2024-03-29T04:46:35Z
https://classicallit.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=969
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
تحلیل بنمایههای گنوسی در مصیبتنامه عطار
محدثه
ابراهیم زاده
فرانک
جهانگرد
گنوس در لفظ به معنای شناخت است و به کیشهایی که رهایی از دنیا را در گرو رسیدن به شناخت میدانند، گنوسی گفته میشود. از بنمایههای مهمی که در متون گنوسی آمده است؛ غربت انسان در این جهان، ارزش روح و خوارداشت جسم، سرگشتگی و غفلت انسان، خوارداشت جهان مادی، خوارداشت عقل و رسیدن به شناخت یا گنوس است که به دلیل شباهت میان موارد مذکور و مسائلی که عرفای اسلامی مطرح کردهاند، در این تحقیق مصیبتنامهی عطار انتخاب شد تا وجوه شباهت و تفاوت این موارد با جزئیات بررسی شود. سالک فکرت مانند سالکان گنوسی، نخست با احساس غربت در دنیا و متعلق نبودن به آن سلوکش را آغاز میکند و به وسیله وحی، ترک خود، راهنمایی پیری که واسطه فیض نیز است، به شناخت میرسد و بدین ترتیب از سرگشتگی رهایی مییابد و در مسیر شناخت قرار میگیرد. سالک فکرت در مقاله آخر و مواجهه با روح، به درک ارزش جان نائل میشود، مانند سالکان گنوسی که اصلاً برای رسیدن به گنوس یا شناخت، مراحل سلوک را طی میکنند.
گنوس
ادبیات گنوسی
مصیبتنامه
عطار
شناخت
معرفت
2021
08
23
1
30
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5331_cfb5f7c7f4ae18a2d4c8468ed59e7bbe.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
هویت مشترک تاریخیِ فنا و نیروانه در ادبیات صوفیان و بوداییان خراسان بزرگ
پیمان
ابوالبشری
حسن
صادقی سمرجانی
علی
یحیایی
گفتوگوها و پژوهش­های بسیاری بین مورخان تاریخ ادیان بر سر تأثیر و تأثرات مفاهیم فنا و نیروانه انجام شده است که به­رغم پُربار بودن، تاکنون راه به جایی نبرده و به نتیجه­ای قطعی، منجر نشده است. به نظر میرسد این عدم توافق، از تفاسیر الهیاتی محض و خارج از چارچوب تاریخی سرچشمه گرفته باشد. در این میان تمایلی پنهان و شاید ناخواسته خصوصاً از سوی محققان ایرانی در راستای برجستهسازی تفاوتهای معنایی دو مفهوم فنا و نیروانه وجود داشته است که تعبیر مرگ و فنای صوفیانه را در معنای مجازیِ آن به­کار برده­اند. در این مقاله کوشش شده براساس شواهد و سرنخهای تاریخی و مسئلۀ فنای جسم در روایات صوفیانه و همچنین استفاده از سمبلهای مشترک در ادبیات بودایی و متون عرفانیِ فارسی در فضای جغرافیایی مشترک خراسان بزرگ، تعاملات دینیِ بوداییان-صوفیان، نشان داده شود که احتمالا پیش از این در سپهر پژوهشهای میان­رشته­ای مغفول بوده است. روش پژوهش در این جستار، تحقیق تاریخی است که براساس منابع کتابخانه­ای انجام شده است.
آیین بودا
تصوف
خراسان بزرگ
فنا
نیروانه
2021
08
23
31
47
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5546_50d6c8b80a8a1aa568ebf7d543819bb2.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
دیوان طالب؛ طالبِ تصحیح: پیشنهادهایی برای تصحیح ابیاتی از کلّیات اشعار طالب آملی
اصغر
اسمعیلی
طالب آملی از بزرگترین شاعران سبک هندی است و دیوان وی شایستة تحقیق و تدقیق. دیوان کلیات وی در سال 1346 و 1391 به تصحیح محمدطاهری شهاب منتشر شده است. برای سهولت بررسی، در نوشتار حاضر، خطاهای تصحیح این دیوان به هفت بخش تقسیم شده است: 1. تصحیف و تحریف (شامل 14 بیت)؛ 2. فاصلهگذاری میان کلمات (2 بیت)؛ 3.اسقاط حرف یا حروف (4 بیت)؛ 4.افزایش حروف (1 بیت)؛ 5. تقدیم و تأخیر کلمات (1 بیت)؛ 6. بیتوجهی به اصل موازنه و تقابل در تصحیح (1 بیت)؛ 7. غلطهای چاپی و املایی (53 بیت). تصحیح ابیات با توجه بهبررسی وزن، قافیه، معنی، شواهد از خود شاعر یا سبک هندی، سابقه در سنّت ادبی فارسی صورت گرفته و با نسخ موجود تطبیق و راستی آزمایی شده و عمده پریشانیهای این متن از تصحیف و تحریف، سقط و فروافتادگی، زیادت و تکرار، تقدیم و تأخیر و خطای املایی است. این بررسی لزوم تصحیح مجدد اثر را آشکار میسازد.
طالب آملی
کلیات دیوان
تصحیح
تصحیف
ویرایش
2021
08
23
49
76
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5795_260e21047c8dfdd3dc1a6f520262145f.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
تحلیل استعاره نیکی در مینوی خرد و گلستان سعدی، با رویکرد شناختی
آناهیتا
پرتوی
حسین
قاسمی
مراد
باقرزاده کاسمانی
مینوی خرد متنی به زبان فارسی میانه و شامل پرسشها و پاسخهایی است که «دانا» نامی از مینوی خرد می پرسد و وی، به آنها پاسخ میدهد. گلستان سعدی، کتابی منثورمشتمل بر دیباچه و هشت باب به قلم سعدی است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و هدف از آن مقایسه استعاره مفهومی نیکی در این دو متن است. نیکی با 50 مورد رخداد در مینوی خرد و با 18 مورد رخداد در گلستان از پر بسامدترین فضایل اخلاقی است. پس از استخراج تمامی نام نگاشتهای نیکی در دو متن، 18 نام نگاشت مانند شیء، عمل و... برای مفهوم نیکی یافت شد. نام نگاشت های شیء، عمل، حالت و ویژگی با تفاوت بسامد، در هر دو متن مشترک بود. پربسامدترین نام نگاشت ها[نیکی شیء است] با 44% در مینوی خرد و [نیکی عمل است] با 39% در گلستان مشاهده شد. [نیکی شیء است] درغالب موارد در مینوی خرد، دلالت بر یک شیء دائما در حال حرکت دارد. شاید وجود نام نگاشت[نیکی موهبت است] در مینوی خرد، نشان از تفکر تقدیرگرای زروانی رایج در اواخر دوره ساسانی داشته باشد.همچنین شاید بسامد بالای نام نگاشت [نیکی عمل است] در گلستان ، نشان از عملگرایی نگارنده گلستان دارد.
مینوی خرد
گلستان سعدی
استعاره مفهومی
نیکی
نام نگاشت
2021
08
23
77
106
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5794_54f69ed4feea8fef8ee0b79e7d4a8e47.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
در باب معاصرستیزی و معاصرگرایی (جدال گذشته و اکنون ادبی در تذکرةالشعراء و مجالسالنفایس)
سعید
رادفر
محمود
فتوحی
تذکرهها محملی برای بازتاب تفکرات و عقاید ادبی بوده­اند. تذکره­نویسان از رهگذر این آثار نظرات خویش را مطرح می­کرده­اند و گاه نسبت به عقاید مخالفشان واکنش نشان می­داده­اند. پس انتظار می­رود که دو تذکره­نویس هم­روزگار هم در بارۀ ادبیات عصر خویش نظرات متفاوت و بعضا متضاد داشته باشند. برخی از ایشان گاه مدافع ادبیات روزگار خود بوده و در تأیید و تثبیت جریانهای ادبی عصرشان قلم زدهاند و گاه بعضی آن را مورد انتقاد قرار داده و به سختی بر آن تاختهاند. اواخر قرن نهم هجری –مصادف با آخرین سالهای حکومت تیموریان- بزنگاهی تاریخی برای جدال میان طرفداری از گذشته و اکنون ادبی بوده است. تذکرةالشعرا و مجالسالنفایس دو اثر ادبی هستند که با وجود نگاشته شدن در یک محدودۀ زمانی و مکانی، دو نگرش متفاوت و متضاد نسبت به ادبیات معاصرشان بر آنها حاکم است. یکی در دفاع از جریانها و تفکر ادبی روزگارش نوشته شده و دیگری برابر ادبیات عصرش ایستاده و در مقابل آن گذشته و عظمت آن را برجسته کرده است. در مقالۀ حاظر نشان داده­ایم دو تذکرۀ مزبور، در پاسخ به سؤالِ «اوضاع ادبی روزگار خویش را چگونه می­بینید؟» نوشته شده­اند و نسبت به یکدیگر بدان پاسخهایی متفاوت داده ­اند.
تاریخ ادبیات
تذکره
معاصرگرایی
معاصرستیزی
تذکرةالشعرا
مجالسالنفایس
2021
08
23
107
130
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5534_7dd17bc77a54e518805d5c285ade718d.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
بررسی دیدگاه عینالقضات در بارۀ شعر و بررسی اشعار فارسی آثار او
پروین
ربانی
سید محمد
راستگو
سعید
خیرخواه
ادب از سرآمدانِ روزگاران. از ویژگیهای نوشتههای او که سرشاراند از نکتهسنجیهای عرفانی، حکمی و ... و این پژوهش به بررسی آن­ها پرداخته، یکی نیز اشعار فارسیی است که بیشتر بی نام گوینده و گاه با نام گوینده در جایجای سخنان او آمده و این ویژگی پیآمد دیدگاه ویژه­ی او به شعر است. پرسش اصلی این پژوهش یکی دیدگاه ویژهیِ قاضی در بارهی شعر است و دیگر کیستی و چیستی شاعرانی که بیتهایی از آنان آورده. در پاسخ به این پرسشها به شیوهی کتابخانهای نخست دیدگاه پیشرفتهی قاضی که شعر را آیینهای میداند که هرکس خویشتن خویش را در آن میبیند، باز نمودهایم. دیدگاهی که با دیدگاه امروزیان دربارهی مرگ مؤلف و بی معنی بودن شعر همانند است، و سپس تا آنجا اسناد تاریخی یاری کردهاند، شاعرانی چون ابوالحسن بستی و یوسف عامری و احمد حمویه و واعظ سرخسی و ... را که قاضی ابیاتی از آنان آورده، شناساندهایم و به این نتیجه رسیدهایم که قاضی هم دربارهی شعر دیدگاهی پیشرفته داشته و هم نام و نمونههایی از اشعار چند شاعر عارف سدههای چهارم و پنجم را که جای دیگری نشانی از آنها نیست، زنده نگه داشته.
عین القضات
آینگی شعر
پیشاهنگان شعر عرفانی
تمهیدات
نامهها
2021
08
23
131
158
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5717_39a2b667066b696954a3ec2de349e042.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
سبکشناسی لایه نحوی در داستان قِران حبشی
علی
زرینی
حمید
طاهری
ساختار نحوی یک متن، یکی از مهمترین لایهها و شاخصهای تعیین سبک یک متن است. یک اثر هنری بهصورت یک سیستم نظاممند است که همه عناصر آن با یکدیگر در ارتباط هستند. ساختار نحوی در خوانش متن بسیار مؤثر است و با معنای آن ارتباط تنگاتنگی دارد؛ بهطوریکه بخشی از ادراک ما از نشانهها و شاخصهای نحوی آن حاصل میشود. داستان قِران حبشی داستانی زیبا و حماسهای منثور است درباره دلاوری و عیاری قِران حبشی که روایتپرداز ایرانی، ابوطاهر طرسوسی آن را در قرن ششم نوشته است. در این پژوهش لایه نحوی این داستان و تناسب آن با درونمایه اثر به روش توصیفی-تحلیلی بررسی شده است که مهمترین ویژگیهای سبکی آن در لایه نحوی عبارتاند از: بسامد و فراوانی بالای فعل در جملات، فراوانی جملههای ساده، کوتاه و همپایه، فراوانی وابستههای اسمی، تقدیم فعل بر مسندالیه و جابهجایی ارکان جمله به دلایل زیباییشناختی و بلاغی، فراوانی فعلهای کنشی و حرکتی و ایجاد صدای فعال، کاربرد بسیار افعال ساده و پیشوندی، بروز وجهیت (مدالیته) در فعل جمله، فراوانی وجه اخباری، نقش و سپس تناسب آهنگ افتان و خیزان با معنا و عاطفۀ موجود در کلام. همچنین پیوند جملهها آمیختهای از سبک گسسته و همپایه است که کارکردی هنری در متن دارد.
سبکشناسی لایهای
قِران حبشی
لایه نحوی
2021
08
23
159
194
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5246_140f641713f2c28ca372b4ace8701cca.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
تحلیل تطبیقی تأثر صائب از حافظ با تکیه بر دو غزل
عبدالله
ضابطی
شیوا
کمالی اصل
با توجه به ظاهر بیان صائب، در نگاه نخست چنین به نظر می­آید که صائب بیشترین اقتباس را از حافظ داشته است و تحت تأثیر او بوده­است. با استناد به این­که هر متنی در تعامل با متن­های پیش از خود است و نیز با دقت بیشتر در اشعار این دو شاعر، این فکر شکل گرفت که صائب نسبت به مفاهیم و مضامین حافظ نوعی آشنایی­زدایی معنایی انجام داده­است یا در واقع استفادۀ صائب از مضامین حافظ با نوعی موضع­گیری منفی همراه بوده­است و به نظر می­رسد بیشتر به لقب لسان­الغیب رشک می­برده است. صائب ضمن درک شگردهای زبانی زیرکانۀ حافظ، در برخورد با مضامین حافظ از همین شگرد استفاده نموده­است، به­گونه­ای­که در ظاهر محسوس نیست و با دقت و نکته­سنجی می­توان به آن پی برد. این مسئله باعث گردید با استفاده از روش بینامتنیت، تحلیل تطبیقی در دو غزل حافظ که مورد اقتباس صائب بوده، انجام گیرد. با تحلیل بینامتنی می­توان پی برد چگونه مؤلف یک متن گزینشگرانه و هدفمند از متون دیگر بهره برده­است. تحقیق زیر نتیجۀ این فکر و روش است.
رشک شاعری
شگردهای زبان شعری
صائب
حافظ
بینامتنیت
آشناییزدایی معنایی
2021
08
23
195
216
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5970_f1a15abdc2796b37a60efe7478ae1550.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
بررسی حساب جُمل و ریاضی در دیوان انوری
وحید
علی بیگی
محمد امیر
عبیدی نیا
علیرضا
مظفری
پی­ریزی علوم گوناگون در ادوار مختلف سبب شد تا ادبیات نیز تحت تاثیر آن قرار گیرد. در این راستا شعرا به کمک انواع علوم، مبانی خاصی را در تفهیم مضامین مورد نظر خویش به کار بردند. یکی از این مبانی، حساب جُمل و علم ریاضی بود که با پیشرفت علم ریاضی، به شیوه­ای نو در بیان مقاصد مبدل شد. انوری از شاعرانی است که حساب جُمل و ریاضی را با ادبیات در هم آمیخت و مفاهیم خویش را در قالب مباحث مذکور بیان نمود. احاطه وی بر حساب جُمل و ریاضی سبب شد تا برای تفهیم بسیاری از ابیات، از مباحث بیان شده کمک گرفت تا مقصود شاعر را به خوبی دریابیم. همچنین وی خواسته­ها و حتی تمجیدهای خود از ملوک عصرش را با حساب جُمل و ریاضی درهمآمیخته است که این امر باعث دشواری فهم بسیاری از ابیات وی شده است. در این پژوهش، ضمن شناسایی ابیاتی از دیوان انوری که موضوع علم ریاضی و حساب جُمل در آنها مطرح شده، به تحلیل مبانی علوم مذکور در اشعارش پرداخته، و با تفسیر هر یک از آنها، مفاهیم ابیات و مقصود شاعر را برای مخاطبان شرح نموده­ایم.
قرن ششم
انوری
شعر کلاسیک
حساب جُمل
ریاضی
2021
08
23
217
235
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5591_604bf0fed3bd0f6983883596b003c026.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
عقل جز نقد خیر و شر نکند شرح انتقادی چند بیت از حدیقه الحقیقه به همراه برخی غلطهای اعرابی و املایی تصحیح جناب دکتر محمدجعفر یاحقی و دکتر سید مهدی زرقانی
منیره
فرضی شوب
مطالعه عرفان و متون عرفانی، بخش مهمی از ادبیات فارسی را تشکیل می­دهد. اما با توجه به فاصله زمانی قابل توجهی که دوران معاصر با دوران نگارش این دست آثار دارد، فهم و درک معنای برخی از این آثار برای ادب­پژوهان و نیز دانشجویان با پیچیدگی­ها و دشواری­هایی گاه در خور تامل روبروست. از این رو شرح این آثار، امری است ضروری که البته از دید اهل ادب دور نمانده است. اما گاهی اوقات، خود این شروح نیز نیاز به اصلاحات و بازنگری دارند. از جمله آثاری که شروح متعدد و البته ناقصی بر آن نگاشته شده، کتاب حدیقه الحقیقه سنایی است که از منابع درسی دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی است. در پژوهش حاضر تلاش بر این است تا برخی نکات در خصوص برخی ابیات مشروح در کتاب «شرح حدیقه آقای دکتر یاحقی و آقای دکتر زرقانی» و نیز غلطهای اعراب­گذاری و املایی که به نظر می­رسد ایرادات و اصلاحاتی نیاز دارد، بیان شود تا دید روشن­تر و کامل­تری از این کتاب در اختیار دانشجویان و دانش­پژوهان قرار گیرد.
حدیقه الحقیقه
شرح ابیات
نقد
2021
08
23
237
256
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5695_8c19714c1c19bda07ce29a9a5b122b55.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
مقایسۀ تطبیقی ساختار روایت معراج پیامبر (ص) در تفاسیر و معراجنامههای فارسی از معراجنامۀ ابن عباس تا معراجنامة ایلخانی
ناهیده
کاظم زاده گنجی
مریم
حسینی
ازجمله روایتهای داستان زندگی پیامبر اسلام (ص) که در قرآن و دیگر منابع و به نقل از راویان متعدد آورده شده، معراج آن حضرت است که در ادبیات فارسی و عربی و در منابع منظوم و منثور بسیار به آن ارجاع داده شده است. پرسش اصلی این پژوهش بررسی چگونگی روند تغییر عناصر ساختاری روایت معراج از حدیثالإسراء و المعراج ابن عباس تا معراجنامۀ ایلخانی است. اساس مطالعة حاضر در این مقاله کتاب حدیثالإسراء و المعراج ابن عباس نخستین معراجنامۀ مکتوب است که احتمالاً حدود قرن دوم هجری کتابت شده است. روایت معراج پس از ابن عباس در کتابهای تفسیری چون کتاب المعراج ابوالقاسم قشیری، تفسیر طبری، تاجالتراجم، تفسیر سورآبادی، کشفالاسرار میبدی و روضالجنان رازی آمده است. در این مقاله روند تغییر داستان معراج را در مقایسه با یکدیگر و همچنین شباهتها و تفاوتهای این آثار را بررسی میکنیم تا میزان تأثیرپذیری و تأثیرگذاریهای هر تفسیر از این روایت مشخص شود. در پایان مطالعه، کتاب معراجنامۀ ایلخانی، بهمنزلة تنها معراجنامۀ مستقل به زبان فارسی، بهصورت تطبیقی با سایر آثار مقایسه میشود.
اسراء
معراج
معراجنامه
معراجنامۀ ایلخانی
تفسیر
2021
08
23
257
293
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5790_c2b713a1174d4480d92f5a025253c389.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
مآخذ نویافتة 75 رباعی از دیوان کبیر مولانا با تکیه بر نزهة المجالس
رحمان
مشتاق مهر
یدالله
نصراللهی
مهناز
نظامی عنبران
مصحّح دیوان کبیر مولانا، استاد بدیعالزمان فروزانفر و صاحبنظران دیگر عقیده دارند که رباعیات مشترکی میان دیوان کبیر و منابع متقدم وجود دارد. با ردیابی رباعیات منسوب به مولانا در رباعیات گویندگان متقدم، میتوان به گوشهای از منابع مطالعاتی و سرچشمههای ذوقی و فکری مولانا دست یافت. یکی از مجموعههای رباعی بازمانده از قرن هفتم، نزهةالمجالس است. این کتاب حاوی 4125 رباعی از سیصد شاعر فارسی زبان است. علاوه بر 40 رباعی مشترک بین دیوان کبیر و نزهةالمجالس که محمد امین ریاحی، در پانوشت نزهةالمجالس به آن اشاره کرده است، 75 رباعی دیگر از این مجموعه را در دیوان کبیر بازیافتهایم. سپس این رباعیات را در دواوین و متون ادبی متقدّم جستجو کرده، منابع نویافتة دیگری را برای تعدادی از رباعیات مشترک به دست آوردهایم. از مجموع 115 رباعی مشترک نزهة المجالس و دیوان کبیر، در 65 مورد، نام سرایندة رباعی مشخص است که از 38 شاعر به دیوان کبیر راه یافتهاند. از این میان، سنایی با شش رباعی در صدر است. این رباعیات عیناً و بدون تغییر در دیوان کبیر وارد نشدهاند؛ بلکه وجه مشترک آنها، از شباهت در چهار مصراع تا شباهت در یک مصراع متغیر است.
دیوان کبیر
رباعیات مشترک
نزهةالمجالس
منابع متقدم
2021
08
23
295
334
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5763_a4043f09cf9ac4298af9d6883ab9c8dc.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
افسانه صوفی ستیزی فقیهان (نگاهی تبارشناسانه به نزاع میان فقیهان و صوفیان در دروه قاجار)
سعید
مهری
سید مهدی
زرقانی
از اواخر دوره زندیان، با بازگشت صوفیان نعمت اللهی به ایران، جریانی از نقد تصوف در ایران شکل می­گیرد. این دوره که مصادف با قدرت گرفتنِ فقیهانِ اصولی در حوزههای فقهی شیعی، و نیز مقارنِ پیوند عالمانِ شیعی و حکومت قاجار، خاصه در دوره فتحعلی­شاه است، تقابلی جدی میانِ فقهای شیعه و صوفیان ایجاد می­کند. دیدگاه رایج در این زمینه، حاکی از اختلاف بر سر مسائل معرفت­شناسانه است و دوری صوفیان از شریعت را عامل این اختلاف می­داند. اما بررسی منابع تاریخی این فرض را زیرسوال می­برد؛ چرا که اسنادِ تاریخی حاکی از وجود یکی از سلاسل صوفی، ذهبیان، است که فقها نزاعی باایشان نداشته­اند و این درحالی­است که مبانیِ معرفتیِ ذهبیان و نعمت­اللهیان، تفاوتِ خاصی ندارد.در این پژوهش با استفاده از نظریه تبارشناسی فوکو، نشان دادیم که وراءِ این نزاع معرفت­شناسانه، امری دیگر نهفته­است و آن حضور در مرکز گفتمانِ سیاسیِ دوران است. در واقع مساله قدرت در تعیین چگونگی رفتارِ فقها و صوفیه با یکدیگر تأثیر بسیار مهمی داشته­است. ذهبیه از آنجا که تمایلی به قدرت نداشتند، با ستیز فقیهان مواجه نگردیدند اما نعمت­اللهیان که داعیه قدرت داشتند، بهسرعت سرکوب گردیدند. ما این مقوله را با استفاده از مفهومِ قدرت در اندیشه فوکو تبیین کردیم.
نقد تصوف
فقها
حکومت قاجار
تبارشناسی
قدرت
2021
08
23
335
358
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5449_f43274837a4cf42e9d4fe6c586b13cf0.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
بررسی برخی از خطاهای وحیددستگردی در شرح خسرو و شیرین
سید شاهرخ
موسویان
شرح مرحوم حسن وحید دستگردی بر خسرو و شیرین نظامی، از شروحی است که سالها مورد استفادۀ علاقه مندان به ادب پارسی و نیز کاوشگران آثار حکیم نظامی می باشد. این شرح نیز چون همۀ آثار مکتوب دیگر، عاری از خطا نمی باشد. نگارندۀ این مقاله کوشیده است تا به تبیین بعضی از این خطاها پرداخته و همّت خود را بر آن داشته تا در راستای سره کردن و پیراستگی بیش از پیش این منظومه گامی بردارد. در نقد این خطاها ابتدا بیت مورد بحث درج گردیده و پس از نقل مستقیم نظر شارح، به طور دقیق به خطاهای ایشان و ارائۀ معنای صحیح بیت اشاره رفته است. به نظر می آید خطاهای استاد وحید دستگردی در شرح ابیات، به دلایل ذیل صورت گرفته است: 1- خوانش غلط بعضی ابیات. 2- عدم توجّه به فضایی که بیت در آن قرار دارد. 3- متّکی بودن به قیاسات ذوقی در شرح برخی ابیات. 4- عدم التفات به ابیات مشابه با بیت مورد بحث در دیگر دواوین نظامی. 5- عدم توجّه به منابع بیشتر برای شرح پاره ای ابیات. 6- عدم دسترسی استاد به امکانات امروزین ما؛ از قبیل: اینترنت، موتورهای جستجو، نرم افزارهای ادبی، مقالات پر تعداد و متنوّع و امثالهم.
نظامی گنجوی
خسرو و شیرین
بررسی خطاها
حسن وحید دستگردی
2021
08
23
359
383
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5987_3e03ca3dc71d87169bbdd80743a1be05.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
جستجو در احوال و آثار درویش اشرف مراغی و ضرورت تصحیح کلیّات اشعاراو
علی پدرام
میرزایی
علی محمد
پشت دار
لیلا
دهش
اشرف مراغی از شاعران ناشناختهی قرن نهم و از معاصران پیربوداق و سلطان بایسنقر و پسرش سلطان محمد است. نام این شاعر حسین و کنیهی او ابوعلی و تخلّص شعریش اشرف است. از این شاعر پرکار اشعار بسیاری در قالبهای مختلف شعری برجای مانده است. از جملهی این آثار میتوان به کلیّات اشعار او و منظومه نثر اللآلی و خمسهی اشرفیّه که مشتمل است بر 1- منهج الابرار 2- ریاض العاشقین 3- لیلی و مجنون 4- هفت اورنگ 5- ظفرنامه اشاره کرد.در این نوشتار برآنیم به شیوهی توصیفی- تحلیلی، علاوه بر معرفی این شاعر به معرفی نسخههای موجود کلیّات اشعار او نیز بپردازیم. از بررسی فهرست نسخههای خطی، مشخّص شد که از کلیّات اشرف چهار نسخه در کتابخانههای حالت افندی، فاتح، ایاصوفیا و موزهی بریتانیا موجود است.نسخة حالت، نسخهی اساس این تصحیح، شامل قصاید، غزلیّات، رباعیّات و یک ترجیع بند است و محمودخماری در سال (846 ه ) آن را تحریر کرده است. نسخهی دیگر مربوط به کتابخانهی فاتح بوده و تاریخ کتابت آن سال (864 ه) و شامل غزلیّات این شاعر است. نسخهی سوم مربوط به کتابخانهی ایاصوفیاست. آخرین نسخه، نسخهی موجود در موزهی بریتانیاست که یوسف بیگ باباپور آنرا تصحیح و چاپ کرده است.
تصحیح نسخه
شعر قرن نهم
کلیات اشعار
تحلیل سبک شناسانه
اشرف مراغی
2021
08
23
385
418
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_5693_a2aa1c38b9b7bba28e983b3c4d0b14c8.pdf
کهننامه ادب پارسی
2383-0603
2383-0603
1400
12
1
فهرست
تحلیل بنمایههای گنوسی در مصیبتنامۀ عطارمحدثه ابراهیمزاده و فرانک جهانگرد؛ 1هویت مشترک تاریخیِ فنا و نیروانه در ادبیات صوفیان و بوداییان خراسان بزرگپیمان ابوالبشری، حسن صادقی سمرجانی، و علی یحیایی؛ 31دیوان طالب؛ طالبِ تصحیح: پیشنهادهایی برای تصحیح ابیاتی از کلّیات اشعار طالب آملیاصغر اسمعیلی؛ 49تحلیل استعارۀ نیکی در مینوی خرد و گلستان سعدی، با رویکرد شناختیآناهیتا پرتوی، حسین قاسمی، و مراد باقرزاده کاسمانی؛ 77در باب معاصرستیزی و معاصرگرایی (جدال گذشته و اکنون ادبی در تذکرةالشعراء و مجالسالنفایس)سعید رادفر و محمود فتوحی رودمعجنی؛ 107بررسی دیدگاه عینالقضات دربارۀ شعر و بررسی اشعار فارسی آثار اوسیدمحمد راستگو، پروین ربانی، و سعید خیرخواه؛ 131سبکشناسی لایۀ نحوی در داستان قِران حبشیعلی زرینی و حمید طاهری؛ 159تحلیل تطبیقی تأثر صائب از حافظ با تکیه بر دو غزلعبدالله ضابطی و شیوا کمالی اصل؛ 195بررسی حساب جُمل و ریاضی در دیوان انوریوحید علیبیگی سرهالی، محمدامیر عُبیدینیا، و علیرضا مظفری؛ 217عقل جز نقد خیر و شر نکند شرح انتقادی چند بیت از حدیقهالحقیقه بههمراه برخی غلطهای اعرابی و املایی تصحیح جناب دکتر محمدجعفر یاحقی و دکتر سید مهدی زرقانیمنیره فرضی شوب؛ 237مقایسۀ تطبیقی ساختار روایت معراج پیامبر (ص) در تفاسیر و معراجنامههای فارسی از معراجنامۀ ابن عباس تا معراجنامة ایلخانیناهیده کاظمزاده گنجی و مریم حسینی؛ 257مآخذ نویافتة 75 رباعی از دیوان کبیر مولانا با تکیه بر نزهۀ المجالسرحمان مشتاق مهر، یداله نصراللهی، و مهناز نظامی؛ 295افسانۀ صوفیستیزی فقیهان نگاهی تبارشناسانه به نزاع میان فقیهان و صوفیان در دروۀ قاجارسعید مهری و سیدمهدی زرقانی؛ 335بررسی برخی از خطاهای وحیددستگردی در شرح خسرو و شیرینسیّد شاهرخ موسویان؛ 359جستوجو در احوال و آثار درویش اشرف مراغی و ضرورت تصحیح کلیّات اشعار اوعلی پدرام میرزایی، علی محمد پشتدار، و لیلا دهش؛ 385
2021
08
23
https://classicallit.ihcs.ac.ir/article_7494_04320b9cccf74ba586419b6a6d15d544.pdf