پیش‌نهادهایی برای تصحیح برخی از بیت‌های دیوان معزی و ذکر شعرهای نویافتۀ وی (بر پایۀ تذکره‌‌ها و جُنگ‌‌های کهن)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی کرمانشاه

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

در دانش تصحیح متون، هرچه اقدم نسخ به زمان زندگی مؤلف نزدیک‌‌تر باشد، به شرط رعایت قواعد تصحیح علمی، استواری متن تصحیحی بیش‌تر است. متأسفانه از بسیاری از متون ارزش‌مند زبان فارسی نسخه‌‌ای کهن باقی نمانده ‌‌است. در چنین حالی، متون واسطه‌‌ای (تذکره‌‌ها، جنگ‌‌ها، مجموعه‌‌ها، و سایر متون نظم و نثر)، که بخشی از متن مورد نظر را تضمین کرده باشند، نقش مهمی در یافتن صورت درست ضبط کلمات ایفا می‌‌کنند. در پژوهش حاضر با این پرسش که «آیا می‌‌توان با کمک متون واسطه‌‌ای برخی از کاستی‌‌های تصحیح دیوان معزی را مرتفع کرد؟» و با بهره‌‌گیری از چنین متونی به بررسی دیوان شاعر پرداخته شد. حاصل پژوهش عبارت است از 25 پیش‌نهاد تصحیحی جدید به علاوۀ یادکرد حدود 45 بیت از معزی که در دیوان چاپی او نیامده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Correcting Couplets of the Divan of Moezzi

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Salemiyan 1
  • Soheyl Yari Goldareh 2
1
2
چکیده [English]

In correcting the texts, the closer the oldest version to the life time of the author the more stable the corrected text, in case the rules of scientific correction are met. Unfortunately, the oldest version of lots of valuable Persian texts have not survived throughout the history. Mediatory texts such as biographies, collections of poems and other poetic and non-poetic texts which guarantee some parts of the texts, have an important role in finding the correct forms of recording the words. In the present study, we questioned whether it is possible to eliminate some of the weak points of the correction of the Divan of Moezzi, and we used such texts for investigating his Divan. The results of the study is composed of twenty-five novel correcting suggestions in addition to mentioning forty-five couplets of Moezzi which has not been mentioned in his printed Divan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Correcting Texts
  • Moezzi
  • Persian Poems
  • Biographies
  • Collections of old Poems

مراجع

قرآن مجید.
جمال‌الدین انجو شیرازی، حسین بن حسن (1351). فرهنگ جهانگیری، ویراستة رحیم عفیفی، 3 جلد، مشهد: دانشگاه مشهد.
جنگ (بی‌تا). کتاب‌خانة مجلس، ش 23607.
جنگ (بی‌تا). کتاب‌خانة مجلس، ش 753.
جنگ (بی‌تا). کتاب‌خانة مجلس، ش 86642.
جنگ (بی‌تا). کتاب‌خانة مجلس، ش 86801.
جنگ (بی‌تا). کتاب‌خانة مجلس، ش 900.
جنگ گنج‌بخش (سدۀ هفتم). کتاب‌خانة گنج‌بخش پاکستان، ش 14456.
خلیل شروانی، جمال‌الدین (1366). نزهة ‌المجالس، تصحیح و مقدمۀ محمد‌امین ریاحی، تهران: زوار.
دولتشاه سمرقندی، ابن بختیشاه (1385). تذکرة ‌الشعرا، تصحیح فاطمه علاقه، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سجاسی، اسحاق بن ابراهیم (1368). فرائد ‌السلوک، تصحیح عبدالوهاب نورایی وصال و غلامرضا افراسیابی، تهران: پاژنگ.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1381). کلیات، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: پیمان.
شمس حاجی، محمد (1390). سفینه (تدوین و کتابت به سال 741 ق)، مقدمه، تصحیح و تعلیق میلاد عظیمی، تهران: سخن.
شمس قیس رازی، محمد بن قیس (1387). المعجم فی معاییر أشعار العجم، تصحیح محمد قزوینی و محمدتقی مدرس رضوی، تهران: زوار.
شمیسا، سیروس (1387). سیر رباعی، تهران: علم.
صفا، ذبیح‌الله (1366). تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوس.
ظهیری سمرقندی، محمد ‌بن ‌علی (1349). اغراض السیاسة فی اعراض الریاسة، تصحیح و اهتمام جعفر شعار، تهران: دانشگاه تهران.
ظهیری سمرقندی، محمد ‌بن ‌علی (1381). سندبادنامه، تصحیح محمدباقر کمال‌الدینی، تهران: میراث مکتوب.
عوفی، محمد (1389). لباب ‌الالباب، تصحیح ادوارد براون، تصحیحات جدید و حواشی و تعلیقات سعید نفیسی، تهران: هرمس.
عین‌القضات همدانی، عبدالله بن محمد (1377). نامه‌‌ها، تصحیح علی‌نقی منزوی و عفیف عسیران، تهران: اساطیر.
غزالی، احمد (1359). سوانح، بر اساس تصحیح هلموت رتر، با تصحیحات جدید و مقدمه و توضیحات نصرالله پورجوادی، تهران: بنیاد فرهنگ.
کاشانی، محمد ‌بن ‌شرف‌الدین (سدۀ یازدهم). خلاصة الأشعار و زبدة الأفکار، کتاب‌خانۀ مجلس، شمارۀ اختصاصی 272.
کلامی اصفهانی (بی‌تا). مونس‌ الأحرار، کتاب‌خانۀ دانشگاه علیگر، ش 3787.
محمودشاه نقیب (827). جُنگ کمبریج، کتاب‌خانة دانشگاه کمبریج، ش 843.
المختارات من الرسائل (1378). به کوشش غلامرضا طاهر و ایرج افشار، تهران: موقوفات محمود افشار.
معزی، محمد بن عبدالملک (1385). دیوان اشعار، تصحیح محمدرضا قنبری، تهران: زوار.
معزی، محمد بن عبدالملک (1389). دیوان اشعار، تصحیح عباس اقبال، تهران: اساطیر.
نصرالله منشی، ابوالمعالی (1385). کلیله و دمنه، تصحیح مجتبی مینوی، تهران: امیرکبیر.
نظامی، محمدحسن (694). تاج المآثر، کتاب‌خانة فیض‌الله افندی ترکیه، شمارة 1402، میکروفیلم آن در کتاب‌خانة دانشگاه تهران، ش 169.
هدایت، رضاقلی‌خان (1382). مجمع الفصحاء، تصحیح مظاهر مصفا، تهران: امیرکبیر.
یلمه‌‌ها، احمدرضا (1386 و 1387). «دیوان امیر معزی و لزوم تجدید تصحیح»، مجلۀ علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، ش 68 و 69.
یلمه‌‌ها، احمدرضا (1386). «تصحیحی جدید از دیوان امیر معزی»، کتاب ماه ادبیات، ش 3.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار