اختلاف رویکرد تأویلی نزد صوفیه و اسماعیلیه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان (نویسندۀ مسئول)

2 عضو هیئت علمی (مربی) گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور اصفهان

چکیده

صوفیان و اسماعیلیان، دو خیزش اجتماعی در تاریخ ایران و اسلام، ویژگی فکری مشترکی دارند و آن نگرش تأویلی و درک باطنی آن‌هاست. با نگاهی به تأویلات این دو گروه، می‌توان هم در عرصة نظر و هم در عرصة روش به تفاوت‌هایی دست یافت. در حوزة نظر، بنیان‌های اندیشة اسماعیلیه مبتنی‌بر درک عقلی است، درحالی‌که، بینش صوفیان و عارفان بر درک شهودی استوار است. همچنین، اسماعیلیه تأویلاتشان براساس تعلیم امام است، اما تأویلات صوفیه مبتنی‌بر تجربة شخصی و درک لحظه‌ای است.
در حوزة روش تأویل، نگرش صوفیه به جهان پیرامون براساس دل و نگرش شهودی است. بنابراین، به‌نظر می‌رسد تأویلات آنان متغیر است؛ زیرا دل حالات متعددی را تجربه می‌کند؛ درحالی‌که اسماعیلیه، مانند صوفیه، به جهان هستی نمی‌نگرند تا تأویلی بسته به حالات خویش عرضه کنند. همچنین، اسماعیلیه، با پیش‌فرض‌های خاص خود، دست به تأویل متن می‌زنند. ازاین‌رو، تأویلات آنان به دانش هرمنوتیک نزدیک می‌شود؛ این درحالی است که صوفیه، در جریان تأویل، علایق خود را دخالت نمی‌دهد، بلکه منتظر وقت می‌ماند. ازطرفی، تأویلات صوفیه مبتنی‌بر درک زبان‌شناسانه است، درحالی‌که اسماعیلیه چون براساس دانش هرمنوتیک به متن می‌نگرند، تأویلاتشان زبان‌شناسانه نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Discrepancy of the Interpretive Approach in Sufism and Ismailiya

نویسندگان [English]

  • Aliasghar Baba Safari 1
  • Seyyed Hamed Mousavi 2
1 Associate Professor of Persian Iiterature,University of Isfahan
2 Faculy Member of Payame Noor University
چکیده [English]

Sufis and Ismailians are two social upheavals which share a common feature in
thought that is interpretive attitude and profound inward understanding . Considering
the interpretations of these two groups one can find discrepancies in both arenas of
theory and practice.in theory, the fundamentals of thought of Ismailiya are based on
rational understanding whereas the perspicacity of sufis and mystics is based on
conceptual understanding. More over, ismailians believe that their interpretations are
based on imam s teaching while sufis interpretations are based on personal experience
and immediate underatanding. In practice, Sufism view towards the world is based on
heart and conceptual attitude. So it seems that their interpretations are in a state of flux,
because heart experiences different states. Ismailiya, though, does not look at the
cosmos, as sufis do, in a way which gives a narrow interpretation to its states. Besides,
ismailiya interprets the text with its own specific presuppositions. So their
interpretations approach hermeneutics while Sufism does not involve its personal
interests in the process of interpretation but waits for the time. On the one hand.
Sufism interpretations are based on linguistic understanding. On the other hand, as
ismailiya looks at text employinghermeneutics, its interpretation is not linguistics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sufism
  • ismailiya
  • Interpretation
  • word
  • Meaning