چگونگی نقشِ عاملِ جنسیت در گزینش نوع شعر حماسی و غنایی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار ادبیات فارسی، پژوهشگاه

چکیده

هدف از این پژوهش شناخت ارتباط جنسیت شاعر با گزینش نوع شعر است. پژوهش حاضر با طرح این پرسش شکل گرفت که آیا خلق انواع ادبی با جنسیتِ شاعر ارتباط دارد؟ در جست‌وجوی یافتن پاسخ علمی، کوشش شد تا این موضوع از چند زاویه بررسی شود و با تلفیقی از رویکرد روان‌شناسیِ جنسیت، نقد فمینیستی، و نقد ادبی رابطة ذهن و متن ادبی مشخص و تفاوت نوع شعر مردانه از شعرِ زنانه تشخیص داده شود.
در این زمینه شاعران حماسی و آثارشان شناسایی و سپس اطلاعاتی از زنانِ شاعر و اشعار آن‌ها گردآوری شد. بر اساس این داده‌ها، در دورة زمانی سدة چهارم تا هشتم هجری قمری فقط مردان شعر حماسی سروده‌اند و بیست زنِ شاعر این دوره به سرودن این شیوة شعری تمایلی نداشته‌ و نوع غنایی شعر را برگزیده‌اند. یافته‌های تحقیق تأثیر دو عامل را در تفاوت این گرایش نشان داد: ۱. تأثیر علل درونی و تفاوت جنسی با منشأ زیست‌شناختی، فیزیولوژیک، و روان‌شناختی؛ 2. تأثیر علل بیرونی، همچون جامعه و سنت‌های فرهنگی، در مناسبات زن و مرد در جامعه، شیوۀ رفتار، تجربۀ فرد، و گزینش نوعِ خاصی از شعر.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Sex and Gender in Genre

نویسنده [English]

  • Rouhangiz Karachi
چکیده [English]

Finding a relation between genre and gender, and the effect of gender on genre is the main question of the present study. The poets attitude to compose epic and poetesses desire to compose lyric is investigated in this study between the through a four hundred year period between 4 A.H. and 8 A.H. The collected data revealed that out of 20 poetesses, none of them dealt with epic, and only poets composed epic. The attempt of this research is to find the reasons why men have the tendency toward epic but not women?
The result shows that internal and external factors have a significant influence on poets in selecting the genre. Internal and external factors have different effects on men and women. Biology is an internal factor which has great effect on women’s physiology and psychology making them more emotional and sensational compared to men. Society, culture and tradition considered as external factors also have effect on the types of behavior and experience men and women have.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sex
  • Gender
  • Genre
  • lyric
  • epic
  • men’s poetry
  • women’s poetry

مراجع

اسدی طوسی، ابومنصور احمد بن علی (1319). لغت فرس، تصحیح عباس اقبال، تهران: مجلس.
اصلانی، احمدرضا (1383). «تعامل زبان و جنسیت و کارکردهای آن در ادبیات داستانی معاصر فارسی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور مرکز تهران، استاد راهنما: یحیی مدرسی.
پوینده، محمدجعفر (1377). درآمدی بر جامعه شناسی ادبیات، تهران: نقش جهان.
جاجرمی، محمد بن بدر (1350). مونس‌الاحرار فی دقائق‌الاشعار، با مقدمة محمد قزوینی، به کوشش میرصالح طبیبی، ج 2، تهران: انجمن آثار ملّی.
جمال خلیل شروانی (1366). نزهة‌المجالس،تصحیح محمدامین ریاحی، تهران: زوار.
دوبرو، هدر (1389). ژانر: نوع ادبی، ترجمة فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز.
رودکی، جعفر بن عبدالله (1964). آثار منظوم رودکی، به کوشش ی. براگینسکی، مسکو: دانش.
سفیری، خدیجه و سارا ایمانیان (1388). جامعه‌شناسی جنسیت، تهران: جامعه‌شناسان.
شجاع (1350). انیس‌الناس، به کوشش ایرج افشار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
صفا، ذبیح‌الله (1352). حماسه‌سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.
صفا، ذبیح‌الله (1373). تاریخ ادبیات در ایران، ج 2، تهران: فردوس.
عوفی، محمد (1335). لباب‌الالباب، تصحیح براون و قزوینی، تصحیح مجدد سعید نفیسی، تهران: ابن سینا؛ علمی.
غزالی طوسی، محمد (1374). کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیو جم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
فتوحی، محمود (1390). سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها، و روش‏ها، تهران: سخن.
فمینیسم و دانش‌های فمینیستی (1382). ترجمه و نقد تعدادی از مقالات دائرة‌المعارف فلسفی روتلیج، ترجمة عباس یزدانی و بهروز جندقی، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
کراچی، روح‌انگیز (1390). هشت رساله در بیان احوال زنان از 1000 تا 1313 ق، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
کریستن سن، آرتور امانوئل (1373). بررسی انتقادی رباعیات خیام، ترجمة فریدون بدره‌ای، تهران: توس.
گیدنز، آنتونی (1373). جامعه‌شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
ناظرزاده کرمانی، فرهاد (1370). «نگاهی به اندیشه‌های هیپولیت تن و نقد جامعه‌شناختی ادبیات و هنر»، نمایش، دورة قدیم، ش 43.
نرسیسیانس، امیلیا (1383). مردم‌شناسی جنسیت، تهران: افکار؛ سازمان میراث فرهنگی، پژوهشکدة مردم‌شناسی.
نوشین‌فر، ویدا (1381). «زبان و جنسیت»، ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند، ش2.
 
Harding, Sandra (1986). The science question in feminism, Ithaca, NY: Cornell University press.
Heilmann, Ann (2013). Gender and Genre, Uk: Pickering and Chatto publishers.
Lakoff, Robbin (1975). Language and Women's Place, NY: Harper colcphen book.
Ridgeway, Cecilia (1993). ‘Gender, Status and the social psychology of Expectations’, Paula England (ed ), Theory on Gender,on feminism, NY: Aldine de Gruyter.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار