اهمیت ادبی درخت آسوری

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

مدرس دانشگاه شهید باهنر

.

چکیده

درخت آسوری یک اثر منظوم به زبان پارتی است که به خط پهلوی تحریر شده است. این اثر به دلایلی چند از مهم‌ترین آثار ادبی ایران در دورۀ میانه محسوب می‌‌شود. گذشته از این که تحقیقات روش‌‌مند وزن‌‌شناختی ایرانی میانه با آن شروع شد، خود اثر نمودار انواع گوناگونی از تجربیات ادبی در دورۀ میانه است؛ تجربیاتی که در شعر فارسی به‌ویژه در قصاید سخنوران پارسی‌‌گوی پس از اسلام نیز دیگربار مجال ظهور یافت. در این گفتار عناصر مهم ادبی در درخت آسوری شامل مناظره، مفاخره، لغز، تمثیل حیوانی (فابل)، شریطه و آرایه‌‌های ادبی موجود در آن مورد نقد و بررسی قرار می‌‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

On the Literary Significance of Drakht-iAsurik

نویسنده [English]

  • Abbas Azarandaz
Instructor at Bahonar University
چکیده [English]

Drakht-iAsurik (the Babylonian Tree) is a poetic work in the Parthian language, written in Pahlavi script. Due to several reasons, this work is considered as one of the most important Iranian literary works in the Middle Period. Despite the fact that the methodical studies of the structure of Middle Iranian poetic compositions began along with this work, this text, by itself, represents various literary experiences in the Middle Period; experiences that found the opportunity to manifest themselves once again in post-Islamic Persian poetry, particularly in Persian poets’ Qasidas. This article reviews and investigates the important literary features in Drakht-iAsurik, including strife poem (munadhareh), boasting poem (mufakhareh), enigma, fable, envoy (sharitah) and the figures of speech used in it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drakht-i Asurik
  • strife-poem
  • boasting poem
  • enigma
  • fable
  • Figures of speech
منابع
انوری، علی بن محمد (1372). دیوان، به اهتمام محمد تقی مدرس رضوی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
تفضلی، احمد (1383). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، تهران: سخن.
تفضلی، احمد (1383). «یادداشت‌های پهلوی»، ترجمۀ جمیلۀ حسن‌زاده. نامۀ فرهنگستان. دورة ششم، ش 4، (پیاپی 24).
جاماسب آسانا، منوچهر جی (1382). متن‌‌های پهلوی. پژوهشِ سعید عریان، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
روح‌‌الامینی، محمود (1379). «پژوهشی مردم‌‌شناختی در منظومۀ درخت آسوریک»، ادب پهلوانی، محمد مهدی مؤذن جامی، تهران: قطره.
سرکاراتی، بهمن (1385). سایه‌های شکارشده، تهران: طهوری.
شبلی نعمانی، محمد (1363). شعرالعجم یا تاریخ شعر و ادبیات ایران، ترجمۀ سید محمدتقی فخر داعی گیلانی، ج 1، تهران: دنیای کتاب.
شفیعی کدکنی، محمد رضا (1372). صور خیال در شعر فارسی، تهران: مؤسسه انتشارات آگاه.
صفا، ذبیح‌‌الله (1366). تاریخ ادبیات در ایران، جلد سوم بخش اول، تهران: فردوس.
عزبدفتری، بهروز (1372). «تحلیل فابل از دیدگاه ل. س. ویگوتسکی» نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شمارة 148، 149.
غنیمی‌‌هلال، محمد (1373). ادبیات تطبیقی، ترجمة سیدمرتضی آیت‌‌الله زاده شیرازی، تهران: امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1386). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران: مرکز دایرة‌‌المعارف بزرگ اسلامی.
فرخی سیستانی (1371). دیوان، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران: کتابفروشی زوار.
قیصری، ابراهیم (1356). «منظومه‌‌ای به شعر دری نظیر درخت آسوریک»، هفتمین کنگرۀ تحقیقات ایرانی، ج 2، تهران: 362 - 378.
ماهیار نوابی، یحیی (1363). درخت آسوریگ، تهران: سازمان انتشارات فروهر.
محمدی ملایری، محمد (1384). فرهنگ ایرانی پیش از اسلام، تهران: توس.
منوچهری دامغانی (1356). دیوان. به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: کتابفروشی زوار.
مؤتمن، زین‌‌العابدین (1364). شعر و ادب فارسی، تهران: بنگاه مطبوعاتی افشاری.
ناصرخسرو قبادیانی (1368). دیوان. به تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نظامی گنجوی، الیاس محمد (1386). خسرو و شیرین، به تصحیح بهروز ثروتیان، تهران: امیرکبیر.
وطواط، رشیدالدین (1362). حدایق‌‌السحر فی دقایق‌‌الشعر، تصحیح عباس اقبال، تهران: کتابخانة سنایی و اقبال.
 
Bartholomae, C. (1922). ‘Zur Kenntis der mitteliranschen Mundarten’, II, Sb. HAW, Heidellberg.
Cuddon, J. A. (1984). A Dictionary of Literary Terms, USA: Penguin Books.
Benvenist, E. (1930). ‘Le texte Drakht asurig et la versification pehlevie’, JA 227, pp. 193-225.
Henning, W. B. (1977). ‘A Pahlavi Poem’, Acta Iranica VI (selected papers), Leiden. pp. 349-357.
Shaki, Mansour. (1975). ‘Observations on the Draxt ī āsūrīg’, Archiv Orientálni 43, pp. 64-57.
Tafazzoli, Ahmad. (1996). ‘Drakht ī Āsūrīg’, Encyclopedia Iranica, vol. VII, Costa Mesa, California, 547-9.