ORIGINAL_ARTICLE
بینظمی زمانی در منظومۀ خسرو و شیرین نظامی
منظومۀ خسرو و شیرین نظامی، پس از مخزن­الاسرار سروده شده و در واقع دومین منظومۀ نظامی است. این منظومه، یکی از منظومه­های فاخر ادب فارسی است که بعد از نظامی، شاعران زیادی به نظیره­گویی و استقبال آن روی آوردند. بررسی عنصر زمان روایی در این اثر و نشان دادن چگونگی بهرۀ نظامی از آن در خلق داستان، می­تواند روشنگر مباحث زیادی باشد و تفاوت او را در چگونگی روایت داستان با شاعران پس از او روشن و مبرهن سازد. در این پژوهش، به بررسی یکی از شاخصه­های زمان روایی، یعنی زمان­پریشی در خسرو و شیرین نظامی پرداخته شده است. بر اساس داده­های این پژوهش، آشکار می­شود که نظامی، با انواع زمان­پریشی (گذشته­نگر و آینده­نگر) نظام خطی روایت را شکسته و هر تمهید زمانی برای او در حکم مقدّمه­ای است برای کش­دارتر کردن روایت. بسامد گذشته­نگرهای مکرّر بسیار زیاد است و همین یکی از دلایل اطناب این منظومه است و اغراضی مانند: تأکید بر کنش انجام پذیرفته، تعلیل وقایع داستان، هنرنمایی نظامی در بیان چندبارۀ موضوع و... را در بر می­گیرند. بسامد زیاد گذشته­نگرها نسبت به آینده­نگرها نیز تعلیق خواننده در داستان را رقم می­زنند.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1986_9c61aa2f10decf9fbc70e2b83f7cf7d0.pdf
2015-08-23
1
22
نظامی
خسرو و شیرین
روایت
زمان
ژنت
تقی
پورنامداریان
namian@ihcs.ac.ir
1
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،
AUTHOR
هیوا
حسن پور
hiva.hasanpoor@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
اخوت، احمد (1371). دستور زبان داستان. اصفهان: فردا.
1
بامشکی، سمیرا (1391). روایت­شناسی داستان­های مثنوی. تهران: هرمس.
2
برتنس، یوهانس ویلم (1383). مبانی نظریه ادبی. ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی، تهران، ماهی.
3
بردول، دیوید (1385). روایت در فیلم داستانی (ج1). ترجمۀ سید علاءالدین طباطبایی، چاپ دوم، تهران: انتشارات بنیاد سینمایی فارابی.
4
بیات، حسین و عسگرعسگری حسنکلو (1393). زمان و روایت در رمان شب هول. تهران: نشریۀ زبان و ادبیات فارسی شمارۀ 77. صص 61-39.
5
تودورف، تزوتان (1382). بوطیقای ساختارگرا. ترجمۀ­ محمد نبوی. چاپ دوم، تهران: آگه.
6
توکّلی، حمیدرضا (1391). از اشارت­های دریا؛ بوطیقای روایت در مثنوی. تهران: مروارید.
7
تولان، مایکل جی (1383). درآمدی نقادانه و زبان شناختی بر روایت. ترجمۀ ابوالفضل حرّی، تهران: نیلوفر.
8
حرّی، ابوالفضل (1387). درآمدی بر رویکرد روایت­شناختی به داستان روایی با نگاهی به رمان آیینه­های دردار هوشنگ گلشیری. تبریز: پژوهش­های زبان­های خارجی شمارۀ مسلسل 208، صص 78-53.
9
راغب، محمد (1388). پژوهشی در تاریخ بیهقی بر بنیاد دانش روایت­شناسی. رسالۀ دکتری دانشگاه تهران.
10
ریمون- کنان، شلومیت (1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. ترجمه ابوالفضل حرّی، تهران: نیلوفر.
11
فردوسی، ابوالقاسم (1388). شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره
12
لوته، یاکوب (1386). مقدّمهای بر روایت در ادبیات و سینما. ترجمۀ امید نیک فرجام، تهران: نشر مینوی خرد.
13
میرزایی، محمد سعید و فاطمه صالحی­نیا (1394). تحلیل روایی عنصر زمان در حکایتی از مثنوی محیط اعظم بیدل دهلوی. شمارۀ 22. صص 134- 107.
14
نظامی گنجه­ای (1389). خسرو و شیرین. با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی و به کوشش دکتر سعید حمیدیان، تهران: نشر قطره.
15
Prince, gerard,(2003), a dictionary of narratology, revised edition, university of Nebraska press, Lincoln & London
16
Genette, Gerard. (1980). Narrative Discourse. Trans. Jane E.lewin. Ithaca: Cornell University Press.
17
ORIGINAL_ARTICLE
سفینه ی تبریز و چند پیش نهادِ تازه در ویرایش شاهنامه
مجموعه ای که ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی در فاصله ی سال های 720-723ق، به خط خود، از زندگی و آثار شاعران و عالمان نام آشنا یا گمنامِ پیش ازسده ی هشتم،گردآورده و به «سفینه ی تبریز» نامبُرداراست، دارای مطالب ارزشمند و دست اول بسیاری می باشد. این مجموعه، گزیده ای از شاهنامه ی فردوسی را نیز، شامل 1245 بیت، در خود جای داده که در کار ویرایش شاهنامه، شایسته ی اعتنای فراوان است.از آن جا که ابوالمجد تبریزی به تصریح خود، بخش شاهنامه ی سفینه را در سالِ 721ق رونویسی کرده، ناگزیر نسخه ای مقدّم بر این تاریخ، اساس کتابت او بوده است.در میان دست نویس های تاریخ دار شاهنامه تنها دو نسخه ی فلورانس و لندن، پیش از سفینه ی تبریز کتابت شده اند و همین نکته، اهمیتِ گزیده ی موجود را، از نظر ترتیب تاریخیِ دست نویس های شاهنامه، نشان می دهد. مطابقِ روالِ دیگر دست نویس ها و حتا به گونه ای شدیدتر، نسخه ی سفینه نیز از دست بُردِ کاتبان، در امان نمانده، اما ضبط های قابل توجهی را هم ثبت و تأیید کرده است.این نوشتار که حاصل ارزیابی بیت به بیت ضبط های موجود در سفینه ی تبریز و سنجش آن با دیگر نسخه ها است، بر این پایه و با توجه به قرینه های دیگر، چند پیش نهاد تازه در ویرایش شاهنامه مطرح می کند.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1987_d587659e976e67663bc1df808e4e438d.pdf
2015-08-23
23
39
سفینه ی تبریز
تصحیح شاهنامه ی فردوسی
ویرایش خالقی مطلق
دست نویس سن ژوزف
دست نویس فلورانس
نسخه ی لندن
سیاوش
جعفری
seyavashj@gmail.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
آیدنلو،سجاد(1384- 1385).«شاهنامه در سفینه ی تبریز».نامه ی بهارستان.س6.ش1-2.
1
ابوالمجد تبریزی،محمد بن مسعود(1381). سفینه ی تبریز،چاپ عکسی.چاپ یکم.تهران:مرکز نشر دانشگاهی.
2
اسدی توسی،ابو منصور احمد بن علی(1319).لغت فرس. تصحیح عباس اقبال. چاپ یکم. تهران: چاپ خانه ی مجلس.
3
اسدی توسی،ابو منصور احمد بن علی (1365).لغت فرس(لغت دری). به تصحیح فتح الله مجتبایی و علی اشرف صادقی. چاپ یکم.تهران:انتشارات خوارزمی.
4
انجو شیرازی،میرجلال الدین حسین بن فخرالدین حسن(1351).فرهنگ جهانگیری.ویراسته ی رحیم عفیفی.چاپ یکم.مشهد:انتشارات دانشگاه مشهد.
5
بنداری اصفهانی، فتح بن علی(1970م).الشاهنامه.به تصحیح عبدالوهاب عزام.2ج.چاپ یکم.قاهره 1350 ق.اعید طبعه بالافست فی طهران.
6
جاروتی،ابوالعلاء عبدالمؤمن(2536).فرهنگ مجموعة الفرس.تصحیح عزیزالله جوینی.چاپ یکم. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
7
جوینی،عزیزالله(1380).شاهنامه،از دست نویس موزه ی فلورانس. ج3.چاپ یکم.تهران:انتشارات دانشگاه تهران.
8
جیحونی، مصطفی؛ فشارکی، محمد(1379). اختیارات شاهنامه، متنی گزیده از قرن پنجم. چاپ یکم. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی،مرکز خراسان شناسی.
9
خالقی مطلق،جلال(1374).«اهمیت و خطر مآخذ جنبی در تصحیح شاهنامه».ایران شناسی.س7. ش 4.
10
خالقی مطلق،جلال(1389).یادداشت های شاهنامه.3ج.چاپ یکم.تهران:مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
11
طبری، محمدبن جریر(1356).ترجمه ی تفسیر طبری.7ج.چاپ دوم.تهران: انتشارات توس.
12
علوی توسی،محمد بن رضا بن محمد(1353).معجم شاهنامه.به تصحیح حسین خدیوجم.چاپ یکم.تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
13
فخری اصفهانی، شمس(1337).واژه نامه ی فارسی. ویراسته ی صادق کیا. چاپ یکم.تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
14
فردوسی،ابوالقاسم(۱۳۸۶). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق(همکاران جلدهای ۶ و ۷ به ترتیب:محمود امیدسالار و ابوالفضل خطیبی). ج ۱ تا ۶ چاپ دوم،ج۷و۸ چاپ یکُم.تهران:انتشارات مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
15
فردوسی،ابوالقاسم(1379).شاهنامه.چاپ عکسی از دست نویس سعدلو.چاپ یکم.تهران:انتشارات مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
16
فردوسی،ابوالقاسم(1389).شاهنامه،چاپ عکسی از دست نویس سن ژوزف.چاپ یکم.تهران: انتشارات طلایه.
17
فردوسی،ابوالقاسم (1369).شاهنامه،چاپ عکسی از دست نویس فلورانس.چاپ یکم.تهران:مؤسسه ی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
18
فردوسی،ابوالقاسم(1384).شاهنامه،چاپ عکسی از دست نویس لندن. چاپ یکم.تهران: انتشارات طلایه.
19
فرهنگ سپهسالار،منسوب به قطران(1380).تصحیح علی اشرف صادقی. چاپ یکم.تهران:انتشارات سخن.
20
قوام فاروقی،ابراهیم(1385).شرف نامه ی مَنیَری یا فرهنگ ابراهیمی.تصحیح حکیمه دبیران.2ج.تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
21
مستوفی،حمدالله بن ابی بکر(1377).ظفرنامه به انضمام شاهنامه ی فردوسی،چاپ عکسی.2ج. چاپ یکم. تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی و آکادمی علوم اتریش .
22
ناصرخسرو،ابومعین حمید الدین(1380).دیوان اشعار.به تصحیح مجتبی مینوی.چاپ یکم.تهران: انتشارات معین.
23
نخجوانی،محمد بن هندوشاه(2535).صحاح الفرس.به اهتمام عبدالعلی طاعتی.چاپ دوم. تهران:بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
24
یاحقی،محمدجعفر(1372). فرهنگنامه ی قرآنى، فرهنگ برابرهاى فارسى قرآن بر اساس 142 نسخه ی خطى کهن محفوظ در کتابخانه مرکزى آستان قدس رضوى.5ج. چاپ یکم. مشهد:انتشارات آستان قدس رضوی،بنیاد پژوهش های اسلامی.
25
ORIGINAL_ARTICLE
آسیبشناسی و توصیف رهیافتهای نقدی در تذکرۀ تحفۀ سامی
نقد ادبی در فرهنگ ایران تاریخی کهن دارد و با دقّت در آثار کلاسیک از جمله تذکره­ها، رد پای بسیاری از نظریه­های نقدی نوین را می­توان دید. تذکره­ها سوای گزارش­های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، و...، سرشار از اشارات نقدی­اند. نگارنده می­کوشد به منظور نمایش سلیقۀ نقادی و ادبی سام میرزا در تذکرۀ تحفۀ سامی و تبیین گرایش­های ادبی شاعران عصر صفوی، با روش مطالعات کتابخانه­ای به دسته­بندی انواع رهیافت­های نقدی مؤلّف بپردازد و گستره و سبک نگره­های نقدی او را به نمایش بگذارد و آسیب­شناسی کند. نتایج نشان می­دهد که به سبب به کارگیری زبان ادب به جای زبان خبر، کلّی­گویی و ابهام­پراکنی از ویژگی اصلی داوری­های سام میرزا است و نقد صفات شعر، نقد شاعران و اخلاق آن­ها از پربسامدترین رویکردهای نقدی او می­باشد.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1988_c97814b77824a2e39b5aaecfdbf62356.pdf
2015-08-23
41
63
تذکرۀ تحفۀ سامی
سام میرزا
نقدادبی
معیارهای نقد
انواع نقد
صادق
جقتایی
joghatay.4551@gmail.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ولایت
LEAD_AUTHOR
تربیت، محمّد علی (1367). دانشمندان آذربایجان، تبریز: بی­نا.
1
توکلّی فرد، فاطمه (1391). «معرفی، بررسی و تحلیل تذکرة تحفۀ سامی»، آینۀ میراث، پاییز و زمستان 1391، ش 51، صص78-43.
2
درگاهی، محمود (1377). نقد شعر در ایران (بررسی شیوه­های نقد ادبی در ایران از آغاز تا عصر جامی)، تهران: امیرکبیر.
3
دیچز، دیوید (1366). شیوه­های نقد ادبی، ترجمۀ غلامحسین یوسفی و محمّد تقی صدقیانی، تهران: علمی.
4
دهخدا، علی اکبر (1377)، لغتنامه، زیر نظر محمّد معین و سیّد جعفر شهیدی، دوره­ی جدید، چ دوم، تهران: مؤسسه­ی چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
5
ذوالفقاری، محسن (1377). اصول و شیوه­های نقد ادبی در زبان فارسی، چ اوّل، اراک: کتیبه.
6
رزمجو، حسین (1372). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: آستان قدس رضوی.
7
زرّین­کوب، عبدالحسین (1361). نقد ادبی، دو جلد، تهران: امیرکبیر.
8
زرّین­کوب، عبدالحسین (1372). آشنایی با نقد ادبی، تهران: سخن.
9
سام میرزا صفوی (1384). تذکرۀ تحفۀ سامی، تصحیح رکن الدّین همایون فرّخ، تهران: اساطیر.
10
شمس­الدین محمّد بن قیس رازی (1360). المعجم فی معاییر اشعار العجم، تصحیح محمد بن عبدالوهّاب قزوینی، تهران: زوّار.
11
صفوی، کورش (1373). از زبان­شناسی به ادبیات (جلد اوّل: نظم)، تهران: چشمه.
12
صمصام، حمید و فرشید نجّار همایون­فر (1388). درآمدی بر نقد شعر فارسی، تهران: دستان.
13
ضیف، شوقی (1362). نقد ادبی، ترجمۀ لمیعه ضمیری، تهران: امیرکبیر.
14
علوی مقدّم، محمّد و رضا اشرف­زاده (1376). معانی و بیان، تهران: سمت.
15
علوی مقدّم، مهیار (1377). نظریه­های نقد ادبی معاصر (صورتگرایی و ساختارگرایی)، تهران: سمت.
16
فتوحی رودمعجنی، محمود (1385). نقد ادبی در سبک هندی، تهران: سخن.
17
گلچین معانی، احمد (1363). تاریخ تذکره­های فارسی، دو جلد، تهران: کتابخانۀ سنایی.
18
محبّتی، مهدی (1388). از معنا تا صورت، دو جلد، تهران: سخن.
19
نصرآبادی، میرزا محمّدامین (1378). تذکرۀ نصرآبادی، دو جلد، تهران: اساطیر.
20
نعمانی، رییس­احمد (1377). «مروری بر تذکره­نویسی فارسی»، کیهان فرهنگی، ش 143، صص 22- 16.
21
نقوی، علیرضا (1343). تذکره­نویسی فارسی در هند و پاکستان، تهران: علمی.
22
ORIGINAL_ARTICLE
شرح احوال و ارزشهای ادبی ماتمکده بیدل قزوینی
ماتمکده بیدل قزوینی از جمله مقتل های مهم (به اعتبار دقت در استنادات و تأثیرگذاری بر روی آثار پس از خود) و کم نظیر (از حیث ادبیّت و بلاغت) تاریخ ادب فارسی است. مولاقربان ابن رمضان بادشتی قزوینی رودباری متخلص به بیدل (شاعر و مرثیهپرداز سده سیزدهم هجری، زنده به سال 1267 ق) در حدود 1248 ق اقدام به تألیف مقتلی به نظم (در قوالب گوناگون) و نثر (مسجّع) نموده و طی آن، احوال و جریانات حماسه عاشورای سال 61 هجری را مستند به بیش از ده منبع تاریخی و روایی به تصویر کشیده است. در این پژوهش به ترجمه حال بیدل و مسایل کلی ماتمکده او و نیز روش تصحیح و توضیح اثر اشاره گردیده است، سپس برخی از ویژگیها و ارزشهای ادبی کتاب از جمله آنچه به نظم، نثر، بلاغت، سبک و تأثیرها و تأثرها برمیگردد، به میان آمده و نهایتاً با ذکر نمونههایی، به نقد محتوایی – ساختاری کتاب پرداخته شده است.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1989_2ced08547ad69b38fbbf7115c383d4cb.pdf
2015-08-23
65
96
ماتمکده
بیدل قروینی
مرثیه
ارزشهای ادبی
نقد محتوایی ساختاری
حمید
عابدیها
abediha_khasteh@yahoo.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور مرکز قزوین
LEAD_AUTHOR
- قرآن کریم
1
- آل داود، سید علی (1389) سفینه مراثی و نوحه ها، چاپ اول، تهران، موسسه پژوهش و مطالعات عاشورا.
2
- احمدی بیرجندی، احمد (1374) اشک خون (مناقب و مراثی حضرت سیدالشهداء)، چاپ چهارم، تهران، انتشارات اسوه.
3
- افشار، ایرج، محمدتقی دانش پژوه و علی نقی منزوی (1347) فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی، ج 15، چاپ اول، تهران، چاپخانه مجلس.
4
- باریک بین، محمدکریم (1390) فهرست نسخه های خطی کتابخانه امام صادق (ع) قزوین، جلد دوم، چاپ اول، قزوین، انتشارات حوزه علمیه قزوین.
5
- بلوکباشی، علی (1383) تعزیه خوانی، حدیث قدسی مصائب در نمایش آیینی، چاپ اول، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر.
6
- بهار، محمدتقی (1375) سبک شناسی، چاپ هشتم، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر.
7
- تنکابنی، میرزا محمد (بیتا) قصص العلما، بی جا، انتشارات علمیه اسلامیه.
8
- چلکووسکی، پیتر. جی (1384) تعزیه، آیین و نمایش در ایران، ترجمه داود حاتمی، چاپ اول، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) با همکاری شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
9
- حافظ(1377) دیوان غزلیات، تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، به کوشش و با توضیحات خلیل خطیب رهبر، چاپ بیست و دوم، تهران، انتشارات صفی علیشاه.
10
- حسینی جوهری، عباس (1375) خزائن الاشعار (کلیات هفت جلدی)، چاپ دوم، قم، انتشارات مسجد مقدس جمکران.
11
- خزائل، حسن (1384) فرهنگ ادبیات جهان، ج 4، چاپ اول، تهران، نشر کلبه.
12
- خطیبی، حسین(1375) فن نثر در ادب پارسی، چاپ دوم، تهران، انتشارات زوار.
13
- خیام پور، ع. (1372) فرهنگ سخنوران (دوره دو جلدی)، چاپ اول، تهران، انتشارات طلایه.
14
- خیری، سیدمحمود (1370) فرهنگ سخنوران و سرایندگان قزوین (تذکره الشعرای قزوین)، به کوشش نقی افشاری، چاپ اول، قزوین، انتشارات طه.
