تحلیلِ عبارتی مبهم در تاریخ جهانگشای جوینی (پیشنهادی برای ضبط عبارت «یک نفس بیکار نفسی»)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران.

چکیده

در این مقاله بر آنم تا با تأمّل در عباراتی از تاریخِ جهانگشایِ جوینی که به گفتۀ بیشترِ شارحان دارایِ تعقید و ابهام است، با رویکرد نقد تصحیح متن از قراینِ موجود در نثرِ عطاملک استفاده کرده و معنایی روشن به دست آورم. گویی ابهامِ مورد نظر، بیشتر ناشی ازتوجه نکردن به فاعلِ جملات و خوانشِ نادرست از عبارت «یک نفس بیکار نفسی» است. این امر، مصحّحان و شارحان را بر آن داشته تا به گمان تمسّک جُسته و ضبطی دیگر از «بیکار» ارائه دهند و به تبعِ آن، توضیحاتی نابجا بیاورند. من با نشان دادن مرجع ضمایر، یافتن قراینی از جناس‌های «نَفَس» و «نَفس» در نثر عطاملک و قرینۀ ترکیبِ «یک نَفَس» در کنار تصحیف‌اش، تحلیلی دقیق‌تر از این عبارت ارائه می‌کنم. در این تحلیل نیازی به شک در ضبط نسخۀ قزوینی و شرح‌هایی که ‌قرینه‌ای در متن ندارند نیست و یک‌سره با شیوۀ نگارش عطاملک جوینی منطبق است.

تازه های تحقیق

.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسنده [English]

  • Behzad Borhan
Persian literature, Literature and Humanism, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

.

بهار، محمد­تقی (1389). سبک­شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، تهران: امیرکبیر.
ثروت، منصور (1378). تحریر نوین تاریخ جهانگشای جوینی، تهران: امیرکبیر.
سرمدی، مجید و میرزایی، علی و همکاران (1392). برگزیده و شرح تاریخ جهانگشای جوینی، تهران: دانشگاه پیام نور.
جوینی، علاءالدین عطاملک (1378). تاریخ جهانگشای جوینی، به سعی و اهتمام و تصحیح محمد بن عبدالوهاب قزوینی، تهران: نقش قلم.
--- (1386). تاریخ جهانگشای جوینی، به کوشش سیّد شاهرخ موسویان، بر اساس تصحیح علامه محمد قزوینی، تهران: دستان.
--- (۱۳۸9). تاریخ جهانگشای جوینی، مقدمه، تصحیح، تعلیقات: حبیب‌الله عباسی، ایرج مهرکی، تهران: زوار.
--- (1391). تاریخ جهانگشای جوینی، متن ویراسته و شرح کامل تاریخ جهانگشای جوینی، بر اساس نسخۀ محمد قزوینی، به اهتمام احمد خاتمی، تهران: علم.
شعار، جعفر (1391). گزیدۀ تاریخ جهانگشای جوینی، تهران: قطره.