تحلیل محتوا و ساختار مکتوبات واصفی هروی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکدة زبان و ادبیات، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران. ایران.

چکیده

واصفی نویسنده و شاعر سدة 10 هجری است. تنها اثر برجای مانده از وی، بدایع الوقایع است که حاوی حکایات و خاطراتی است که به ترتیب تاریخی نگارش یافته‌اند. واصفی مقداری از اشعار و مکتوبات خود را نیز در بدایع الوقایع آورده که ارزش ویژه‌ای بدان بخشیده است. در این کتاب مجموعاً 42 مکتوب آمده است که شامل انواعی چون سلطانیات و اخوانیات و برخی انواع دیگر چون وقف‌نامه و کتابة عمارت، خطبة کتاب، متن سنگ گور، شجره نامه و قباله است. هجده فقره از این نامه‌ها را در یک جلسه، فی البداهه نوشته است و بقیه را در مناسبتها و زمانهای دیگر نگاشته است. بلاغتِ واصفی موجب شده در هر حال اقتضای حال مخاطب و فرستنده و موضوع را در نظر گیرد، لذا حجم هر یک از بخش‌های نامه متناسب با اهمیت و جایگاه فرستنده، گیرنده و موضوع تغییر می‌کند. ویژگی بارز مکتوبات وی، کوتاهی آنهاست که با نهایت بهره گیری از تشبیه بلیغ و استعاره مکنیه نگاشته شده‌اند. بسامد کلمات عربی در نثر وی به حدود هشتاد درصد می‌رسد اما اکثراً از کلمات مستعمل هستند. در نامه‌های فارسی، آیات قرآنی و عبارتهای عربی نیز درج کرده اما بسیار کم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The analysis of Content and structure of Wasefi Heravi's writings

نویسنده [English]

  • Alireza shabanlu
Assistant Professor of Persian Language and Literature, Institute for Humanities and Cultural Studies. Tehran, Iran.
چکیده [English]

Wasefi is a writer and poet of the 10th century AH. The only remaining work of his is the Badaye' Al-Vaqaye', which contains anecdotes and memoirs written in historical order. Wasefi has also put some of his poetry and Letters in Badaye' Al-Vaqaye', which is of particular value. The book comprises a total of 42 letters, including types such as the Sultaniyat and Ekhvaniat, and some other types such as the Vaqf nameh and Ketabe-ye- emarat, Book sermon, Grave Text, Family Tree and deed. He wrote eighteen of these letters in one session, and wrote the rest on other occasions and occasions. In his letters, Vasafi considers the present of the addressee and the sender and the subject, so the volume of each section of the letter varies according to the importance and position of the sender, recipient, and subject. An important feature of his writings is the shortness of which are written with the utmost use of simile and metaphor. The number of Arabic words in his writings reaches eighty percent, but most are of the words used. Farsi letters, Qur'anic verses and Arabic phrases are also included, but very little.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vasefi
  • Badaye' Al-Vaqaye'
  • Letters
الف) کتابها
بقایی بخارایی، خواجه محمد عارف. (1330). مجمع الفضلا. نسخة دست نویس شماره 6546، کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران.
واصفی، زین الدّین محمود. (1349).بدایع الوقایع. 2 جلد، مصحح: الکساندر بلدروف. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ب) مقالات
آژند، یعقوب. (1378).«تاریخ نگاری ایران در قلمرو نقشبندان». مجلة دانشگاه انقلاب، شماره 112، صص109 تا 118.
اشرف، احمد. (1388)، «خاطرات: سابقه خاطره نگاری در ایران». مجلة بخارا. شماره 74. صص 339 تا 363.
بولدیروف، الکساندر. (1324الف). «بدایع الوقایع یا تذکرة زین‌الدّین واصفی». مترجم: صدیق طرزی. آریانا. شمارة 10، صص34-41.
بولدیروف، الکساندر. (1324 ب). «واصفی شاعر هراتی و بدایع الوقایع». مترجم: میر غلام حامد. مجلة آریانا، شمارة 32، صص 10 تا 14.
حبیبی، عبدالحی. (1324). «دو مأخذ خطی در شرح حال واصفی هروی». مجلة آریانا. شمارة 34، صص1-13.
زرقانی، سید جواد. (1391). «معرفی کتاب ادبیات فارسی در سدۀ دهم هجری / شانزدهم میلادی: منابع ادبی-تاریخی و جریان‌های ادبی درآسیای مرکزی». کتاب ماه ادبیات، تیر 1391، شماره 63از 81 تا 83.
سجادی، صادق. (1378). «نگاهی به تاریخ ادبیات نگاری و منابع آن در قلمرو سخن فارسی». نامة فرهنگستان. شمارة 13، صص 2 تا 20.
شعبانلو، علی‌رضا. (1395). «واصفی». دانشنامة زبان و ادب فارسی. جلد ششم، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، صص 635و636.
شکفته، صغری بانو. (1357). «اعتلای نویسندگان در دورة تیموریان». مجلة وحید. شمارة 24، صص43تا 48.
میهنی، محمد ابن عبدالخالق. (1389). آیین دبیری، مصحح: اکبر نحوی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
نوشاهی، خضر. (1384).«فهرست دستنویس‌های فارسی در کتابخانه مسعود جهندیر - میلسی». مجله نسخه پژوهی. شماره 2، صفحات 399 تا 508.
معین‌ الزُمجی الاسفزاری الهروی. «ترسّل»، نسخة شماره 436/13718، محل نگهداری: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.