15
- درایتی، مصطفی (1389) فهرست واره دست نوشتهای ایران، ج 5، چاپ اول، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
16
- دیوان بیگی شیرازی، سیداحمد(1365) حدیقه الشعراء، تصحیح عبدالحسین نوایی، چاپ اول، بی جا، انتشارات زرین.
17
- رسولی محلاتی، سید هاشم(1388) زندگانی امام حسین (ع)، چاپ چهاردهم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
18
- سامانی، عمان (1382) دیوان (گنجینه الاسرار، معراج نامه، قصاید، غزلیات)، چاپ اول، تهران، انتشارات فراروی.
19
- سبزواری، حاجی ملا هادی(اسرار) (1375) دیوان (مطلع الانوار)، با مقدمه استاد علی فلسفی، به کوشش علی کرمی، چاپ اول، تهران، انتشارات تالار کتاب.
20
- سعدی (1388) کلیات اشعار، تصحیح محمد علی فروغی، به کوشش فضل الله دوروش ، چاپ اول، تهران، موسسه انتشارات نگاه.
21
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1376) تازیانه های سلوک (نقد و تحلیل چند قصیده از حکیم سنایی)، چاپ دوم، تهران، آگه.
22
- شمیسا، سیروس (1374) آشنایی با عروض و قافیه، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات بدیهه با همکاری انتشارات فردوسی.
23
- شمیسا، سیروس (1378) انواع ادبی، چاپ ششم، تهران، انتشارات فردوس.
24
- شمیسا، سیروس (1374) بیان، چاپ پنجم، تهران، انتشارات فردوس و نشر اندیشه.
25
- شمیسا، سیروس (1383) نگاهی تازه به بدیع (ویرایش سوم)، چاپ اول، تهران، نشر میترا.
26
- شهیدی، عنایت الله (1380) پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا پایان دوره قاجار در تهران، چاپ اول، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی با همکاری کمیسیون ملّی یونسکو در ایران.
27
- صاحبکاری، ذبیح الله (1379) سیری در مرثیه عاشورایی، چاپ اول، مشهد، موسسه پژوهش و مطالعات عاشورا.
28
- صالحی راد دربندسری، حسن (1380) مجالس تعزیه، چاپ اول، تهران، انتشارات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (سروش).
29
- صفا، ذبیح الله (1378) تاریخ ادبیات ایران، تلخیص محمد ترابی، چاپ اول، تهران، انتشارات فردوس.
30
- الطهرانی، علامه شیخ آقابزرگ (1403 هـ.ق / 1983 م) الذریعه الی تصانیف الشیعه، قسم الاول من الجزء التاسع، الطبعه الثالثه، بیروت، دار الاضواء.
31
- فدایی مازندرانی (1377) دیوان ، مقدمه تصحیح و تعلیقات: فریدون اکبری شلدره ای، چاپ اول، قم، انتشارات سازمان اوقاف و امور خیریه.
32
- فرغانی، سیف (1341) دیوان ، تصحیح دکتر ذبیح الله صفا، تهران، بی جا.
33
- فروغی بسطامی (1368) دیوان، با مقدمه استاد سعید نفیسی، چاپ سوم، تهران، انتشارات جاویدان.
34
- فرهنگ جغرافیایی قزوین (1378) جلد 26، چاپ اول، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
35
- فکرت، محمد آصف (1369) فهرست الفبایی کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، چاپ اول، مشهد، نشر آستان قدس.
36
- قمی شیخ عباس (1382) کلیات مفاتیح الجنان، تصحیح و ترجمه: سید محمدحسین سجاد، چاپ سوم، اصفهان، انتشارات و عرضه محصولات فرهنگی ثامن الائمه (ع).
37
- گلریز، سید محمدعلی (1368) مینودر یا باب الجنه (شرح حال و آثار رجال و دانشمندان قزوین)، جلد دوم، چاپ اول، قزوین، انتشارات طه.
38
- مایل هروی، نجیب (1380) تاریخ نسخه پردازی و تصحیح انتقادی نسخه های خطی، چاپ اول، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
39
- مشار، خان بابا (1353) فهرست کتابهای چاپی فارسی، ج 4، چاپ اول، تهران، چاپخانه ارژنگ.
40
- مولوی، مولانا جلالالدین محمد (1378) کلیات شمس تبریزی، مطابق با نسخه تصحیح شده استاد بدیع الزمان فروزانفر، چاپ اول، تهران، نشر پیمان.
41
- مولوی، مولانا جلالالدین محمد (1377) مثنوی معنوی، تصحیح نیکلسون، به کوشش مهدی آذر یزدی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات پژوهش.
42
- ناطقی، علی اوسط و رمضانعلی انتظاری (1386) فهرست نسخه های خطی کتابخانه مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، ج 2، چاپ اول، تهران، چاپخانه موسسه بوستان کتاب.
43
- وحیدیان کامیار، تقی (1383) بدیع از نگاه زیبایی شناسی، چاپ اول، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
44
- ورجاوند، پرویز (1374) سرزمین قزوین، چاپ دوم، تهران، سلسله انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی: راستی نو.
45
- هدایت، رضاقلی خان (1385) ریاض العارفین، تصحیح ابوالقاسم رادفر و گیتا اشیدری، چاپ اول، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
46
- هدایت، رضاقلی خان (1382) مجمع الفصحا، به کوشش مظاهر مصفا، چاپ دوم، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر.
47
- یان ریپکا و همکاران (1381) تاریخ ادبیات ایران (از دوران باستان تا قاجاریه)، ترجمه عیسی شهابی، چاپ دوم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
48
ORIGINAL_ARTICLE
زبان اَلکَنان: بررسی و تحلیل مقایسهای دو سرودۀ انوری و قاآنی
نظریه­های جدید ادبی با رویکردهای گوناگون زمینه را برای خوانش­های متفاوت فراهم کرده است. یکی از این رویکردها ساختارگرایی است که اساس آن بر تجزیۀ متن به کوچکترین عناصر سازنده و دقّت نظر در چگونگی روابط این سازه­هاست. این پژوهش بر آن است تا دو قطعۀ مشابه انوری و قاآنی را بر مبنای رویکرد ساختارگرایی تجزیه و تحلیل کند. روش تحقیق کیفی، از نوع تحلیلی ـ توصیفی و به شیوۀ متن­پژوهی است. قاآنی در شعر خویش در ابعاد مختلف ساختاری و مضمونی از انوری تأثیر پذیرفته است. یافته­ها نشان می­دهد: در هر دو سروده، اجزاء ساختاری اثر، اعمّ از قالب، زبان و موسیقی، در بافتی منسجم و نظام­مند، در خدمت پروراندن هر چه بهتر مضمون و درون­مایۀ مطرح شده در آن به کار رفته­اند و هر دو شاعر توانسته­اند تصویری پر­تحرّک، زنده و تأثیرگذار از طرز سخن گفتن الکنان بیافرینند.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1990_aa2703c73b54fe65760e1e46595b5816.pdf
2015-08-23
97
114
انوری
زبان
ساختار
قاآنی
مضمون
موسیقی
محمّدحسین
کرمی
mohamadhkarami@gmail.com
1
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز
AUTHOR
لیلا
امیری
amirifa902@gmail.com
2
دانشجوی دکتری ادبیات غنایی، دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
مهسا .
مؤمن نسب
momennasab.m@gmail.com
3
دانشجوی دکتری ادبیات غنایی، دانشگاه شیراز
AUTHOR
ـ احمدی، بابک. (1370). ساختار و تأویل متن، جلد اول، تهران: مرکز.
1
ـ آرین­پور، یحیی. (1351). از صبا تا نیما، جلد اول، بازگشت * بیداری، تهران: فرانکلین.
2
ـ اسکولز، رابرت. (1379). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
3
ـ امامی، نصرالله. (1382). ساخت­گرایی و نقد ساختاری همراه با نمونه و تحلیل، اهواز: رسش.
4
ـ انوری ابیوردی. (1376).دیوان انوری، با مقدمۀ سعید نفیسی، به اهتمام پرویز بابایی، تهران: نگاه.
5
ـ باقری، مهری. (1382). مقدمات زبانشناسی، تهران: قطره.
6
ـ بهار، محمد تقی (ملک­الشعراء). (1384). سبک­شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، جلد اول، تهران: امیر­کبیر.
7
ـ پورنامداریان، تقی. (1382). گمشدۀ لب دریا : تأملی در معنی و صورت شعر حافظ، تهران: سخن.
8
ـ تورکو، لویس. (1389). گفت­و­گو نویسی در داستان، ترجمۀ پریسا خسروی سامانی، اهواز :رسش.
9
ـ خاتمی، احمد. (1373). تاریخ ادبیات ایران در دورۀ بازگشت ادبی ( از سقوط صفویه تا استقرار مشروطه)، جلد دوم، تهران: پایا.
10
ـ روحانی، مسعود. (1390). «بررسی کارکردهای تکرار در شعر معاصر» (با تکیه بر شعر سپهری، شاملو و فروغ) ، مجلّۀ بوستان ادب، سال 3، شمارۀ 2.
11
ـ ریپکا، یان. (1364). ادبیات ایران در زمان سلجوقیان و مغولان، ترجمۀ دکتر یعقوب آژند، تهران: گستره.
12
ـ زرین­کوب، عبدالحسین. (1389). با کاروان حله، تهران: علمی.
13
ـ سلدن، رامان. (1372). راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: هما.
14
ـ شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1391). رستاخیز کلمات: درس­گفتارهایی دربارۀ نظریۀ ادبی، تهران: سخن.
15
ـ ....................................... . (1389). مفلس کیمیافروش (نقد و تحلیل شعر انوری)، تهران: سخن.
16
ـ ....................................... .( 1388). موسیقی شعر، تهران: سخن.
17
ـ شمیسا، سیروس. (1383). سبک­شناسی شعر، تهران: فردوس.
18
ـ صفائی، ابراهیم. (بی­تا). نهضت ادبی ایران در عصر قاجار، تهران: کتابفروشی ابن­سینا.
19
ـ صفا، ذبیح الله. (1384). تاریخ ادبیات ایران، جلد اوّل، خلاصۀ جلد اول و دوم، تهران: ققنوس.
20
ـ قاآنی شیرازی.(1363). دیوان حکیم قاآنی شیرازی، با مقدمه و تصحیح ناصر هیری، تهران: گلشائی.
21
ـ قویمی، مهوش. (1383). آوا و القا: رهیافتی به شعر اخوان­ثالث، تهران: هرمس.
22
ORIGINAL_ARTICLE
روایتی نو از تدوین حماسهی ملی (شاهنامه)
کوشش نویسندگان در این مقاله، به بازخوانی روند پدیدآمدن حماسهی ملی شاهنامه، معطوف بوده است. نویسندگان از زاویهای به نسبت تازهتر به روند پدیدآمدن شاهنامه یا شاهکار حماسهی ملی، پرداختهاند. این درست است که ما امروز از متن به نسبت منقّح شاهنامه یا به تعبیری دیگر، کتاب بزرگ حماسهی ملّی، برخوردار هستیم؛ امّا این که در فرایند پدید آمدن این متن که از باشکوهترین متنهای فرهنگی، اسطورهای، زبانی، ملّی، ادبی و تاریخی ایران و زبان فارسی است، چه تحوّلاتی رخ داده یا این که در سیر سرودن آن کتاب، چه حادثههایی به وقوع پیوسته، کمتر سخن در میان است. سبب این کاستی هم تا اندازهای مشخص است: نبودن منابع کافی! نگارندگان این مقاله، در بررسیهای تاریخی و شواهد شعری در متن شاهنامه، به این باور رسیدهاند که شاهنامهی فردوسی که خود حاصلآمده از متن یا متنهای نوشتاری و به حدس و گمان، روایتهایی شفاهی بوده، در فضایی بسیار خطربار و با نقشهای از پیش تعیین شده، از سوی حامیان حماسهی ملّی و همت والای فردوسی، به گونهای پیروزمندانه، پدید آمده است. این پیروزی، حاصل نقشهای زیرکانه و مخفیانه از سوی حامیان حماسهی ملّی بود و در مراحل گوناگون، مورد حمایت قرار گرفت تا سرانجام به همّت فردوسی، به شکل کنونی به دست ما رسید. بنا بر نتایج این مقاله، در فرایند یادشده، تا رسیدن به این نقطه از شکوه و به بارنشستن این نهال پربار، بسیاری از بزرگان فرهنگ و ادب و خویشکاران وطندوست ایرانی، در این راه، جان باختند.
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1991_9957b22de2121e9839381b8f33c88191.pdf
2015-08-23
115
145
جانباختگان
حماسهی ملّی
فردوسی
علی
محمدی
mohammadiali2@yahoo.com
1
استاد گروه زیان و ادبیات فارسی ، دانشگاه بوعلی سینا همدان
LEAD_AUTHOR
انتصار
پرستگاری
khoshandam.ali2@gmail.com
2
دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دبیر ناحیه یک آموزش و پرورش همدان
AUTHOR
فهیمه
ارتقایی
f.mahdavi13@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارس ، دانشگاه بوعلی سینا همدان
AUTHOR
1. آیدینلو، سجاد (1390)، دفتر خسروان، تهران، انتشارات سخن، چ یکم.
1
2. اسدی توسی (1354)، گرشاسبنامه، به کوشش حبیب یغمایی، تهران، انتشارات کتابخانهی طهوری، چ دوم.
2
3. بهار، محمدتقی (1322)، آفرین فردوسی، مجموعهمقالات کنگرهی هزارهی فردوسی در سال 1313، تهران، انتشارات وزرات فرهنگ، چ یکم.
3
4. ترمذی، ادیب صابر (1380)، دیوان، به کوشش احمد عبدالله، تهران، انتشارات الهدی، چ یکم.
4
5. جرفادقانی، ابوالشرف ناصح بن ظفر (1374)، ترجمهی تاریخ یمینی، به کوشش دکتر جعفر شعار، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چ یکم.
5
6. جیحونی، مصطفی (1380)، شاهنامهی فردوسی، کتاب صفر، اصفهان، انتشارات شاهنامهپژوهی، چ دوم.
6
7. حقیقت، عبدالرفیع (1354)، «نهضت حفظ آثار ملی ایران در قرنهای سوم و چهارم هجری»، مجلهی گوهر، شمارهی 3، از صفحهی 464 تا 469.
7
8. حمیدیان، سعید (1383)، درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران، انتشارات ناهید، چ دوم.
8
9. خالقی مطلق، جلال (1356) «یکی مهتری بود گردنفراز»، مجلّهی جستارهای ادبی، شمارهی 50، از برگ 197 تا 215.
9
10. ---، --- (1379)، «تاریخ روز پایان نظم شاهنامه»، مجلهی ایرانشناسی، شمارهی 48، از برگ 781 تا 784.
10
11. دقیقی(1373)، دیوان، به کوشش دکتر محمّدجواد شریعت، تهران، انتشارات دیبا، چ یکم.
11
12. دیویدسن، الگا (1378)، شاعر و پهلوان در شاهنامه، ترجمهی دکتر فرهاد عطایی، تهران، انتشارات نشر تاریخ ایران، چ یکم.
12
13. راشد محصل، محمدرضا (1383)، «جایگاه پهلوان و دهقان در شاهنامه»، مجلهی پژوهشنامهی ادب غنایی، شمارهی 3، از برگ 39 تا 50.
13
14. رضا، فضلالله (1384)، پژوهشی در اندیشههای فردوسی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چ پنجم.
14
15. ریاحی، محمّدامین (1372)، سرچشمههای فردوسیشناسی، تهران، مؤسّسهی مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چ یکم.
15
16. ------------- (1376)، فردوسی، تهران، طرح نو، چ دوم.
16
17. زرّینکوب، عبدالحسین (1383)، نامورنامه، تهران، انتشارات سخن، چ دوم.
17
18. ستوده، غلامرضا (1374)، نمیرم از این پس که من زندهام، مجموعهمقالات کنگرهی جهانی بزرگداشت فردوسی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چ اوّل.
18
19. سوزنی سمرقندی (1338)، دیوان، به کوشش ناصرالدّین شاهحسینی، تهران، انتشارت امیرکبیر، بیچ.
19
20. سیدی، مهدی (1374)، نمیرم از این پس که من زندهام، مجموعهمقالات کنگرهی بزرگداشت فردوسی در دیماه 1369، به کوشش غلامرضا ستوده، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چ یکم.
20
21. شاپورشهبازی، علیرضا (1374)، نمیرم از این پس که من زندهام، مجموعه مقالات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چ یکم.
21
22. صفا، ذبیحالله (1367)، تاریخ ادبیّات در ایران، تهران، انتشارات فردوس، ج یکم، چ هشتم.
22
23. --------- (1374)، حماسهسرایی در ایران، تهران، انتشارات فردوسی، چ ششم.
23
24. طباطبایی، محیط (1357)، «بحث پیرامون شاهنامهی فردوسی»، مجلّهی گوهر، شمارهی 62، از برگ 96 تا 100.
24
25. ----- ، ---- (1356)، «ابومنصور بن محمّد، بانی نظم شاهنامه»، مجلّهی گوهر، شمارهی 57، از برگ 658 تا 662.
25
26. عروضی سمرقندی، نظامی (1369)، چهارمقاله، به کوشش دکتر محمّد معین، تهران، انتشارات امیرکبیر، چ نهم.
26
27. عوفی، محمّد (1335)، لبابالالباب، به کوشش سعید نفیسی، تهران، بینام، بیچ.
27
28. فرّخی سیستانی، علی بن جولوغ (1363)، دیوان اشعار، به کوشش دکتر محمّد دبیرسیاقی، تهران، انتشارات کتابفروشی زوّار، چ سوم.
28
29. فردوسی (1386)، شاهنامه، به کوشش دکتر جلال خالقی مطلق، (هشت مجلد)، تهران، انتشارات دایرتالمعارف بزرگ اسلامی، چ یکم.
29
30. قزوینی، محمّد (1332)، بیستمقاله، ج دوم، به اهتمام عبّاس اقبال و ابراهیم پورداوود، تهران، دنیای کتاب، چ یکم.
30
31. گردیزی، ابوسعید عبدالحیّ (1347)، زین الااخبار متعلق به سدهی 443-442.ه.ق، به کوشش عبدالحیّ حبیبی، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، چ یکم.
31
32. منشی، نصرالله (1362)، کلیله و دمنه، به کوشش مجتبی مینوی، تهران، انتشارات امیرکبیر، چ هفتم.
32
33. میرزایف، عبدالغنیّ (1958)، رودکی، زیر نظر برگینسکی، استالینآباد یا دوشنبه، انتشارات نشریّات دولتی تاجیکستان، چ یکم.
33
34. مینوی، مجتبی (1351)، «دهقانان» مجلّهی سیمرغ، نشریّهی بنیاد شاهنامهی فردوسی، شمارهی 1، از برگ3 تا 8.
34
35. ------------ (1385)، فردوسی و شعر او، تهران، انتشارات معین، چ یکم.
35
36. نظامالملک توسی، ابوعلی حسن (1364)، سیرالملوک، تصحیح هیوبرک دارک، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چ دوم.
36
37. نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1363)، خسرو و شیرین، به کوشش وحید دستگردی، تهران، انتشارات علیاکبر علمی، چ دوم.
37
38. نظامی عروضی سمرقندی، احمد بن عمر (1369)، چهارمقاله، به کوشش محمد معین، تهران، انتشارات امیرکبیر، چ دهم.
38
39. نولدکه، تئودور (1384)، حماسهی ملّی ایران، ترجمهی بزرگ علوی، تهران، انتشارات نگاه، چ ششم.
39
40. برتلس، یوگنی (1322)، هزارهی فردوسی، مجموعه مقالات، تهران، چاپ وزارت فرهنگ، چ یکم.
40
41. ؟ (1381)، تاریخ سیستان، به کوشش محمّدتقی بهار، تهران، انتشارات معین، چ یکم.
41