وجود هرمنوتیک فلسفی در شعر حافظ؛ تأملی هستی‌شناسانه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی، مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری فلسفۀ هنر، دانشگاه تهران

چکیده

در هرمنوتیک فلسفی گادامر اثر هنری به‌ منزلۀ رخداد حقیقت است و جنبه‌های هستی‌شناسانه دارد، اما شعر «پارادایم» (paradigm) متن است.‌ دلیل این اهمیت بیش از آن‌که ویژگی‌های زبانی مانند وزن، موسیقی، قافیه، و نظایر آن در شعر باشد، رابطة تفکر شاعرانه با وجود و حقیقت است. برخی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که رابطة شعر را با وجود توضیح می‌دهند عبارت‌اند از: خودقانون‌گذاری و یکتایی، استمرار، طنین‌افکنی، و لحن. به‌ نظر می‌رسد بتوان دلایلی مبنی بر وجود ظرفیت‌های هرمنوتیکی خویشاوند با ایده‌های هرمنوتیک فلسفی گادامر در شعر حافظ برشمرد: 1. شعر حافظ نمونة شعر کلاسیک ایرانی و به بیان گادامر «مثل اعلای هستی تاریخی» ماست؛ 2. بهترین نمونة اجرای کامل به‌ معنای مورد نظر اوست که با ویژگی مهم معناداری «در هر زمان» و «برای هر کس» شناخته می‌شود؛ 3. به‌ سبب رابطه‌اش با اسطوره، مذهب، و به ‌طور کلی فرهنگ ایرانی و با تجربة غنایی بشری می‌توان آن را «صدای بلند» سنت دانست که هنوز شنیده می‌شود؛ و 4. بر گفت‌وگوی «من» و «تو» مبتنی است. مجموع این ویژگی‌ها امکان جست‌وجوی جنبه‌های هستی‌شناختی در شعر او را فراهم کرده است. در مقالة حاضر سعی شده است امکان فهم شعر حافظ بر اساس آرای گادامر بررسی شود، سپس با الهام از دیالکتیک پرسش و پاسخ گادامر نشان داده شود که چگونه «وجود» به معنای گادامری در شعر حافظ «آشکار» می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Hafiz’s Poetry under the Light of Gadamer’s Philosophical Hermeneutics; An Ontological Reflection

نویسندگان [English]

  • Khadijeh Hajiyan 1
  • Zahra Davari Garaghani 2
1
2
چکیده [English]

Despite the fact that in Gadamer’s view, a work of art, in general, is considered as an “event of truth”, it is specifically the poetry that is regarded as a paradigm of the text. This is due to the relationship between poetic thinking and world wisdom rather than owing to linguistic formal characteristics of poetry.
The focus in this paper is on ontological traits of poetry like autonomy, uniqueness, continuity, tone, and resonance to explain the correspondence between the “truth” and poetry. Through a hermeneutical reflection on Hafiz, the paper aims to show the capability of Hafiz’s poetry to possess traits mentioned above; Ensuing Gadamerian reasons could be counted for this idea, including classicality, intertextuality, and therefore, constructive function in Persian tradition, “loud voice” till “here” and “now”, and finally Hafiz’s dialogical essence.
In this paper, we examined the possibility of understanding Hafiz's poetry using Gadamer's dialectic, followed by showing how 'existence', as is meant by Gadamer, is 'unfolded' in Hafiz's poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hans-Georg Gadamer
  • philosophical hermeneutics
  • Ontology
  • existence
  • interpretation of Hafiz's poetry

مراجع

ایگلتون، تری (1368). نظریة ادبی، ترجمة عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
پالمر، ریچارد ا. (1377). علم هرمنوتیک، ترجمة محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس.
حافظ (1376). دیوان حافظ، ‌تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: امیرکبیر.
واینسهایمر، جوئل (1381). هرمنوتیک فلسفی و نظریة ادبی، ترجمة مسعود علیا، تهران: ققنوس.
هوی، دیوید کوزنز (1385). حلقة انتقادی (هرمنوتیک تاریخ، ادبیات، و فلسفه)، ترجمة مراد فرهادپور، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
 
Aylesworth, Gray E. (1991). “Dialogue, Text, Narrative: Confronting Gadamer and Ricoeur”, Gadamer and Hermeneutics, Hugh Silverman (ed.), New York: Routledge.
Bruns, Gerard L. (1991). “The remembrance of Language: An introduction to Gadamer’s poetics”, Gadamer on Celan, “who I am and who are you”, New York: State university of New York.
Gadamer, Hans Georg (1992). On education, poetry and history, Dieter misgeld and Graeme Nicholson (eds.), Lawrence Schmica et al. (trans.), New York: State University of New York.
Gadamer, Hans Georg (1994). Literature and Philosophy in dialogue, Essays in German Literary, Albani: State University of New York Press.
Gadamer, Hans Georg (1997). Gadamer on Celan, Who am I and who are You?, Richard Heinemann and Bruce Krajewski (trans.), New York: State University of New York.
Gadamer, Hans Georg (2004). Truth and Method, Joel Weinsheimer et al. (trans.), New York.
J. R., Fredrick and J. M. Baker (2002), “Lyric as paradigm: Hegel and the Speculative Instance of poetry in Gadamer’s Hermeneutics”, The Cambridge Companion to Gadamer, Robert J. Dostal (ed.), United States of America: Cambridge University Press.
Risser, James (1997). Hermeneutics and the voice of the other, State University of New York Press, Albani.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار