تحلیل تکنیک توازی در حکایت ملک شهرمان و پسرش قمرالزمان در هزار و یک شب

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه زبان وادبیات عربی دانشگاه بوعلی‌سینا

2 دکترای زبان وادبیات عربی دانشگاه بوعلی‌سینا.

چکیده

توازی یکی از شگردهای روایت است که داستان­پرداز در موقعیت­های مختلف ناگزیر از به­کارگیری آن است. این تکنیک در انسجام­بخشی به ساختار روایت، شخصیت­پردازی، القاء اندیشه­ها و معانی ضمنی اثر، آماده­سازی پیرنگ و غیره به نویسنده کمک شایانی می­کند. پژوهش حاضر انواع توازی و کارکردهای آن را در یکی از قصه­های هزار و یک شب با عنوان ملک شهرمان و پسرش قمرالزمان در چهار محور مختلف توازی رویداد، شخصیت، وصف و اندیشه، با هدف شناخت چگونگی به­کارگیری توازی در این قصه مورد مطالعه قرار داده تا از این رهگذر به شناختی از چگونگی به­کارگیری این تکنیک توسط پردازندگان هزار و یک شب دست یابد. برآیند پژوهش نشان می­دهد که اگر چه این تکنیک را نمی­توان به تمامی قصه­های هزار و یک شب و قصه­های افسانه­ای کهن تعمیم داد؛ اما از آنجا که افسانه­ها معمولاً از نظامی واحد و کلّی تبعیت می­کنند و ساختاری متناظر و تکراری در بسیاری از قصه­ها تکرار می­گردد می­توان گفت توازی از شگرد­های مهم پردازندگان هزار و یک شب بوده است که با به­کارگیری ساختار فرمولی در افسانه­­ها و قصه­های پریان تناسب زیادی دارد. در این قصه، توازی برای القاء ایده­های مرکزی کتاب نظیر سیطرۀ تقدیر، زن­محوری، عشق­مداری، قیاس­مندی و اصل تناظر میان پدیده­ها به­کار رفته­است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
1 .
2 .
چکیده [English]

.

بی‏نا (2008). ألف لیله و لیله، بیروت: دارصادر.
بوجفجوف، ملیکه (2008). بنیه الوصف و وظائفه فی ألف لیله و لیله، قسنطینه: جامعه منتوری.
بیاد، مریم و فاطمه نعمتی (1384). «کانون‏سازی در روایت»، پژوهش‏های ادبی، ش7.
پاینده، حسین (1394). گشودن رمان، تهران: مروارید.
پینالت، دیوید (1389). شیوه‏های داستان‏پردازی در هزار و یک شب، ج2، تهران: هرمس.
تسوجی، عبداللطیف (1315). ترجمة ألف لیله و لیله، ج2، تهران: کُلالة خاور.
حسینی، مریم و حمیده قدرتی (1391). «روند قصه‏گویی شهرزاد در توالی قصه‏های هزار و یک شب»، متن‏شناسی ادب فارسی، دانشگاه اصفهان، دورة جدید، س4، ش1، پیاپی 13.
ستاری، جلال (1368). افسون شهرزاد: پژوهشی در هزار و یک شب، تهران: مرکز.
الشویلی، داوود سلیمان (2000). ألف لیله و لیله و سحرالسردیه العربیه، دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
فردوسی، ابوالقاسم (1393). شاهنامه، به‏کوشش محمد دبیرسیاقی، ج1، تهران: چشمه.
قانعی، سعید (1387). منتخب داستان‏های هزار و یک شب، حکایت «ملک شهرمان و پسرش، قمرالزمان»، تهران: پل.
محجوب، محمدجعفر (1383). ادبیات عامیانة ایران، تهران: چشمه.
هدایت، صادق (1349). بوف کور، تهران: امیرکبیر.
هرمن، دیوید (1393). عناصر بنیادین در نظریه‏های روایت، ترجمة حسین صافی، تهران: نی.