«عنقا و سلیمان» تلمیحی فراموش شده در ادب پارسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بجنورد

چکیده

یکی از حوزه­های مهم نمود روابط بینامتنی در ادبیات فارسی، تأثیرپذیری ازقصص گوناگونی است که پیرامون زندگی انبیای الهی در متون تفسیری اسلامی ذکر شده، و به شکل مضامین گوناگون ادبی در شعر شاعران نمود یافته است. بسیاری از تلمیحات داستانی وتفسیری به مرور زمان توسط شارحان- سنتی و جدید- از دل متون ادبی استخراج و بررسی شده است، اما برخی از این تلمیحات همچنان مغفول باقی مانده است. این پژوهش می‌کوشد با واکاوی یکی از روایت‌گونه‌های تفسیری پر تکرار درشعر فارسی، به بررسی رابطۀ عنقا و سلیمان بپردازد و از این رهگذر یکی از تلمیحاتی را که شارحان شعر فارسی بدان توجهی نشان نداده‌اند تبیین و تحلیل نماید. علاوه بر تبیین روایت معروف عنقا و سلیمان بر اساس متون کهن فارسی و عربی، پاره‌ای از مضامین جانبی این روایت نیز که نمودهای گوناگونی در ادب فارسی داشته، مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسنده [English]

  • . .
.
چکیده [English]

.

آملی، شمس الدین محمد بن محمود(1381 ش.). نفائس الفنون فی عرائس العیون. تحقیق ابوالحسن شعرانی. تهران: انتشارات اسلامیه.
استعلامی، محمد(1387 ش.). نقد و شرح قصاید خاقانی بر اساس تقریرات استاد بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: زوّار.
بحرانی، شیخ یوسف(1998 م.). الکشکول. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
برزگر خالقی، محمدرضا(1387 ش.). شرح دیوان خاقانی. تهران: زوّار.
بلعمی، ابوعلی محمد بن محمد(1378). تاریخنامۀ طبری. به کوشش محمد روشن. تهران: سروش.
تبریزی، محمدحسین بن خلف(1342 ش.). برهان قاطع. به اهتمام دکتر محمد معین. تهران: کتابفروشی ابن سینا.
حسینی، مجد الدین محمد(1362 ش.). زینت المجالس. تهران: کتابخانۀ سنایی.
خاقانی شروانی، افضل الدین بدیل بن علی نجار(1388 ش.). دیوان خاقانی شروانی. به کوشش دکتر سید ضیاء الدین سجادی. تهران: زوار.
خرمشاهی، بهاء الدین(1380 ش.). حافظ‌نامه. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
سعدی، مصلح بن عبدالله(1385 ش.). غزلهای سعدی. تصحیح و توضیح دکتر غلامحسین یوسفی. تهران: سخن.
سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم(1388 ش.). دیوان سنایی غزنوی. به سعی و اهتمام مدرس رضوی. تهران: سنایی.
سورآبادی، ابوبکر بن عتیق(1380 ش.). تفسیر سورآبادی. به تصحیح علی اکبر سعیدی سیرجانی. تهران: فرهنگ نشر نو.
شفیعی کدکنی، محمدرضا(1376 ش.). تازیانه‌های سلوک: نقد و تحلیل چند قصیده از حکیم سنایی. تهران: آگه.
صائب تبریزی، محمدعلی(1387 ش.). دیوان صائب تبریزی. به کوشش محمد قهرمان. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاتبی، سیدی علی(1355 ش.). مرآت الممالک. ترجمه محمود تفضلی و علی گنجه‌لی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
کافیجی، محیی الدین(1410 ق.). المختصر فی علم التاریخ. تحقیق د. محمد کمال الدین عزّالدین. بیروت: عالم الکتب.
کزازی، میرجلال الدین(1389 ش.). گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی. تهران: نشر مرکز.
ماحوزی، مهدی(1377 ش.). آتش اندر چنگ: گزیده‌ای از دیوان خاقانی شروانی. تهران: سخن.
مجرد، مجتبی(1394 ش.). «با قطار خوک در بیت المقدس پی منه: تأملی بر بیتی از خاقانی شروانی». جستارهای ادبی. زمستان 1394. شمارۀ 191: 123- 133.
محتشم کاشانی، کمال الدین(1380 ش.). هفت دیوان محتشم کاشانی. مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر عبدالحسین نوایی و مهدی صدری. تهران: میراث مکتوب.
مقدسی، مطهر بن طاهر(بی‌تا). البدء و التاریخ. بورسعید: مکتبة الثقافة الدینیة.
مولوی، جلال الدین محمد(1388 ش.). غزلیات شمس تبریز. مقدمه، گزینش و تفسیر محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
ناشناس(بی‌تا). مجمل التواریخ و القصص. به کوشش ملک الشعراء بهار. تهران: کلاله خاور.
ناصرخسرو قبادیانی(1387). دیوان اشعار ناصرخسرو. تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نویری، شهاب الدین احمد بن عبدالوهاب(1423 ق.). نهایة الأرب فی فنون الأدب. قاهرة: دارالکتب و الوثائق القومیة.