%0 Journal Article %T بررسی جایگاه مصادر و افعال کهن، کمیاب و متروک فارسی در فرهنگنامه قرآنی %J کهن‌نامه ادب پارسی %I پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی %Z 2383-0603 %A ایزدی, مریم %A ابراهیمی, قربانعلی %A رادمنش, عطامحمد %D 2022 %\ 07/23/2022 %V 13 %N 1 %P 25-59 %! بررسی جایگاه مصادر و افعال کهن، کمیاب و متروک فارسی در فرهنگنامه قرآنی %K فارسی دری %K فرهنگنامۀ قرآنی %K مصادر و افعال کهن و مهجور %R 10.30465/cpl.2022.6655 %X زبان فارسی دری از آغاز قرن چهارم تا قرن هفتم، گنجینه‌ای گسترده از واژه‌های اصیل و کهن را در خود گرد آورده است، که بسیاری از آنها بر اساس زبان‌ها و گویش‌های متنوع جغرافیایی شکل گرفته‌اند یا وام‌واژهایی هستند که از مناطق اطراف، بویژه ناحیۀ شرق ایران به فارسی دری راه یافته‌اند. بازجست این واژه‌های سره، کمیاب و مهجور، بویژه مصادر و افعال در فرهنگنامۀ قرآنی، فرهنگ برابرهای فارسی قرآن بر اساس صد و چهل و دو نسخۀ خطی کهن، به شناخت سیر تحول تاریخی نظام زبان فارسی از دیدگاه زبان‌شناسی، معناشناسی، دستور زبان، تصحیح نسخه‌های خطی و غنای واژه‌نامه‌ها و ترجمۀ قرآن کریم، کمک می‌کند. این پژوهش، نخست با استخراج مصادر و افعال کهن و نادر فرهنگنامۀ قرآنی، گزینش تعدادی از کمیاب‌ترین و کم‌کاربردترین مصادر و افعال و دسته‌بندی آنها در سه بخش گونه‌های فارسی باستان و میانه، افعال ناشناخته و وام واژه‌ها، با استناد به واژه‌نامه‌های معتبر و متون کهن، ریشه، معنی و کاربرد این فعل‌ها را تجزیه و تحلیل کرده است. هدف از این جستار، نشان دادن نقش ترجمه‌های قرآن در غنای نظام واژه‌سازی زبان فارسی و نتایج به دست آمده بیانگر بهره‌گیری گسترده مترجمان فارسی زبان قرآن از همه توانایی‌های واژه‌سازی در زبان فارسی است. %U https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_6655_ee0a0187cac99c704dbe1c87161059a0.pdf