بررسی تطبیقی دو چاپ متفاوت از شاهنامۀ فردوسی بر مبنای علم معانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دکترای ادبیات، عضو پژوهشگاه میراث فرهنگی

.

چکیده

مقالۀ حاضر می‌‌کوشد برای بررسی چاپ‌‌های متفاوت از متون ادبی، با نگاهی مبتنی بر بلاغت، فرضیه‌‌ای پیشنهاد کند. پـرسش این است که علم معانی ضبط‌‌های مختار کدام چاپ را بیشتر تأیید می‌‌کند؟ فرضیۀ پیشنهادی این است که در مقایسۀ چاپ‌های متفاوت متون ادبی، می‌‌توان موازین علم معانی را به کار گرفت؛ هر چند می‌‌دانیم هر ضبطی را هم که نـسخه‌شناسی تأیید کند، لزوماً بلیغ‌‌تر نیست زیرا بسیاری از ابیات مشهور بر اساس براهین نسخه‌‌شناسی الحاقی هستند.
برای آزمایش این فرضیه یک داستان از «شاهنامه به کوشش جلال خالقی مطلق» با همان داستان از« نامۀ باستان گزارش و ویرایش میرجلال الدین کزازی» مقایسه می‌‌شود. در این مقایسه تفاوت‌‌های نحوی این دو چاپ که سرنوشت بلاغی متن را تعیین می‌‌کند مورد نظر است. اگر این فرضیه پذیرفتنی باشد نتیجۀ ذیل از آن به دست می‌‌آید: بررسی تطبیقی چاپ‌‌های متفاوت هـرکدام از متون ادبی به‌‌خـصوص شـاهنامه با تکیه بر شگردهای بلاغی می‌‌تواند در نسخه‌‌پژوهی به کار رود و موضوع پژوهش‌‌های نتیجه‌‌بخشی باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Two Different Editions of Shahnameh Based on Semantics

نویسنده [English]

  • Daryoush Zolfaqari
Ph.D in Persian Language and Literature, Member of Cultural Heritage Research Center
چکیده [English]

This paper attempts to offer a theory with a rhetoric-based approach towards the investigations into the different editions of literary texts. The question is: which edition of optional recordings doesrhetoric approve? The proposed hypothesis is that the rhetorical criteria can be used in the comparison of different editions of literary texts. It is however clear that all recordings approved by documentology are not necessarily more fluent, because a lot of famous verses are based on annexed documentological reasoning.To test this hypothesis, a story of the "Shahnameh" edited by Jalal Khaleqi Motlaqis compared with the same story in "Nameh-ye Bastan (ancient letter) by Mirjalaleddin Kazzazi". In this comparison, the synthetic differences in these two editions, which determine the eloquence of the text, are considered. If this hypothesis is acceptable, it can be concluded that by relying on rhetoric techniques, a comparative study of different editions of literary texts, especially Shahnameh can be used in investigations into different copies and editions and can be the subject of fruitful studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Firdowsi′s Shahnameh
  • Rhetorics
  • Literary texts
  • Mirjalaleddin Kazzazi
  • Jalal Khaleqi Mutlaq

مراجع

منابع
افشار، ایرج (1386). «خوش باد این نیکبختی: سخنانی در‌‌بارۀ شاهنامه چاپ خالقی مطلق»، بخارا، شماره 64.
جرجانی، عبدالقاهر (1368). دلایل‌‌الاعجاز، ترجمه و تحشیۀ دکتر سیّد محمد رادمنش، چ اول، مشهد: آستان قدس رضوی.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1385). دیوان، به اهتمام جهانگیر منصور، چ دهم، تهران: دوران.
خالقی مطلق، جلال (1389). یادداشت‌‌های شاهنامه بر اساس طبع انتقادی شاهنامه فردوسی، تهران: مرکز دائره‌‌المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌‌های ایرانی و اسلامی).
خطیبی، ابوالفضل (1381). «یادداشت‌‌های شاهنامه: نقد و بررسی کتاب یادداشت‌‌های شاهنامۀ فردوسی به کوشش جلال خالقی مطلق» نشر دانش، سال نوزدهم، شمارة سوم(پیاپی 102).
ذوالفقاری، داریوش و نرگس محمدی بدر (1389). «نقد بلاغی بیت معروفی از شاهنامه»، کهن نامۀ ادب پارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال اول، شماره 2.
رستگار فسایی، منصور (1389). حماسۀ رستم و اسفندیار، توضیح و گزارش، تهران: جامی.
ریاحی، محمد امین (1382). سرچشمه‌‌های فردوسی‌‌شناسی، چ دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1369). بوستان (سعدی نامه)، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، چ چهارم، تهران: خوارزمی.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1379). کلیات سعدی، تصحیح بهاءالدّین خرمشاهی، چ دوم، تهران: دوستان.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1379). موسیقی شعر، چ ششم، تهران: آگه.
شمیسا، سیروس (1386). معانی، چاپ نخست از ویرایش دوم، تهران: میترا.
صفا، ذبیح الله (1387). حماسه سرایی در ایران، چ هشتم، تهران: امیرکبیر.
علوی مقدم، محمد و رضا اشرف زاده (1387). معانی و بیان، چ هشتم، تهران: سمت.
فردوسی، ابوالقاسم (1386). شاهنامه، بر پایة چاپ مسکو، چ سوم، انتشارات هرمس: تهران.
فردوسی، ابوالقاسم (1388). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، چ دوم، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی: تهران.
فروزانفر، بدیع‌الزمان (1350). سخن و سخنوران، چ دوم، تهران: خوارزمی.
کزازی، میر‌‌جلال‌‌الدین (1384). نامۀ باستان (ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی)، ج ششم، تهران: سمت.
مهدوی دامغانی، احمد (1375). «در باب بلاغت»، نامۀ فرهنگستان، سال دوم، شمارة سوم، شماره 7.
نظامی عروضی (1366). چهار مقاله، تصحیح محمد معین، چ نهم، تهران: امیرکبیر.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار