پنجم، بخش یکم، انتشارات فردوسی.
- صفا، ذبیح الله (1363)تاریخ ادبیات در ایران، جلد پنجم، بخش یکم، انتشارات فردوسی.
- صلیبا، جمیل (1366) فرهنگ فلسفی، ترجمه­ی منوچهر صانعی دره بیدی، تهران: حکمت.
- صورتگر، لطفعلی (1345) منظومه­های غنایی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- طباطبایی، سیدجواد (1383) زوال اندیشه­ی سیاسی در ایران، چاپ چهارم، تهران: کویر.
- طباطبایی، محمدحسین (1355)بررسی­های اسلامی: شامل مقالات و رسائل، به کوشش هادی خسروشاهی، قم: مرکز انتشارات دارالتبلیغ اسلامی.
- طباطبایی­فر، محسن (1384) نظام سلطانی از دیدگاه اندیشه­ی سیاسی شیعه(دوره­ی صفویه و قاجار)، تهران: نشر نی.
- عرفی شیرازی( بی تا) کلیات عرفی شیرازی، به کوشش جواهری «وجدی»، تهران: سنایی.
- فتوحی رودمعجنی، محمود (1385) نقد ادبی در سبک هندی، تهران: انتشارات سخن.
- کرایب، ایان (1378) نظریه­ی اجتماعی مدرن: از پارسونز تا هابرماس، ترجممه­ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
- کوهن، تامس ساموئل (1389) ساختار انقلاب­های علمی، ترجمه­ی سعید زیباکلام، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
- ................................. (1375) «اصطکاک اساسی: نقش سنت و ابداع در تحقیق علمی»، برهانها و دیدگاهها: مقاله­هایی در فلسفه­ی علم و فلسفه­ی ریاضی، ترجمه و گردآوری شاپور اعتماد، نشر مرکز.
- کاشانی، کلیم (1362) دیوان کلیم کاشانی، با مقدمه و حواشی و فرهنگ لغات مهدی افشار، چاپ اول، انتشارات زرین.
- گوپاموی، محمد قدرت الله (1336) تذکره­ی نتایج الافکار، چاپخانه­ سلطانی بمبئی نمبر3، چاپ شانزده.
- لازی، جان (1377) درآمدی تاریخی به فلسفه­ی علم، ترجمه­ی علی پایا، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
- مقدم حیدری، غلامحسین (1385) قیاس ناپذیری پارادایم­های علمی، تهران: نشر نی.
- مؤتمن، زین العابدین (1371) تحول شعر فارسی، انتشارات طهوری.
- میرصادقی، جمال و میمنت میر صادقی (1377) واژه­نامه­ی هنر داستان نویسی، تهران: انتشارات کتاب مهناز.
- نعمانی، شبلی (1368) شعرالعجم یا تاریخ شعرا و ادبیات ایران (3 و4 و5)، ترجمه­ی سید محمدتقی فخر داعی گیلانی، چاپ سوم، چاپخانه­ی آشنا.
- ولک، رنه و آوستین وارن (1373) نظریه­ی ادبیات، ترجمه­ی ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی.
- Andersen, Hanne, Peter Barker and Xiang Chen (2006) The Cognitive Structure Of Scientific Revolutio, CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS.
- Fuller, Steve (2003) The Struggle For The Soul Of Science: KUHN vs, POPPER. Publishe by Icon Book UK.
- Grandy, Richard E (2003) “Kuhn’s World Chenge, Thomas Kuhn, Edited by Thomas Nickles, CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS, Pp 246- 260.
- Longino, Helen E (2003) “Does The Structure Of Science Revolution Permit a Feminist Revolution in Science” Thomas Kuhn, Edited by Thomas Nickle, CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS. Pp  261- 281.
- Nickles, Thomas (2003) “Normal Science: From Logic to Case-Based and Model-Based
Reasoning”, Thomas Kuhn, Edited by Thomas Nickles, CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS, Pp 142- 177. 
- Rouse, Joseph (2003) “Kuhn’s Philosophy of Scientific Practice”, Thomas Kuhn, Edited by Thomas Nickles, CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS. Pp 101- 121.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار