ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل کیفیت عرفانیِ زبان در منظومههای عطار
عینیتگرایی پوزیتیویستی رهیافت غالب زبان علم در قرن بیستم است. همین امر مشکلاتی را در تحلیل زبان دین، که با امر قدسی و غیرتجربی سر و کار دارد، ایجاد کرده است. تحلیل گزارههای دینی با معیار تحققپذیری، که فقط گزارههایی را معنادار میداند که مابهازای خارجی دارند، باعث شده تا زبان دین و عرفان نوعی زبان مهمل با گزارههای کذب تلقی شود. این زبان قواعد و بازی خاص خود را دارد که پی بردن به آن مستلزم نوعی نگاه پدیدارشناختی و ماهوی است. در این پژوهش، ضمن تعریف عرفان و تقلیل آن به تجربة عرفانی، شاخصهها و نمودهای آن در زبان نشان داده شده است که محمل و بستر هرگونه ارتباط است. به این منظور منظومههای عطار (الهینامه، منطقالطیر، و مصیبتنامه) بررسی شده است. این تحقیق نشان میدهد که زبان عرفانی منظومههای عطار پیش از آنکه کیفیتی متناقض و تمثیلی در معنای رمزی عرفان داشته باشد، کیفیتی تعلیمی و آگاهانه دارد و در بیشتر موارد هنوز به شاخصة تجربة عرفانی نرسیده است.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1934_f6f76b9e1606f688b1f9ad94cb80e76d.pdf
2015-05-22
1
23
عرفان
تجربة عرفانی
منظومههای عطار
تناقض
تمثیل
بیانناپذیری
محسن
بتلاب اکبرآبادی
botlab2005@yahoo.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه جیرفت
LEAD_AUTHOR
آلموند، یان (1390). تصوف و ساختارشکنی: بررسی تطبیقی آرای دریدا و ابن عربی، ترجمۀ فریدالدین رادمهر، تهران: کتاب پارسه.
1
احمدی، باب‍ک (1376). چ‍ه‍ار گ‍زارش از ت‍ذک‍رة الاول‍ی‍اء ع‍طار، ت‍ه‍ران: ن‍ش‍ر م‍رک‍ز.
2
استیس، والتر (1388). ع‍رف‍ان و ف‍لس‍ف‍ه، ت‍رجمة‍ ب‍ه‍اءال‍دی‍ن خ‍رم‍ش‍اه‍ی، ت‍ه‍ران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، سروش.
3
پترسون، مایکل و دیگران (1377). عقل و اعتقاد دینی (درآمدی بر فلسفۀ دین)، ترجمة احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
4
پراودفوت، وی‍ن (1383). تج‍ربۀ دینی، ت‍رجمه و تألیف ع‍ب‍اس ی‍زدان‍ی، ق‍م: ک‍ت‍اب طه.
5
پورنامداریان، تقی (1383). رمز و داستانهای رمزی در ادب ف‍ارسی: تحلیلی از داس‍ت‍انه‍ای ع‍رفانی ـ ف‍ل‍س‍فی اب‍نسینا و س‍ه‍روردی، ت‍ه‍ران: ع‍لمی و ف‍ره‍ن‍گ‍ی.
6
پورنامداریان، تقی (۱۳۸۸). در سایة آفتاب: شعر فارسی و ساختشکنی در شعر مولوی، تهران: سخن.
7
زرینکوب، عبدالحسین (1378). صدای بال سیمرغ، دربارۀ زندگی و اندیشۀ عطار، تهران: سخن.
8
ستاری، جلال (1374). پژوهشی در قصة شیخ صنعان و دختر ترسا، تهران: مرکز.
9
ستاری، جلال (1376). رمزاندیشی و هنر قدسی، تهران: نشر مرکز.
10
شجاعیزند، علیرضا (1388). «تبارشناسی تجربة دینی در مطالعات دینداری»، فصلنامة تحقیقات فرهنگی، ش 6.
11
عطار نیشابوری، فریدالدین محمد (1388). الهینامه، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
12
عطار نیشابوری، فریدالدین محمد (1388). مصیبتنامه، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
13
عطار نیشابوری، فریدالدین محمد (1388). منطقالطیر، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
14
فروغی، محمدعلی (1344). سیر حکمت در اروپا، تهران: زوار.
15
فولادی، علیرضا (1387). زبان عرفان، تهران: فراگفت.
16
کتز، استیون (1383). س‍اخ‍تگ‍رای‍ی، س‍ن‍ت، و ع‍رف‍ان، ترجمه و تألیف ع‍طاالله ان‍زلی، ق‍م: آیت ع‍ش‍ق.
17
گیرو، پیر (1383). نشانهشناسی، ترجمۀ محمد نبوی، تهران: آگاه.
18
موحدیان عطار، ع‍لی (1388). مفهوم عرفان، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
19
نویا، پل (1373). تف‍سیر ق‍رآنی و زب‍ان ع‍رف‍انی، ترجمة اسماعیل س‍ع‍ادت، ت‍ه‍ران: م‍رک‍ز ن‍ش‍ر دان‍ش‍گ‍اه‍ی.
20
هارت ناک، یوستوس (1351). ویتگنشتاین، ترجمة منوچهر بزرگمهر، تهران: خوارزمی.
21
ORIGINAL_ARTICLE
طرزهای شعری نزد قدما بررسی رویکردهای سبکشناسانة تذکرهنویسان دورة صفوی
موضوعات انتقادی و سبکی حضوری چشمگیر در تذکرههای دورة صفوی دارند. رویکرد اصلی و فراگیر تذکرهنویسان این دوره رویکرد شمّی است؛ به این معنا که همانند پژوهشگران امروزی به شکل آگاهانه از مبنای نظری و شیوة عملی خاصی بهره نبردهاند و توصیفات پشتوانة علمی مشخصی ندارد. بنابراین آرای سبکشناسی تذکرهنویسان دورة صفوی دوران طفولیت خود را میگذرانده است؛ اما این بارقههای آغازین و هرچند غیرعلمی، به دلیل حضور تذکرهنویس در متن جریانها، توجه به فردیّت شاعران، و چندجانبهنگری به مسائل سبکی، زمینهساز شناخت دقیقتر جریانهای شعری گذشته و همچنین شناخت پیشینة سبکشناسی زبان فارسی شده است. این پژوهش رویکردهای گوناگون تذکرهنویسان به مسائل سبکی را بررسی میکند و نشان میدهد که تذکرهنویسان در ژرفنای رویکرد فراگیر شمّی خود، علاوه بر مسائل ذوقی به نکات مهم تاریخی، محتوایی، تطبیقی، زبانی، و بلاغی طرزها (سبک) نیز توجه کردهاند.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1935_529b20bcef0958b31f2bc8bbd2a2e7e6.pdf
2015-05-22
23
45
تذکره
دورة صفوی
رویکردهای سبکشناسانه
طرز
حجت
برهانی
borhani.hojat@yahoo.com
1
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
مریم
صالحی نیا
m.salehinia@um.ac.ir
2
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
آرزو، سراجالدین علیخان (1383). مجمع النفایس، به کوشش زیبالنسا علیخان، ج 1، اسلامآباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
1
آرزو، سراجالدین علیخان (1385). مجمع النفایس، به کوشش مهرنور محمدخان با همکاری زیبالنسا علیخان، ج 2 و 3، اسلامآباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
2
اوحدی بلیانی، تقیالدین (1388). عرفات العاشقین و عرصات العارفین، 6 جلد، تصحیح محسن ناجی نصرآبادی، تهران: اساطیر.
3
بداونی، عبدالقادر (1379). منتخب التواریخ، تصحیح توفیق سبحانی و مولوی احمدصاحب، ج 3، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
4
بلگرامی، آزاد (1390). خزانة عامره، تصحیح ناصر نیکوبخت و شکیل اسلمبیگ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
5
بهار، محمدتقی (1363). سبکشناسی (تطور نثر فارسی)، تهران: امیرکبیر.
6
خوشگو، بنداربنداس (1959). سفینة خوشگو، تصحیح محمد عطاءالدین عطاکاکوی، ج 3، پتنه (بهار): انتشارات ادارۀ تحقیقات عربی و فارسی.
7
شاهنوازخان خوافی، میرعبدالرزاق (1388). بهارستان سخن، تصحیح و تعلیق عبدالمحمد آیتی و حکیمه دسترنجی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
8
شجیعی، پوران (بیتا). سبک شعر پارسی در ادوار مختلف به سبک خراسانی، شیراز: دانشگاه شیراز.
9
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1382). «مسائل سبکشناسی از نگاه آرزو»، جستارهای ادبی، س 12، ش 1.
10
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1385). شاعری در هجوم منتقدان، تهران: آگه.
11
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1387). ادبیات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما، ترجمۀ حجتالله اصیل، تهران: نشر نی.
12
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391). رستاخیز کلمات، تهران: سخن.
13
شفیعیون، سعید (1388). «تزریق، نوعی نقیضة هنجارستیز طنزآمیز»، ادبپژوهی، س 3، ش 10.
14
شمیسا، سیروس (1386). نقد ادبی، ویراست دوم، تهران: میترا.
15
صائب تبریزی، محمدعلی (1370). دیوان، 6 جلد، به کوشش محمد قهرمان، تهران: علمی و فرهنگی.
16
صفوی، ساممیرزا (1384). تحفة سامی، تصحیح رکنالدین همایونفرخ، تهران: اساطیر.
17
غلامرضایی، محمد (1387). سبکشناسی شعر پارسی، تهران: جامی.
18
فتوحی، محمود (1385 الف). نقد ادبی در سبک هندی، ویراست دوم، تهران: سخن.
19
فتوحی، محمود (1385 ب). بلاغت تصویر، تهران: سخن.
20
فتوحی، محمود (1387). نظریة تاریخ ادبیات، تهران: سخن.
21
فتوحی، محمود (1390). سبکشناسی (نظریهها، رویکردها، روشها)، تهران: سخن.
22
فتوحی، محمود (1393). «سبک واسوخت در شعر فارسی»، تهران: مجلۀ شبه قاره، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، س 3، ش 3.
23
کاشی، تقیالدین (1384). خلاصۀ الأشعار و زبدۀ الأفکار، تصحیح عبدالعلی ادیب برومند و محمدحسین نصیری کهنمویی، تهران: میراث مکتوب.
24
کاشی، تقیالدین (1386). خلاصۀ الأشعار و زبدۀ الأفکار، تصحیح عبدالعلی ادیب برومند و محمدحسین نصیری کهنمویی، تهران: میراث مکتوب.
25
کاشی، تقیالدین (تاریخ تألیف 1016 ق/ تاریخ کتابت: 1083 ق). خلاصۀ الأشعار و زبدۀ الأفکار [نسخۀ خطی]، مشهد: میکروفیلم کتابخانۀ دانشکدۀ ادبیات، نمرۀ مسلسل 312.
26
کاشی، تقیالدین (تاریخ تألیف: 1016 ق/ تاریخ کتابت: بیتا). خلاصۀ الأشعار و زبدۀ الأفکار [نسخۀ خطی]، هند: کتابخانۀ چشمة رحمت، نمرۀ مسلسل 84.
27
کامی قزوینی، میرعلاءالدوله حسینی (تاریخ تألیف 997 ق/ تاریخ کتابت: بیتا). نفایس المآثر [نسخۀ خطی]، مشهد: میکروفیلم کتابخانۀ آستان قدس رضوی، نمرۀ مسلسل 2388//19787.
28
کتابدار، صادقی (1327). مجمع الخواص، ترجمۀ عبدالرسول خیامپور، تبریز: چاپخانۀ اختر شمال.
29
لودی، شیرعلیخان (1377). مرآت الخیال، به اهتمام حمید حسینی و همکاری بهروز صفرزاده، تهران: روزنه.
30
نثاری بخاری، بهاءالدین حسن (1969). مذکر احباب، با تصحیح عبدالوهاب بخاری و محمد فضلالله، تهران: وزارت آموزش و پرورش.
31
نصرآبادی، محمدطاهر (1378). تذکرۀ الشعرا، تصحیح محسن ناجی نصرآبادی، تهران: اساطیر.
32
ORIGINAL_ARTICLE
ارتباط بینامتنی دیوان حافظ و آثار روزبهان بقلی
ژولیا کریستوا بینامتنیت را گذر از نظام نشانه به نظامهای دیگر میداند. از این زاویه متن نه همچون ذخیرهای از معانی ثابت، بلکه در مکان تعامل پیچیدهای بین متنهای گوناگون قرار میگیرد. نظریة بینامتنیت با ژرار ژنت وارد حوزة ساختارگرایی شد. ژنت بر خلاف کریستوا با در نظر گرفتن خاستگاه به دنبال تعین و تثبیت معنا در متون بود. بر این اساس متن معنای خود را از طریق رابطهاش با دیگر متون آشکار میکند. آثار روزبهان از متونی است که با اتکا به آن میتوان معنای برخی از دالهای سیال در دیوان حافظ را تثبیت کرد. این پژوهش با مرکزیت عشق و معشوق به تعامل بین حافظ و روزبهان پرداخته است. بررسی تصاویر و کنشهایی که از معشوق ارائه میشود در نوسان بین تنزیه و تشبیه بنیانهای اساطیری مشترکی را نشان میدهد. از سویی افعال معشوق و برخوردش با عاشق از دو الگو در عشق (حلاج و شیخ صنعان)، که هر دو مورد توجه حافظ و روزبهان بودهاند، تبعیت میکند.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1936_29521fefb1b664dcdbb8082d1489fe92.pdf
2015-06-05
47
69
بینامتنیت
ژنت
حافظ
روزبهان بقلی
معشوق
کبری
بهمنی
bahmanikobra@yahoo.com
1
مربی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد واحد دورود
LEAD_AUTHOR
مهدی
نیکمنش
nikmanesh44@yahoo.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا
AUTHOR
آشوری، داریوش (1377). عرفان و رندی در شعر حافظ، تهران: نشر مرکز.
1
آلن، گراهام (1385). بینامتنیت، ترجمة پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
2
ارنست، کارل (1377). روزبهان بقلی، ترجمۀ مجدالدین کیوانی، تهران: مرکز.
3
بقلی شیرازی، روزبهان (1366). عبهر العاشقین، تصحیح و مقدمة کربن و محمد معین، تهران: منوچهری.
4
بقلی شیرازی، روزبهان (1385). شرح شطحیات، تصحیح هانری کربن، تهران: طهوری.
5
پراپ، ولادیمیر (1371). ریشههای تاریخی قصههای پریان، ترجمة فریدون بدرهای، تهران: توس.
6
پورنامداریان، تقی (1376). «تفسیری دیگر از شیخ صنعان، داستان گذر از عقبة خوشنامی»، فرهنگستان، ش 10.
7
پورنامداریان، تقی (1383). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی و فرهنگی.
8
پورنامداریان، تقی (1384). گمشدة لب دریا، تهران: سخن.
9
تودوروف، تزوتان (1391). منطق گفتوگویی میخائیل باختین، ترجمة داریوش کریمی، تهران: مرکز.
10
حافظ، شمسالدین محمد (1387). دیوان، نسخة محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
11
حقشناس، علیمحمد (1387). «حافظ و مولانا، دو همدل یا دو همزبان؟»، نقد ادبی، س 1، ش 2.
12
زرینکوب، عبدالحسین (1374). از کوچة رندان، تهران: سخن.
13
ستاری، جلال (1384). مدخلی بر رمزشناسی عرفانی، تهران: مرکز.
14
شایگان، داریوش (1383). بتهای ذهنی و خاطرة ازلی، تهران: امیرکبیر.
15
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1378). زبور پارسی، نگاهی به غزلهای عطار، تهران: آگه.
16
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380). صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگه.
17
شمیسا، سیروس (1381). شاهدبازی در ادبیات فارسی، تهران: فردوس.
18
شمیسا، سیروس (1386). سیر غزل در شعر فارسی، تهران: علم.
19
طاهری، قدرتالله و مجید هوشنگی (1388). «نقد بینامتنی سه اثر ادبی»، نقد ادبی، س 1، ش 4.
20
غزالی، احمد (1376). سوانح العشاق، به کوشش احمد مجاهد، تهران: دانشگاه تهران.
21
غزالی، احمد و سیفالدین باخرزی (1377). دو رسالة عرفانی در عشق، به کوشش ایرج افشار، تهران: منوچهری.
22
غلامحسینزاده، غریبرضا (1386). «حافظ و منطق مکالمه، رویکردی «باختینی» به اشعار حافظ شیرازی»، پژوهش زبانهای خارجی، ش 38.
23
فرخی سیستانی، علی (1385). دیوان، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: زوّار.
24
قدمیاری، کرمعلی (1382). «شب قدر غزلیات حافظ»، مجلة ادبیات و زبانها، ش 17.
25
کربن، هانری (1383). تخیل خلاق، ترجمة انشاءالله رحمتی، تهران: جام.
26
لاهیجی، شمسالدین محمد (1381). شرح گلشن راز، تصحیح محمدرضا برزگر خالقی و کرباسی، تهران: زوّار.
27
محاسبی، حارث (2008). آداب النفوس، ویلیه: کتاب التوهم، تحقیق عبدالقاهر احد عطا، بیروت: مؤسسة الکتاب الثقافیه.
28
مرتضوی، منوچهر (1365). مکتب حافظ، تهران: توس.
29
مک آفی، نوئل (1385). ژولیا کریستوا، ترجمة مهرداد پارسا، تهران: مرکز.
30
مکاریک، ایرنا ریما (1385). دانشنامة نظریههای ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
31
نامور مطلق، بهمن (1390). درآمدی بر بینامتنیت، تهران: سخن.
32
نزهت، بهمن (1389). «نظریة عشق در متون کهن عرفانی بر اساس آثار دیلمی، غزالی، و روزبهان»، فصلنامة زبان و ادب پارسی، ش 43.
33
الیاده، میرچا (1391). اسطوره و واقعیت، ترجمة مانی صالحی علامه، تهران: پارسه.
34
یوسفی، غلامحسین (1373). فرخی سیستانی، بحثی در شرح احوال و روزگار و شعر او، تهران: علمی.
35
یونگ، کارل گوستاو (1368). چهار صورت مثالی، ترجمة پروین فرامرزی، تهران: آستان قدس.
36
Papan-Matin, Firoozeh (2006). The univeiling of secrets Kashf alasrar, Boston: Brill.
37
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مفهوم تعارض و انواع آن در فن جواب در شعر فارسی از آغاز تا قرن ششم1
مقالة حاضر به منظور بررسی دقیق فن جواب، که به معنای سرودن شعری با وزن، قافیه، و محتوای کلی مشترک با شعری از شاعری دیگر است و با انگیزة همسری یا برتریجویی سروده شده است، به روش توصیفی ـ تحلیلی نگاشته شد. با توجه به اینکه این دو انگیزه مبنای تعارض در معنی ناسازگاری و اختلاف نظر بین دو فرد (شاعر) است، با تمرکز بر اشعار چاپی فارسی از آغاز تا قرن ششم به ارائة تعریف این فن و بیان شرایط جوابگویی و بررسی انواع جدی و غیرجدی (نقیضه) آن پرداخته شد. همچنین پس از بررسی علل و انگیزههای تعارضی جواب و معارضهطلبی در شعر نشان داده شد که این فن همواره یکی از روشهایی بوده است که شعرا با آن نقد و نظر خود را دربارة شعر خود و اشعار دیگران ابراز میکردهاند.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1937_0d7098c8dd94fdd38903a3d2d792dbdf.pdf
2015-06-05
71
94
تعارض
معارضه
استقبال
جواب
مجابات
یدالله
بهمنی مطلق
y_bahmani43m@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
AUTHOR
مرضیه
مالکی
maaleki.mz@gmail.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
LEAD_AUTHOR
ابن منقذ، اسامه (بیتا). البدیع فی نقد الشعر، به تحقیق احمد احمد بدوی و حامد عبدالمجید و مراجعه ابراهیم مصطفی، بیجا: الاداره العامه للثقافه.
1
ادیب صابر، شهابالدین صابر بن اسماعیل (1334). دیوان ادیب صابر، گردآورنده و مصحح علی قویم، تهران: کلاله خاور.
2
اشرف غزنوی، اشرفالدین سیدحسن بن محمد (1328). دیوان سیدحسن غزنوی ملقب به اشرف، به تصحیح تقی مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
3
انوری، اوحدالدین محمد (1337). دیوان انوری، به اهتمام محمدتقی مدرس رضوی، طهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
4
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن، 8 ج، تهران: سخن.
5
انوشه، حسن (1375). دانشنامة ادب فارسی، 7 ج، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
6
جمالالدین عبدالرزاق اصفهانی، محمد (1391). دیوان جمالالدین محمد بن عبدالرزاق اصفهانی، تصحیح حسن وحید دستگردی، ویرایش و بازبینی سیدوحید سمنانی، تهران: سنایی.
7
خاقانی شروانی، افضلالدین بدیل (1373). دیوان خاقانی شروانی، به کوشش ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار.
8
داد، سیما (1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
9
دولتشاه سمرقندی (1382). تذکرة الشعرا، به اهتمام و تصحیح ادوارد براون، تهران: اساطیر.
10
رشیدالدین وطواط (1339). دیوان رشیدالدین وطواط، با مقدمه، مقابله، و تصحیح سعید نفیسی، تهران: بارانی.
11
زرینکوب، عبدالحسین (1369). نقد ادبی، 2 ج، تهران: امیرکبیر.
12
زیپولی، ریکاردو (1374). «فن جوابگویی و تتبع در شعر فارسی»، نامة فرهنگستان، ترجمة مصطفی ذاکری، ش 2.
13
سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود (1363). دیوان حکیم ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی، به سعی و اهتمام مدرس رضوی، تهران: سنایی.
14
سوزنی سمرقندی، شمسالدین محمد (1338). دیوان حکیم سوزنی سمرقندی، تصحیح و مقدمه از ناصرالدین شاه حسینی، تهران: امیرکبیر.
15
الشایب، احمد (1946). تاریخ النقائض فی الشعر العربی، قاهره: النهضة المصریه.
16
شمس قیس، شمس الدین محمد (بیتا). المعجم فی معاییر الاشعار العجم، تصحیح محمد قزوینی، تهران: دانشگاه تهران.
17
صدری افشار، غلامحسین، نسرین حکمی و نسترن حکمی (1375). فرهنگ فارسی امروز، ویرایش دوم، تهران: کلمه.
18
عثمان مختاری، ابوالمفاخر سراجالدین ابوعمر (1341). دیوان عثمان مختاری، به اهتمام جلالالدین همایی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
19
عطار نیشابوری، فریدالدین (1368). الهینامة عطار، تصحیح و مقدمة هلموت ریتر، تهران: توس.
20
عوفی، محمد (1389). لباب الالباب، به کوشش سعید نفیسی، تهران: پیامبر.
21
مؤتمن، زینالعابدین (1364). شعر و ادب فارسی، تهران: زرین.
22
محجوب، محمدجعفر (1345). سبک خراسانی در شعر فارسی، تهران: سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی.
23
مسعود سعد سلمان (1362). دیوان مسعود سعد سلمان، تصحیح رشید یاسمی، تهران: امیرکبیر.
24
معزی نیشابوری، ابوعبدالله محمد (1318). دیوان امیر معزی، تصحیح عباس اقبال، تهران: اسلامیه.
25
نوایی، عبدالحسین (1325). «انوری و فتوحی شاعر»، یادگار، ش 19.
26
نیکوبخت، ناصر (1380). هجو در شعر فارسی: نقد و بررسی شعر هجوی از آغاز تا عصر عبید، تهران: دانشگاه تهران.
27
همایی، جلالالدین (1363). فنون بلاغت و صناعت ادبی، تهران: توس.
28
ORIGINAL_ARTICLE
وجود هرمنوتیک فلسفی در شعر حافظ؛ تأملی هستیشناسانه
در هرمنوتیک فلسفی گادامر اثر هنری به منزلۀ رخداد حقیقت است و جنبههای هستیشناسانه دارد، اما شعر «پارادایم» (paradigm) متن است. دلیل این اهمیت بیش از آنکه ویژگیهای زبانی مانند وزن، موسیقی، قافیه، و نظایر آن در شعر باشد، رابطة تفکر شاعرانه با وجود و حقیقت است. برخی از مهمترین ویژگیهایی که رابطة شعر را با وجود توضیح میدهند عبارتاند از: خودقانونگذاری و یکتایی، استمرار، طنینافکنی، و لحن. به نظر میرسد بتوان دلایلی مبنی بر وجود ظرفیتهای هرمنوتیکی خویشاوند با ایدههای هرمنوتیک فلسفی گادامر در شعر حافظ برشمرد: 1. شعر حافظ نمونة شعر کلاسیک ایرانی و به بیان گادامر «مثل اعلای هستی تاریخی» ماست؛ 2. بهترین نمونة اجرای کامل به معنای مورد نظر اوست که با ویژگی مهم معناداری «در هر زمان» و «برای هر کس» شناخته میشود؛ 3. به سبب رابطهاش با اسطوره، مذهب، و به طور کلی فرهنگ ایرانی و با تجربة غنایی بشری میتوان آن را «صدای بلند» سنت دانست که هنوز شنیده میشود؛ و 4. بر گفتوگوی «من» و «تو» مبتنی است. مجموع این ویژگیها امکان جستوجوی جنبههای هستیشناختی در شعر او را فراهم کرده است. در مقالة حاضر سعی شده است امکان فهم شعر حافظ بر اساس آرای گادامر بررسی شود، سپس با الهام از دیالکتیک پرسش و پاسخ گادامر نشان داده شود که چگونه «وجود» به معنای گادامری در شعر حافظ «آشکار» میشود.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1938_7031403de77d590166f2042019947bdd.pdf
2015-05-22
95
111
هانس گئورگ گادامر
هرمنوتیک فلسفی
هستیشناسی
وجود
تفسیر شعر حافظ
خدیجه
حاجیان
hajiyan@modares.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی، مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
زهرا
داوری گراغانی
davari.zahra@ gmail.com
2
دانشجوی دکتری فلسفۀ هنر، دانشگاه تهران
AUTHOR
ایگلتون، تری (1368). نظریة ادبی، ترجمة عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
1
پالمر، ریچارد ا. (1377). علم هرمنوتیک، ترجمة محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس.
2
حافظ (1376). دیوان حافظ، تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: امیرکبیر.
3
واینسهایمر، جوئل (1381). هرمنوتیک فلسفی و نظریة ادبی، ترجمة مسعود علیا، تهران: ققنوس.
4
هوی، دیوید کوزنز (1385). حلقة انتقادی (هرمنوتیک تاریخ، ادبیات، و فلسفه)، ترجمة مراد فرهادپور، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
5
Aylesworth, Gray E. (1991). “Dialogue, Text, Narrative: Confronting Gadamer and Ricoeur”, Gadamer and Hermeneutics, Hugh Silverman (ed.), New York: Routledge.
6
Bruns, Gerard L. (1991). “The remembrance of Language: An introduction to Gadamer’s poetics”, Gadamer on Celan, “who I am and who are you”, New York: State university of New York.
7
Gadamer, Hans Georg (1992). On education, poetry and history, Dieter misgeld and Graeme Nicholson (eds.), Lawrence Schmica et al. (trans.), New York: State University of New York.
8
Gadamer, Hans Georg (1994). Literature and Philosophy in dialogue, Essays in German Literary, Albani: State University of New York Press.
9
Gadamer, Hans Georg (1997). Gadamer on Celan, Who am I and who are You?, Richard Heinemann and Bruce Krajewski (trans.), New York: State University of New York.
10
Gadamer, Hans Georg (2004). Truth and Method, Joel Weinsheimer et al. (trans.), New York.
11
J. R., Fredrick and J. M. Baker (2002), “Lyric as paradigm: Hegel and the Speculative Instance of poetry in Gadamer’s Hermeneutics”, The Cambridge Companion to Gadamer, Robert J. Dostal (ed.), United States of America: Cambridge University Press.
12
Risser, James (1997). Hermeneutics and the voice of the other, State University of New York Press, Albani.
13
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسة منطق الطیر عطار نیشابوری با رسالة الطیر ابن سینا
پژوهش حاضر تلاشی است برای مقایسة محتوای دو اثر برجستة عرفانی، منطق الطیر عطار نیشابوری و رسالة الطیر ابن سینا، که به شیوة مطالعه و با استفاده از تحلیل کیفی و کمی محتوا صورت گرفته است. برای سهولت مقایسه از جدولها و نمودارهایی نیز استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که شباهتها عمدتاً در محتوای اثر است. مهمترین شباهت دو اثر اشتراک در مضمون آنهاست. وجود رمز «مرغ» و مضمون «وحدت» بسیار برجسته است. از دیگر اشتراکات میتوان به یکسانی مقصد و مقصود پرواز، شروع داستان از مرحلة «شناخت خود»، و بیان مضمون بیاعتمادی اشاره کرد. تفاوتهای فرمی عبارتاند از: 1. تفاوت در قالب بیان، 2. تفاوت در واژهگزینی، و 3. تفاوت در عناصر داستان. تفاوتهای محتوایی نیز شامل: 1. تفاوت در لزوم پیر، 2. تفاوت در چگونگی اظهار وجود، 3. تفاوت در نگرش به قابلیت عارف، 4. تفاوت در نگرش به درگاه الهی، 5. تفاوت در حماسهآفرینی، 6. تفاوت در داشتن طرح سفر، و 7. تفاوت در نگرش به انجام کار سالک است.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1939_cb52b97edfea9ace06727769ca9ca0f4.pdf
2015-05-22
113
136
عطار
ابن سینا
داستانهای رمزی
منطق الطیر
رسالة الطیر
سارا
زارع جیرهنده
sarazaree@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه مازندران (بابلسر)
LEAD_AUTHOR
اشرفزاده، رضا (1385). گزیدة اشعار خاقانی شروانی، تهران: اساطیر.
1
اشرفزاده، رضا (1386). گزیدة منطق الطیر عطار نیشابوری، تهران: اساطیر.
2
برتلس یوگنی، ادواردویچ (1376). تصوف و ادبیات تصوف، ترجمة سیروس ایزدی، تهران: امیرکبیر.
3
پورنامداریان، تقی (1389). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی و فرهنگی.
4
تاجبخش، اسماعیل (1385). «تحلیلی فشرده از رسالة الطیر ابن سینا»، مجلة متنپژوهی، ش 27.
5
داد، سیما (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
6
رودگر، محمدجواد (1388). «استاد و راهنما در عرفان»، پژوهشنامة اخلاق، ش 6.
7
زرینکوب، عبدالحسین (1390). جستوجو در تصوف ایران، تهران: امیرکبیر.
8
ستاری، جلال (1384). مدخلی بر رمزشناسی، تهران: مرکز.
9
سجادی، سیدجعفر (1362). فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: طهوری.
10
شمیسا، سیروس (۱۳۸۳). انواع ادبی، تهران: فردوس.
11
صفا، ذبیحالله (1366). تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوس.
12
غزالی، ابوحامد محمد (1389). رسالة الطیر، ترجمة سیدناصر طباطبایی، تهران: مولی.
13
غنی، قاسم (1389). تاریخ تصوف در اسلام، تهران: زوار.
14
فتوحی، محمود (1385). بلاغت تصویر، تهران: سخن.
15
گوهرین، سیدصادق (1374). منطق الطیر عطار نیشابوری، تهران: علمی و فرهنگی.
16
گوهرین، سیدصادق (1388). شرح اصطلاحات تصوف، تهران: مولی.
17
مرتضوی، منوچهر (1333). «پیر از نظر خواجة شیراز»، نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی تبریز، ش 29.
18
معدن کن، معصومه (1389). بزم دیرینة عروس، شرح پانزده قصیده از دیوان خاقانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
19
معین، محمد (1371). فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
20