بررسی مبانی استعاری ضرب‌المثل‌های دینی – مذهبی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زیان و ادبیات فارسی دانشگاه خلیج فارس

2 دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

     بر اساس نظریه‌ی استعاره مفهومی، مثل‌ها که بخشی از اصطلاحات رایج زبان هستند بنیان مفهومی- استعاری دارند. بخش وسیعی از دانش متعارف جامعه‌ی ایران که قابلیت برانگیختن مفاهیم را دارد به مذهب و اعتقادات دینی مربوط می‌شود. فرض بر این است که این مفاهیم گسترده دینی مبنای بسیاری از اصطلاحات رایج زبان فارسی بویژه ضرب‌المثل‌ها قرار گرفته‌اند و میدانی استعاری ایجاد کرده‌اند که رابطه‌ی حوزه‌های مبدأ و مقصد از ضوابط خاصی تبعیت می‌کند. حدود دویست ضرب‌المثل پرکاربرد دینی مذهبی در این پژوهش انتخاب شده و پس از دسته‌بندی، در هر دسته از مثل‌ها، نگاشت‌های مرتبط ترسیم شده‌اند و روابط مفهومی دو حوزه‌ی مبدأ و مقصد انطباق داده شده‌اند. تحلیل داده‌ها بر اساس دیدگاه استعاری لیکاف و کوچش(Kovecses) انجام شده که مثل‌ها را گونه‌ای استعاره‌ی مفهومی با نگاشت عام خاص است، می‌شمارد. نتیجه‌ی پژوهش این است که ضرب‌المثل‌های فارسی که مبنای آنها فرهنگ دینی است استعاره‌هایی مفهومی‌ بیشتر از نوع استعاره‌ی ساختاری هستند که در رابطه‌ی دو حوزه‌ی مبدأ و مقصد، به جز رابطه‌ی عام خاص است، نگاشت ترسیم شده برای هریک، تعیین کننده‌ی رابطه‌ی حوزه‌های مبدأ و مقصد است.

تازه های تحقیق

.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • zohreh mallaki 1
  • mokhtar fayyaz 2
1 persian golf u.
2 esfahan u.
چکیده [English]

.

تمیم‌داری، احمد، 1390، فرهنگ عامه، چاپ سوم، تهران، انتشارات مهکامه.
ذوالفقاری، حسن، 1394، زبان و ادبیات عامه ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
ذوالفقاری، حسن، 1388، فرهنگ بزرگ ضرب المثلهای فارسی، چاپ اول، تهران، انتشارات معین.
کوچش، زلتن،1393، مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره، ترجمه‌ی شیرین پور ابراهیم، چاپ اول،تهران، انتشارات سمت.
شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1386، صور خیال در شعر فارسی، چاپ یازدهم، تهران، نشر آگه.
شمیسا، سیروس، 1379، بیان و معانی، چاپ ششم، تهران، انتشارات فردوس.
لیکاف، جرج و مارک جانسون،1395، استعاره‌هایی که با آنها زندگی می‌کنیم، ترجمه‌ی هاجر آقا ابراهیمی، چاپ دوم، تهران، نشر علم.
هاوکس، ترنس، 1390، استعاره، ترجمه‌ی فرزانه‌ی طاهری، چاپ چهارم، تهران، نشر مرکز.
پارسا، احمد، مثل‌ها از نگاهی نو، رشد آموزش زبان و ادب فارسی،1384، دوره‌ی هیجدهم، شماره 75، صفحه17-4
ذوالفقاری، حسن، بررسی ساختار ارسال‌المثل، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، 1386، شماره 15 ، صفحه 62-31
ذوالفقاری، حسن،  هویت ایرانی و دینی در ضرب‌المثل‌های فارسی، 1386، مجله مطالعات ملی، شماره 20، صفحه53-27
رضایی، محمد و نرجس مقیمی، بررسی استعاره‌های مفهومی در ضرب‌المثل‌های فارسی، مطالعات زبانی بلاغی،1392، سال چهارم، شماره هشتم، صفحه116-91
هاشمی، زهره، نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون، ادب‌پژوهی، 1389، شماره‌ی دوازدهم،صفحه 140-119