TY - JOUR ID - 1866 TI - بررسی کارکردهای نشانه ـ معناشناختی نور بر اساس قصّه‌ای از مثنوی JO - کهن‌نامه ادب پارسی JA - CPL LA - fa SN - 2383-0603 AU - کنعانی, ابراهیم AU - اسماعیلی, عصمت AU - اکبری بیرق, حسن AD - دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان AD - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان AD - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان Y1 - 2014 PY - 2014 VL - 5 IS - 3 SP - 121 EP - 148 KW - نشانه ـ معناشناسی KW - نور KW - مثنوی KW - داستان KW - گفتمان DO - N2 - یکی از اصلی‌‌ترین نشانه‌‌ها در فهم متون عرفانی عنصر «نور» است. یافتن دلالت‌‌های معنایی و مناسبات درونی عنصر نور در متون عرفانی، درک ژرفای معانی آن‌‌ها را آسان می‌‌کند. نشانه ـ معناشناسی، به‌مثابة یکی از روش‌‌های نقد ادبی نُو، به ما اجازه می‌‌دهد تا به مطالعۀ این کارکردها در درون گفتمان بپردازیم. این مقاله در پی آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی، کارکردهای نور را در بخشی از قصّۀ «آمدن جعفر به گرفتن قلعه‌‌ای به تنهایی» از دفتر ششم مثنوی، بر اساس رویکرد نشانه ـ معناشناختی بررسی و تبیین کند. پرسش اصلی پژوهش این است که عنصر نور چگونه فضای گفتمانی را تحت تأثیر خود قرار می‌‌دهد و سبب آفرینش چه معناهایی می‌‌گردد. درواقع هدف از این پژوهش مطالعۀ شرایط داستانی و گفتمانی نور در این قصّه برای نشان‌‌دادن سیالیّت معناست. عنصر نور در این قصّه کارکرد داستانی و گفتمانی پیدا می‌‌کند و از این طریق گفتمانی پویا و سیّال آفریده می‌‌شود. فرضیّۀ اساسی این است که نور در این گفتمان دارای کارکردهای جسمانه‌‌ای، شناختی، واسطه‌‌ای، استحاله‌‌ای، و استعلایی است و این کارکردها همواره از ویژگی‌‌های تنشی، شَوِشی، عاطفی، نمودی، انفجاری، واسازی، انعکاسی و زیبایی‌‌شناختی برخوردارند. بررسی کارکردها و ویژگی‌‌های نشانه ـ معناشناختی نور می‌‌تواند ظرفیّت‌‌های داستانی و گفتمانی قصّه‌‌های مثنوی را به‌خوبی بشناساند و افق جدیدی به روی مطالعات مثنوی بگشاید. UR - https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1866.html L1 - https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_1866_e7dfd992c1f4dc08d3a88ada273f6371.pdf ER -