بازتاب اندرزنامه‌های پهلوی در ادب و حکمت ایران اسلامی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استاد فرهنگ و زبان‌های باستانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در میان نوشته‌های فارسی‌ میانه، آثار اندرزی اهمیت خاصی دارند. اندرزها مسائل اخلاقی جامعه را بازتاب می‌دهند و معرف اندیشه‌، گفتار، و کردار مردم در گذشته‌های دورند و گویای این واقعیت آشکار نیز هستند که ایرانیان، به‌ویژه در دورۀ ساسانی، به سخنان و نوشته‌هایی با مضمون اخلاقی و اجتماعی دل‌بستگی فراوان داشته‌اند. انعکاس مطالب اندرزی محدود به دورۀ ساسانی و فرهنگ ایران پیش از اسلام نیست، بلکه در آثار ادبی فارسی و نوشته‌های ایرانیان به زبان عربی نیز، به فراوانی، مشاهده می‌شود و از این‌روست که این‌ گونۀ ادب را از ویژگی‌های فرهنگ مشرق‌زمین دانسته‌اند. برای پی‌گیری دایرۀ وسعت اندرزنامه‌ها و تأثیر آن‌ها در دوره‌های گوناگون نه‌تنها باید مجموعه‌های حماسی و در رأس آن‌ها شاهنامه یا آثار ابوعلی‌ مسکویه مانند جاویدان خرد یا خردنامه را بررسی کرد، که باید مجموعه‌های امثال و حکم فارسی، کلام حکمت‌آمیز شاعران و نویسندگان بزرگی چون استاد سخن، سعدی شیرازی، را نیز واکاوی کرد تا بتوان بخشی از این‌گونه تأثیرات را در پیش چشم داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Elements of Pahlavi’s “Books of Advices” in Irano-Islamic Literature and Wisdom Words

نویسنده [English]

  • Mahshid Mir Fakhrayi
Associate Professor, Linguistics, Institute for Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

Books of advices (andarznamih) occupy are an important part of Pahlavi’s middle-
Persian written texts corpus. Words of advices reflect ethical and social issues and
introduce modes of thinking, ways of speaking and behaviors pertaining to a different
era. In Sassanid times, writings and speeches with ethical and social contents enjoyed
a unique status. Books of advices are not only found in the pre-Islamic Sassanid
environment, but are extensively present In Persian literature as well as in Arabic
writings compiled by Persian authors. It can be argued that such literary works are
characteristics of eastern literature. In order to assess the extent of the influence of
books of advices on various areas of Persian literature, we will rely upon epic literature
particularly the Shanamih of Firdowsi and the work of Ibn Miskawayh entitled eternal
wisdom (javidan khirad); we will also turn our attention to Persian proverbs and words
of wisdom from eminent poets and writers like Sa’adi Shirazi.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pahlavi writings
  • Dinkard
  • Persian literature
  • wisdom words
  • Gulistan of Sa’adi.