بررسی دلایلِ رواجِ شعرِ فارسی در شهرِ سنندج از بنای این شهر، تا سقوط سلطنت پهلوی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

چکیده

شهر سنندج که اخیراً، از طرف یونسکو به عنوان شهر خلّاق موسیقی ثبت جهانی شد، از نظر ادبی و فرهنگی نیز در سطح بالایی قرار دارد. از زمانی که این شهر به سال 1046 هـ.ق، به دارالایالۀ اردلانها تبدیل شد و سلیمان خان اردلان، قلعۀ محکمی در مرکز آن بنا کرد و رسماً به شهر بدل شد، همواره یکی از مراکز فرهنگی – ادبی بوده و شاعران و نویسندگان فراوانی را در دامن خود پرورش داده است. پرسشی که در این پژوهش مطرح است و نویسنده در جست و جوی پاسخ آن بر‌می‌آید، این است که با آنکه شهر سنندج، کُرد نشین بوده، دلایل و علل اقبال شاعران از آغازین روزهای بنای این شهر، به سرودن شعر به زبان فارسی چه بوده است. نتایجِ این پژوهش - که به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به انجام رسیده - حاکی از آن است که جغرافیای سیاسی، دست نشانده بودن حکام اردلان و وابستگی شدید آنها به حکام صفوی و اخلاف آنها، ضعف احساس ملیّت و ناسیونالیسم کردی و سرانجام مذهبِ برخی از حاکمان اردلان، مهمترین عواملِ اقبال شاعران سنندج به شعر فارسی از آغاز سدۀ یازده تا سقوط سلطنت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the reasons for the prevalence of Persian poetry in the city of Sanandaj from the construction of this city to the fall of the Pahlavi dynasty

نویسنده [English]

  • Jamal Ahmadi
Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

Sanandaj city, which was recently registered by UNESCO as a City of Creative music, is also at a high level in terms of literature and culture. Ever since this city became the residence of the Ardalans in 1046 AH and Suleiman Khan Ardalan built a strong fortress in its center and officially became a city, it has always been one of the cultural and literary centers and has attracted and raised various poets and writers. The research question and the study aims to answer the following: Although the city of Sanandaj was inhabited by Kurds, what were the reasons why poets wrote poems in Persian from the beginning of the city's foundation? This study was conducted using the descriptive-analytical method and using library sources. Findings point to the region's political geography, the Ardalans who were protégés of the Safavid kings, heavy dependence on the Safavid rulers and their successors, weak national sentiment and Kurdish nationalism, and finally the religion of some rulers of Ardalan they are the most important reasons for the inclination of poets to the Persian language and poetry from the beginning of the eleventh century until the fall of the monarchy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Sanandaj
  • poetry
  • rulers of Ardalan. Nationality. Kourd
آذرنوش، آذرتاش (1387). چالش میان فارسی و عربی. تهران: نی.
ابوالقاسمی، محسن (1378). تاریخ زبان فارسی. تهران: طهوری.
احمدی، جمال (1395). تاریخ ادبیات فارسی از آغاز تا جنگ اوّل جهانی، سقز: گوتار.
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ( 1385). زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی استاد احمد ترجانی زاده. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
پرهیزی، عبدالخالق (1385). وزن شعر کردی. تهران: زمان.
حافظ. شمس الدین محمد (1386). درس حافظ. شرح محمد استعلامی. تهران: سخن.
خاقانی، افضل الدین بدیل(1375). دیوان شعر. تصحیح میر جلال الدین کزازی. تهران: مرکز.
روحانی، بابا مردوخ(1382). تاریخ مشاهیر کرد. تهران: سروش.
رونق، میرزا عبدالله(1344). حدیقه­ی امان­اللهی. تصحیح عبدالرسول خیام پور. تبریز: دانشگاه تبریز.
زرین­کوب، عبدالحسین (1373). ایران در اوایل عهد اسلامی. تهران: امیرکبیر.
زرین­کوب، عبدالحسین (1336). دو قرن سکوت. تهران: امیرکبیر.
سجادی، عبدالحمید حیرت (1375). شاعران کرد پارسی گو. تهران: احسان.
سجادی، عبدالحمید حیرت (1392). نامداران علم، فرهنگ و هنر کردستان. تهران: پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.
سجادی، عبدالحمید حیرت (1395). سنندج قدیم. سنندج: کردستان.
سنندجی، میرزا شکرالله(1375). تصحیح حشمت الله طبیبی. تهران: امیر کبیر.
شمیسا، سیروس(1375). سبک شناسی شعر. تهران: فردوس.
طاریمرادی، محمد(1393). تاریخ سنندج در عصر صفوی. سنندج: آراس.
غفاری، محمد خالد(2005). «غه­زه­لی فارسیی مه­ستووره و شوینه­واری سه­عدی و حافز» مندرج در: بیر ئایینی مه­ستووره­ی ئه­رده­لان. هه­ولیر: ئاراس. 196-176.
قادر محمد. انور (1390). غزلیات شاعر بزرگ کرد مولوی. ترجمه: جمال احمدی. سنندج: آراس.
قره داغی. محمد علی (2011). دیوان کردی مستوره. سنندج: کالج.
مجدی، ملک الکلام (1382). سفرنامه ملک الکلام مجدی. تهران: توکلی.
فرخی سیستانی(1378). تصحیح محمد دبیر سیاقی. تهران: زوار.
کردستانی، گلشن (1345). مجموعه شعر گلبانگ. تهران: زوار.
کردستانی، گلشن (1335). مجموعه شعر نوبهار. تهران: زوار.
مردوخ. آیت الله محمد ( 1386). منتخب الخواص. به کوشش و ویرایش: جمال احمدی. سقز: گوتار.
مستوره، ماه شرف­خانم(1390). دیوان شعر. به کوشش ماجد مردوخ روحانی. سنندج: کانی کتاب.
مستوره، ماه شرف­خانم(2011). دیوان اشعار کردی. هه­ولیر: ئاراس.
معتمدی، مهیندخت(1366). گلهای آبیدر. تهران: پاژنگ.
مقدمی­فر، مظهر(1394). شخصیت و آثار علامه عبدالحمید بدیع الزمان کردستانی. تهران: احسان.
مهدوی دامغانی، احمد (1381). حاصل اوقات، مجموعه­ای از مقالات استاد. تهران: سروش.
نیکیتین، واسیلی (1366). کرد و کردستان. ترجمه: محمد قاضی. تهران: نیلوفر.
وقایع­نگار، علی اکبر(1381). حدیقه ناصریه و مرآت الظفر. به کوشش محمد رؤوف توکلی. تهران: توکلی.