نقش و کارکرد بن‌مایه‌های توصیفی در منظومة ویس و رامین

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه آزاد واحد کرج

.

چکیده

یکی از مباحث مهم نقد ادبی پرداختن به بن‌‌مایه‌‌های ادبیات داستانی است. بن‌مایه‌‌ها را از جهت اهمّیت و نقشی که در داستآن‌ها اعم از منظوم یا منثور دارند می‌‌توان به دو دستة بن‌‌مایه‌‌های ایستا و بن‌‌مایه‌‌های پویا تقسیم‌‌بندی کرد. توصیف‌‌ها در عین حال که انواع مختلفی را در بر می‌‌گیرند (توصیف بیانی از داستان است که راوی با نظرگاه خود به ترسیم محیط، اشیاء، سیمای ظاهری و باطنی شخصیّت‌‌ها می‌‌پردازد)، از بن‌مایه‌‌های ایستا به‌حساب می‌‌آیند و از این جهت که کنش و رویداد محسوب نمی‌‌شوند، در برابر بن‌مایه‌‌های روایی که در سیر علّی و معلولی قرار می‌‌گیرند، قابل حذف‌‌اند. امّا این بدین معنا نیست که بتوان اهمّیت درجة دومی را برای این نوع از بن‌مایه‌‌ها در برابر بن‌مایه‌‌های پویا قائل شد و از کارکردهای گوناگون آن‌ها (بیان حقیقت واقع، توضیح، تفخیم، جداسازی بخش‌های روایی، القاء‌‌گذر زمان، تزئین، تأثیر ‌‌عاطفی، تمهید‌ساز، تعلیق، آگاهی دهندگی و ...) غافل ماند. مطالعه در حیطة روابطِ بن‌مایه‌های پویا و ایستا، روایت و توصیف، نقش و کارکردهای توصیف را در ادبیات داستانی بهتر تبیین می‌‌نماید، خصوصاً این که در بادی امر ظاهراً توصیف از ارزش ثانویه برخوردار است. در این مقال با توجه به منظومة عاشقانة ویس و رامین ِفخرالدین اسعد گرگانی، به مهم‌ترین کارکردهای توصیف پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role and Use of Descriptive Motifs in Vīs and Rāmīn

نویسنده [English]

  • Zahra Dorri
Assistant Professor of the Persian Language and Literature, Islamic Azad University of Karaj
چکیده [English]

One of the important issues discussed in literary criticism is the use of motifs in fiction literature. The motifs can be classified into two categories based on their importance and role in both poetic and prose fictions: dynamic and static. Description, though includes different kinds, is counted as a static motif because it is not regarded as an action or event and also because it can be neglected in contrast to narrative (dynamic) motifs which are within the framework of the causality. However, this does not imply that descriptive motifs are less important than dynamic ones, as they offer diverse functionalities such as persuasion, motivation, acknowledgement, explanation, dignifying, separating narrative parts, time passage realization, decoration, emotional effect, preparatory, suspension, informing, etc. This paper is focused on important functions of description in "Vīs and Rāmīn" written by Fakhreddin As'ad Gorgani.

کلیدواژه‌ها [English]

  • motif
  • Narration
  • description
  • informing
  • preparatory
  • suspension

مراجع

منابع
احمدی، بابک (1380). ساختار و تأویل متن، چاپ پنجم، تهران: نشر مرکز.
اسعد گرگانی، فخرالدین (1389). ویس و رامین، تصحیح ِمحمد روشن، تهران: صدای معاصر.
امامی،نصرالله و قاسم‌‌پور، قدرت ( 1387). «تقابل عنصر روایت‌‌گری و توصیف در هفت پیکر نظامی»، فصل‌نامة نقد ادبی دانشگاه تربیت مدرس، سال اول، شماره اول، صص 161 - 1476.
ایرانی، ناصر (1380). هنر رُمان، تهران: آبانگاه‌.
پارسا نسب، محمد (1388). «بن‌‌مایه، تعاریف، گونه‌‌ها، کارکردها و...». فصلنامه نقد ادبی دانشگاه تربیت مدرس، سال دوم، شمارة پنجم، صص7 - 40.
پراپ، ولادیمیر ( 1371). ریشه‌‌های تاریخی قصه‌‌های پریان، ترجمة فریدون بدره‌‌ای، تهران: توس.
تودورف، تزوتان (1382). بوطیقای ساختارگر، ترجمة محمد نبوی، تهران: آگه.
تودورف، تزوتان (1385). نظریة ادبیات، ترجمة عاطفه طاهایی، تهران: اختران.
جوینی، عطاملک (1370). تاریخ جهانگشای جوینی، تهران: ارغوان.
روزبه، محمدرضا (1387). ادبیات معاصر نثر، چاپ سوم، تهران: نشر روزگار.
سلدون، رامان (1368). راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمة حسن مخبر، چاپ دوم، تهران: طرح نو.
فردوسی، ابوالقاسم (1382). شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: نشر قطره.
فلکی، محمود (1382). روایت داستان، چاپ اول، تهران: بازتاب نگار.
مارتین، والاس (1382). نظریه‌‌های روایت، ترجمة محمد شهبا، تهران: هرمس.
مارزلف، اولریش (1376). طبقه‌بندی قصه‌‌های ایرانی، ترجمة کیکاووس جهانداری، تهران: سروش.
محمود، هاشم (1390). «روایت و توصیف از دیدگاه ژنت» (دیباچه آنلاین، 27 تیر 1390 دسترسی 20 تیر 91) http://www.dibache.com/text.asp? Cat =45&id=3017.
مقدادی، بهرام (1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر، تهران: فکر روز.
میرصادقی، جمال و میمنت (1385). عناصر داستان، تهران: سخن.
میرصادقی، جمال و میمنت (1388). واژه‌نامه هنر داستان ‌‌نویسی، تهران: کتاب مهناز.
نیما یوشیج (1351). حرف‌های همسایه، تهران: دنیا.
 
Barthes, Roland (1995). An Introduction to the Structural Analysis of Narrative, New Literary History, 6 Number 2, pp.237-72.
Culler, Jonathan (1975). Structuralize Poetics. London: Rutledge and kegan Paul.
Genette, Gerard (1969). Frontiers of narrative in Figures II, Paris: Point/ Threshold.
Tomashevsky, Boris (1965). Thematic" in Russian FORMALIST criticism .Trans Lemon Lee T. and Reis.USA: University of Nebraska press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار