کالبدشکافی واکنش فرودستان به سلطه در قصه‌های عامیانه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

قصه یکی از گونه های فرهنگ عامیانه است که از ظرفیت بالایی برای نقد تلویحی قدرت و به اشتراک گذاشتن درونمایه های سیاسی برخوردار است. از همین رو پژوهش در قصه های عامیانه می‌تواند بخش های مهمی از کنش سیاسی فرودستان را که در دورۀ پیشامدرن با پنهان کاری و استتار فراوان صورت می‌گرفت نمایان کند. یافتن پاسخ این پرسش ها که رفتار سیاسی عامه چگونه در این قصه ها بازتاب یافته و در برابر ارباب قدرت به چه صورت استتار شده، دارای اهمیت ویژه ای است. فرض ما این است که توده ها در چند سطح به سلطه واکنش نشان می دادند.آنها در سطح اول قدرت، مشروعیت و منزلت اصحاب سلطه را تایید می کردند اما در سطح دوم و در روایت نهانی خود، ابعاد گوناگون روایت رسمی نخبگان حاکم را نفی می کردند. آنها همچنین سعی می کردند گفتگویی را با سلطه برقرار کرده و به تهدید یا سرزنش پوشیده ارباب قدرت بپردازند یا در برابر آن دادخواهی کنند.این پژوهش بر اساس نظریۀ روایت های نهانی از جیمز سی. اسکات( James C. Scott) انجام شده است. تشریح مقاومت خاموش و پنهان توده ها در برابر سلطه بدون کنش های خشونت بار مضمون اصلی نظریۀ اسکات است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Postmortem on Subordinates’ Response to Authority in Folk Tales

نویسنده [English]

  • Mehdi Mirkiaei
Assistant Professor, Department of History ,Allameh Tabataba’i University
چکیده [English]

Forming a type of pop culture, tales have a high capacity for implicit criticism of power and sharing political themes; hence an investigation of folk tales can reveal important parts of subordinates’ political action which in the pre-modern age was conducted with a great deal of secrecy and camouflage. Of special significance is finding an answer to the questions how common political behavior was reflected in the tales and how it was camouflaged for the eyes of the master of power. Our assumption is that the masses responded to authority on a number of levels. On the first level, they recognized the power, legitimacy, and status of the authority, yet on the second and in their hidden narrative they negated various dimensions of ruling elites’ official narrative. They also tried to talk to the authority and implicitly threaten, reproach, or appeal for justice against the master of power. This study is based on James Scott’s theory of  hidden  transcripts  whose main theme is analysis of the masses’ silent and hidden resistance to authority without resort to violent actions.

مراجع

- آزاده، حسین (1380).قصه‌های فارس، تهران: مرکز.
-اسکات، جیمز سی(1396).سلطه و هنر مقاومت:روایت‌های نهانی، افشین خاکباز، تهران:مرکز.
-اشکوری،کاظم سادات(1352).افسانه‌های اشکوربال ، تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
-الول ساتن،لارنس پل(1374).قصه‌های مشدی گلین خانم:110قصۀ عامیانۀ ایرانی،ویرایش اولریش مارتسولف، آذر امیرحسینی نیتهامر و احمد وکیلیان،تهران:مرکز.
-الول ساتن،لارنس پل(1386).توپوزقلی میرزا: قصه‌های ایرانی، به کوشش احمدوکیلیان و زهره زنگنه زیر نظر اولریش مارتسولف، تهران: ثالث.
-انجوی شیرازی،ابوالقاسم(1352).قصه‌های ایرانی،تهران:امیرکبیر.
- انجوی شیرازی،ابوالقاسم(1356).سنگ صبور،تهران:امیرکبیر.
-بهرنگی،صمد و بهروز دهقانی(1348).افسانه‌های آذربایجان،ج1و2،تهران:نیل.
-پوراحمدجکتاجی،محمدتقی(1380).افسانه‌های گیلان،تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
-تاکه‌هارا،شین(1381).افسانه‌های ایرانی به روایت دیروز و امروز،به کوشش احمدوکیلیان،ترپهران:ثالث.
-تسلیمی،علی(1390).افسانه‌های مردم گیلان،ج1و2،رشت:فرهنگ ایلیا.
-حسن زاده،علیرضا(1381).افسانه زندگان،ج1،تهران:بقعه.
-حنیف،محمد(1393).هویت ملی در قصه‌های عامه در دورۀ صفوی،تهران:علمی و فرهنگی.
-دیولافوا،مری(1381).سفرنامه‌ایران و کلده،ترجمه فره‌وشی،تهران:افراسیاب.
-رحمانیان،داریوش(1379).افسانه‌های لری،تهران:مرکز.
-رودنکو،مارگاریتا بارسوونا(1352).افسانه‌های کردی،ترجمه کریم کشاورز،تهران:فرانکلین.
-سیداف،نورالدین(1388).افسانه‌های آذربایجان،ترجمه ابراهیم دارابی،تهران:دنیای نو.
-شکورزاده،ابراهیم(1346).عقاید عامه مردم خراسان،تهران:بنیاد فرهنگ ایران.
-شیخ رضایی،انسیه و شهلا آذری(1391).گزارش های نظمیه از محلات تهران، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
-صبحی مهتدی،فضل الله(1380).قصه‌های صبحی،تهران:جامی.
- صبحی مهتدی،فضل الله(1344).داستان های دیوان بلخ،تهران:امیرکبیر.
-صرفی،محمدرضا(1387).افسانه‌های مردم کرمان،کرمان:مرکزکرمان شناسی.
-عباسی،محمدرضا:(1372).حکومت سایه‌ها: مکاتبات محرمانه و سیاسی میرزاحسین خان سپهسالار، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
-کریستین سن،آرتور(1393).افسانه‌های ایرانیان،ترجمه امیرحسین اکبری شالچی،تهران:ثالث.
-کیوانی،مژگان(1390).ماه پیشونی:افسانه‌های چهارمحال و بختیاری،تهران:سامان دانش.
-گوبینو،ژوزف آرتور(1367). سفرنامۀ کنت دو گوبینو: سه سال در آسیا، ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: کتاب سرا.
-لمتن،آن کاترین سواین فورد(1386).تداوم و تحول در تاریخ میانه‌ایران، ترجمه یعقوب آژند،تهران:نی.
-میرکاظمی،حسین(1379).افسانه‌های دیار همیشه بهار:قصه‌های مردم مازندران و ترکمن صحرا،تهران:سروش.
-وکیلیان،احمد(1379).قصه‌های مردم،تهران:مرکز.
-هدایت،صادق(1378).فرهنگ عامیانۀ مردم ایران،تهران: چشمه.
-هوپفنر،اینگه(1386).افسانه‌های ایران زمین،ترجمه امیرحسین اکبری شالچی،تهران:ثالث.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار