بلبلستان فوزی موستاری در گفتگوی بینامتنیتی با آثار کلاسیک ادبیات فارسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار زبان فارسی در گروه خاور شناسی دانشکدۀ فلسفه، دانشگاه سارایوو

چکیده

طول حکومت پانصد سالۀ امپراتوری عثمانی در بوسنی و هرزگوین شعرا و نویسندگانی ظهور کرده بودند که آثار خود را به زبان فارسی و به تقلید از سعدی، جامی، رومی و دیگر شعرا و ادیبان نامدار ایرانی نوشته  و آثار مهم و زیبایی از خود به جا گذاشته اند. بی شک  فوزی موستاری (۱٨ قرن میلادی) یکی از بر جسته ترین ادیبانی است که به تقلید از آثار کلاسیک فارسی، اثر ارزشمندی بلبلستان خلق کرده است.هدف اصلی این مقاله آن است که اثر بلبلستان با دیگرآثار کلاسیک ادبیات فارسی از نظرگاه رابطۀ بینامتنیتی بررسی و تحلیل شود. در مورد استفاده از درون مایه ها و موضوعات دیگر آثار باید گفت که فوزی عموما از بهارستان جامی استفاده کرده است هرچند که موضوعات مشابه با گلستان سعدی نیز در اثر او مطرح شده است. همچنین علاوه بر بهارستان از نفحات الانس جامی برای داستانهای خود ایده و افکار و موضوعات گرفته است. بجز این آثار درون مایه ها و موضوعات را از دیگر منابع همچون تذکرة الاولیا اثر فریدالدین عطار و کشف المحجوب اثر معروف صوفیانه از علی بن عثمان هجویری نیز گرفته است. فوزی همه این داستانها و موضوعات را با گسترش سبکی و موضوعی در اثر خود جا داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Fewzi Mostari's Bulbulistan in the intertextual dialogue with classical works of Persian literature

نویسنده [English]

  • Đenita Haverić
Associate Professor of Persian language, Faculty of Philosophy, University of Sarajevo
چکیده [English]

During the five hounded year rule of the Ottoman Empire in Bosnia and Herzegovina, there were poets and writers appeared who wrote their works in Persian, imitating Saadi, Jami, Rumi, and other famous Iranian poets and who have left behind valuable and beautiful works. Without a doubt, Fewzi Mostari (18 century) is one of the foremost writers who wrote his valuable work Bulbulistan imitating classical Persian works. The main objective of this paper is to put Bulbulistan into intertextual connection with other works of classical Persian literature.Regarding the use of themes and motifs from other works, it can be said that Fewzi mostly used Jami's Baharistan, although his work also has some thematic similarities with Saadi's Gulistan. In addition to Baharistan, Fewzi for his stories took ideas, thoughts and themes from Jami's Nafahat al-Uns (Breaths of Fellowship). Also, he took motives and topics from other sources like Tadhkarat al-Awliya(Memoirs of Saints) by Fariduddin Attar, and the famous Sufi work Kashf al-Mahjub, whose author is Ali Bin Uthman al-Hojwiri. All the stories and thematic units that were taken over Fewzi incorporated in his work with certain thematic and stylistic expansions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fewzi Mostari
  • Bulbulistan
  • intertextuality
  • hipertextuality
  • classical works of Persian literature

مراجع

خطیبی، حسین (۱۳۷٥) فنّ نثر در ادب پارسی، تهران، انتشارات زوّار.
جامی، عبد الرحمان (۱٣٨۱) بهارستان، تصحیح اسماعیل حاکمی، تهران، انتشارات اطلاعات.
جامی، عبد الرحمان (۱٣٨۲) نفحات الانس، مقدمه، تصحیح و تعلیقات، دکتر محمود عابدی، تهران، انتشارات اطلاعات.
شمیسا، سیروس (۱٣٨۰) سبک شناسی نثر، تهران نشر میترا.
شیرازی، سعدی (۱٣۷٤) گلستان سعدی، بکوشش دکتر خلیل خطیب رهبر، تهران، انتشارات صفی علیشاه.
موستاری، محمّد فوزی، بلبلستان، زاگرب، مجموعۀ شرقی کتابخانۀ آکادمی علوم و هنر کرواسی
OZ– 6 (9b–56b)
نیشابوری، فریدالدین عطار(۱٣٨۰)  تذکرة الاولیا، تصحیح محمد استعلامی، چاپ دوازدهم، تهران، زوّار.
هجویری، علی بن عثمان (۱٣٨۳) کشف المحجوب، تصحیح محمود عابدی، چاپ اوّل،  تهران، سروش.
 
Beker, Miroslav  (1988) “Tekst/intertekst”, u: Intertekstualnost & intermedijalnost,
Zagreb, Zavod za znanost o književnosti Filozofskog fakulteta, pp. 9–20.
 
Ćehajić,  Džemal  (2011) “Fevzi Mostarac: Život i djelo”, u: Fevzi Mostarac, Bulbulistan, Prijevod s perzijskog: Džemal Ćehajić, stilizacija: Džemaludin Latić, Sarajevo,  Kulturni centar Ambasade IR Iran, pp. 20–59.
 
Duraković, Esad (2007) Orijentologija: univerzum sakralnoga teksta, Sarajevo,Tugra.
 
Džaka, Bećir (1978) “Književnost muslimana Bosne i Hercegovine na perzijskom jeziku”, u: Radio Sarajevo-Treći program, god. VII, br. 19., Sarajevo, pp. 587–600.
 
Genette, Gerard (1997) Palimpsests. Literature in the Second Degree, Translation: Channa Newman & Claude Doubinsky, University of Nebraska Press.
 
Karahalilović, Namir  (2014)  Kritičko izdanje djela Perivoj slavuja (Bolbolestān) autora Fevzija Mostarca, Sarajevo, Filozofski fakultet.
 
Katnić-Bakaršić, Marina (2001) Stilistika, Sarajevo, Naučna i univerzitetska knjiga.
 
Lešić, Zdenko (2005) Teorija književnosti, Sarajevo, Sarajevo Publishing.
 
Malić,  Milivoj (1935) Bulbulistan du Shaïkh Fewzi de Mostar, poète herzégovinien de langue persane, Paris, Librairie L. Rodstein.
 
Moker, Mubina (2011) “Tajna jekina u svjetlu gnostičkoga nauka šejha Bošnjaka”, u:
Prilozi za orijentalnu filologiju, broj 60, Sarajevo, Orijentalni institut u Sarajevu, pp. 209–220.
 
Nametak, Fehim (2007) Pojmovnik divanske i tesavvufske književnosti, Sarajevo, Orijentalni institut.
 
Nametak, Fehim (1997) Divanska književnost Bošnjaka, Sarajevo, Orijentalni institut i Međunarodni centar za mir.
Oraić-Tolić, Dubravka (1990) Teorija citatnosti,  Zagreb, Grafički zavod Hrvatske.
 
Pavličić, Pavao (1988) “Intertekstualnost i intermedijalnost”, u: Intertekstualnost & intermedijalnost,  Zagreb, Zavod za znanost o književnosti Filozofskog fakulteta, pp. 157–195.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار