معرفت شهودی در کلام شمس تبریزی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ارومیه

چکیده

بینش عرفانی نوعی از حکمت دینی مبتنی بر وحی است که مؤمنان به این نوع بینش، هستی حقیقی را از آن خدا می‌دانند و ماسوی­الله را باطل می‌پندارند و معتقدند که آنچه هست جلوه­ای است از او. صاحبان این بینش، عشق به حق و تصفیة باطن از تعلّقات جسمانی را وسیلة نیل به معرفت می­بینند. آنان عقل بحثی را به سبب تقیّد آن به مقولات ذهنی از وصول به کمالی که غایت وجود انسان است، ناتوان می­یابند. از نظر عرفا از جمله شمس بهترین  راه شناخت حق تعالی، معرفت شهودی است. در این  پژوهش تلاش می­شود، جایگاه شهود و عقل در تفکر  شمس نشان داده شود. برآیند پژوهش حاکی از آن است که شمس بر این باور بود که استدلال اگرچه گره­گشای پاره­ای از مشکلات است، اما برای طالبان کوی حقیقت کافی نیست.  از دیدگاه شمس توحید حقیقی، دیدار شهودی است. برای وصول به چنین معرفتی باید در طریق سلوک قدم نهاد و مجاهدت­ها ورزید. تا با زدودن دل انوار ربوبی بر قلب و قوای ادراکی سالک بتابد و ابواب مشاهدت و مکاشفت بر وی گشاده گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسنده [English]

  • . .
چکیده [English]

.

استیس، والتر ترنس،1361،  عرفان و فلسفه، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران، انتشارات سروش
افلاطون، (1375)، چهار رساله، ترجمة محمود صناعی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
افلاکی، شمس­الدین احمد، (1362)، مناقب­العارفین، (جلد2) به کوشش تحسین یازیچی، دنیای کتاب.
پورنامداریان، تقی، (1364)، رمز و داستان­های رمزی در ادب فارسی، انتشارات علمی و فرهنگی.
زرّین­کوب، عبدالحسین، 1364، سرّنی (2جلد).
َجان‌محمدی ، محمدتقی،  1392، معرفت شهودی و عقلانی در حکمت اشراقی سهروردی فصلنامه علمی –پژوهشی شناخت، 1392، دوره 3، شماره 2
حمزئیان ،عظیم، ، تمایز جایگاه علم و معرفت در عرفان ابو عبدالله نفَّری،قدرت الله خیاطیان،سمیه اسد، مطالعات عرفانی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، 142 - شماره نوزدهم، بهار و تابستان 93
زرّین­کوب، عبدالحسین، (1376)، جستجو در تصوّف ایران، انتشارات امیر کبیر.
سجادی، سید محمد علی محمد، ( 1369)، جامة زهد، خرقه و خرقه­پوشی، انتشارات علمی و فرهنگی.
سلطانی، منظر ؛ مرادی، نفیسه، 1393، بازخوانی گفتارهای شمس تبریزی از دیدگاه زبان شناسی و نقد مدرن،  فصلنامه علمی- پژوهشی زبان و ادبیات فارسی، شمارة سی و دوم ، بهار، 1393
شایگان، داریوش، (1364)، هانری کربن، ترجمة باقر پرهام، انتشارات علمی و فرهنگی.
شمس تبریزی . 1377 . مقالات شمس تبریزی . به تصحیح محمدعلی موحد . چ 2. تهرا ن: خوارزمی
صاحب­الزمانی، ناصرالدین، (1351) خط سوم، مؤسسة مطبوعاتی عطایی
صفا، ذبیح الله، 1356، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی تا اواسط قرن پنجم، تهران، امیرکبیر
فروزانفر، بدیع­الزمان، 1370، احادیث مثنوی، چ پنجم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
مدرسی، فاطمه 1377، شمس قلندری غریب، پژوهشنامه دانشگاه شهید بهشتیف شمارة23، بهار و تابستان 1377
مقالات شمس تبریزی، (1356)، تصحیح محمّد علی موحّد، انتشارات قیام علمی دانشگاه صنعتی شریف.
مقالات شمس تبریزی، 1356، تصحیح محمّدعلی موحّد، انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف.
موحّد، محمّدعلی، 1376، شمس تبریزی، چ دوم، تهران، طرح نو.
مولوی، جلال الدین محمّد، 1369، مثنوی، تصحیح محمّد استعلامی، چ دوم، تهران، انتشارات زوّار.
نیکلسن، ر.ا. 1372، عرفان عارفان مسلمان، ترجمه دکتر اسدالله آزاد، چ اوّل، مشهد، چاپ و انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
ویل دورانت، 1367، تاریخ تمدن، ترجمه امیرحسین آریانپور – فتح اله مجتبایی و هوشنگ پیرنظر، چ دوم، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی