بررسی و تحلیل تحریفات دیوان امامی هروی (د 686) با مطابقه با کهن‌ترین نسخة موجود

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیارادبیات دانشگاه آزاد-دهاقان

چکیده

رضی‌الدین عبدالله بن محمد، معروف به امامی هروی، ادیب و شاعر قرن هفتم هجری قمری، معاصر سعدی و مجد همگر و ملک‌الشعرای دربار قراختاییان کرمان بوده است. علاوه بر شعر و علوم بلاغی، در ادبیات عرب و علوم عقلی از سرآمدان روزگار خود بود و رساله‌ای به عربی در شرح قصیدة ذوالرمه (شاعر معروف عرب د 117 ق) دارد. دیوان این شاعر، فقط یک بار، آن هم در 1343 شمسی به ‌کوشش همایون شهیدی از سوی انتشارات علمی چاپ شده است. مصحح در تصحیح این دیوان، سه نسخة متأخر و مغلوط در دسترس داشته و بسیاری از ابیات دیوان، به صورت تحریف‌شده، مبهم و ناقص ضبط شده است. نگارنده در این مقاله سعی کرده است که با معرفی قدیمی‌ترین نسخه از دیوان این شاعر، که فقط سیزده سال پس از وفات وی کتابت شده، و نیز مقابله و مطابقت این نسخة نفیس با نسخه‌های دیگر، از جمله نسخة مکتوب به سال 741 و 1003 هجری قمری، بسیاری از ابیات تحریف‌شده و ناقص این دیوان را تصحیح و تکمیل کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study and Analysis of the Distortions in the Divan of Emami Heravi (d. 686 A.H.) Based on its Comparison to the Oldest Existing Copy

نویسنده [English]

  • Ahmad Reza Yalameha
Associate Professor in Literature and Persian Language, Azad Islamic University (Dehaghan Branch)
چکیده [English]

Raziuddin Abdullah ibn-Muhammad, known as Emami Heravi, was a literary scholar and famous poet of the seventh century A.H. He was contemporary with Saadi and Majd Hamgar, and was the poet laureate in the court of Kara-Khitan Khanate in Kerman. In addition to poetry and rhetorical sciences, he was a great master of his time in Arabic literature and rational sciences. He wrote a treatise in Arabic on description of Zol-Rameh's ode (the well-known Arab poet deceased in 117 A.H.). His Divan was published only once in 1343 A.H. by Homayoun Shahidi in Elmi Publication. The editor of this Divan had three recent and erroneous copies available and, thus, many of couplets were recorded in a distorted, ambiguous and incomplete way. The present paper aims to edit and complete many distorted and incomplete verses of the Divan of Heravi by introducing the oldest copy of the Divan, which was written only thirteen years after his demise, and comparing and contrasting this precious copy with other copies, such as the copy written in the years 741 and 1003 A.H.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divan of Emami Heravi
  • manuscripts
  • Oldest Copy
  • Edition
  • Persian poetry
منابع
امامی هروی، رضی‌الدین عبدالله (1003 ق). دیوان، نسخة خطی 1183 کتاب‌خانة مجلس شورای اسلامی، نستعلیق غلامحسین جولاق.
امامی هروی، رضی‌الدین عبدالله (1263 ق). دیوان، نسخة موزة بریتانیا، فیلم 702 دانشگاه تهران.
امامی هروی، رضی‌الدین عبدالله (1343). دیوان، به کوشش همایون شهیدی، تهران: علمی.
امامی هروی، رضی‌الدین عبدالله (699 ق). دیوان، نسخة خطی کتاب‌خانه چستربیتی دوبلین، فیلم 1865 دانشگاه تهران.
پادشاه، محمد (1364). آنندراج، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: خیام.
دانش‌پژوه، محمدتقی (1348). فهرست میکروفیلم‌‌های کتاب‌خانة مرکزی دانشگاه تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
سجادی، سیدضیاء‌الدین (1382). فرهنگ لغات و تعبیرات دیوان خاقانی، تهران: زوار.
شهیدی، سیدجعفر (1376). شرح لغات و مشکلات دیوان انوری ابیوردی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
صفا، ذبیح‌الله (1373). تاریخ ادبیات ایران، تهران: فردوس.
مایل هروی، نجیب (1369). نقد و تصحیح متون، مشهد: آستان قدس رضوی.
مایل هروی، نجیب (1380). تاریخ نسخه‌پردازی و تصحیح انتقادی نسخه‌های خطی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
نفیسی، سعید (1344). تاریخ نظم و نثر در ایران و زبان فارسی، تهران: کتاب‌فروشی فروغی.