مقایسة منطق الطیر عطار نیشابوری با رسالة الطیر ابن سینا

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه مازندران (بابلسر)

چکیده

پژوهش حاضر تلاشی است برای مقایسة محتوای دو اثر برجستة عرفانی، منطق الطیر عطار نیشابوری و رسالة الطیر ابن سینا، که به شیوة مطالعه و با استفاده از تحلیل کیفی و کمی محتوا صورت گرفته است. برای سهولت مقایسه از جدول‌ها و نمودارهایی نیز استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که شباهت‌ها عمدتاً در محتوای اثر است. مهم‌ترین شباهت دو اثر اشتراک در مضمون آن‌هاست. وجود رمز «مرغ» و مضمون «وحدت» بسیار برجسته است. از دیگر اشتراکات می‌توان به یک‌سانی مقصد و مقصود پرواز، شروع داستان از مرحلة «شناخت خود»، و بیان مضمون بی‌اعتمادی اشاره کرد. تفاوت‌های فرمی عبارت‌اند از: 1. تفاوت در قالب بیان، 2. تفاوت در واژه‌گزینی، و 3. تفاوت در عناصر داستان. تفاوت‌های محتوایی نیز شامل: 1. تفاوت در لزوم پیر، 2. تفاوت در چگونگی اظهار وجود، 3. تفاوت در نگرش به قابلیت عارف، 4. تفاوت در نگرش به درگاه الهی، 5. تفاوت در حماسه‌آفرینی، 6. تفاوت در داشتن طرح سفر، و 7. تفاوت در نگرش به انجام کار سالک است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Attar Neishabouri’s Mantiq al-Tayr and Ibn Sina’s Risalat al-Tayr

نویسنده [English]

  • Sara Zare’ Jirhandeh
چکیده [English]

The present study strives to compare the contents of two prominent mystic works: Attar Neishabouri’s Mantiq al-Tayr (Road of Flight) and Ibn Sina’s Risalat al-Tayr (Book of the Flight), which has been conducted through research and the qualitative and quantitative content analysis method. To facilitate the understanding of the comparisons, tables and charts have been provided. The findings suggest that similar effects are mainly found in the contents. The most important similarity between the two works is that of their subject. The sign of "Bird" (‘Tayr’) and the theme of unity are prominent. The other similarities include destination, purpose of flight, the story of the process of "self-discovery", and expression of distrust. The differences in form include: 1. difference in the form of expression, 2. Word choice, and 3: elements of the story.
The differences in content include: 1. difference in the need for a sage, 2. how to express themselves, 3. in considering the worthiness of the mystic, 4: attitudes towards the divine source, 5: in being epic, 6. in the quest plan, and 7: in attitude towards the job of the seeker.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attar
  • Ibn Sina
  • Cryptic Stories
  • Mantiq al-Tayr
  • Risalat al-Tayr

مراجع

اشرف‌زاده، رضا (1385). گزیدة اشعار خاقانی شروانی، تهران: اساطیر.
اشرف‌زاده، رضا (1386). گزیدة منطق الطیر عطار نیشابوری، تهران: اساطیر.
برتلس یوگنی، ادوارد‌ویچ (1376). تصوف و ادبیات تصوف، ترجمة سیروس ایزدی، تهران: امیرکبیر.
پورنامداریان، تقی (1389). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی و فرهنگی.
تاج‌بخش، اسماعیل (1385). «تحلیلی فشرده از رسالة الطیر ابن سینا»، مجلة متن‌پژوهی، ش 27.
داد، سیما (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
رودگر، محمدجواد (1388). «استاد و راهنما در عرفان»، پژوهش‌نامة اخلاق، ش 6.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1390). جست‌وجو در تصوف ایران، تهران: امیرکبیر.
ستاری، جلال (1384). مدخلی بر رمزشناسی، تهران: مرکز.
سجادی، سیدجعفر (1362). فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: طهوری.
شمیسا، سیروس (۱۳۸۳). انواع ادبی، تهران: فردوس.
صفا، ذبیح‌الله (1366). تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوس.
غزالی، ابوحامد محمد (1389). رسالة الطیر، ترجمة سیدناصر طباطبایی، تهران: مولی.
غنی، قاسم (1389). تاریخ تصوف در اسلام، تهران: زوار.
فتوحی، محمود (1385). بلاغت تصویر، تهران: سخن.
گوهرین، سیدصادق (1374). منطق الطیر عطار نیشابوری، تهران: علمی و فرهنگی.
گوهرین، سیدصادق (1388). شرح اصطلاحات تصوف، تهران: مولی.
مرتضوی، منوچهر (1333). «پیر از نظر خواجة شیراز»، نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی تبریز، ش 29.
معدن کن، معصومه (1389). بزم دیرینة عروس، شرح پانزده قصیده از دیوان خاقانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
معین، محمد (1371). فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار