تحلیل کهن‌الگویی حکایت «جولاهه با مار» مرزبان‌‌نامه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه ادبیات،دانشگاه لرستان

2 دانشجوی دکتری ادبیات،دانشگاه لرستان

.

چکیده

ازنظر یونگ بین رؤیا، اساطیر، ادبیات، و به‌طور کلی هنر رابطۀ بسیار نزدیکی برقرار است. او از بازتافتن نمادهای اساطیری و صورت‌‌های ازلی در رؤیا و آفرینش‌‌های ادبی و هنری سخن گفت؛ زیرا صور مثالی در هنر و ادبیات هم خود را مانند رؤیا نشان می‌‌دهند. مرزبان‌‌نامه از متون نثر ادبیات کلاسیک ایران است که «صور مثالی» در آن، در قالب حکایت‌های‌‌ اخلاقی و اساطیری بروز کرده ‌‌است. در پژوهش حاضر، کهن‌الگوی‌‌های مهمی چون «خود»، «مادر مثالی»، «پیر دانا»، «ولادت مجدد»، «آنیما» و «پرسونا» در حکایت «جولاهه با مار» از باب هشتم مرزبان‌‌نامه، بررسی شد و نتیجه گرفته شد که مرد جولاهه، نماد «من» یا «پرسونا» است که از طریق همسرش، که نماد نیمۀ مادینۀ ناخودآگاه (آنیمای) اوست، به‌سوی «خودشناسی» سوق داده می‌‌شود و با راهنمایی مار (نماد «پیر فرزانه») به شناخت خود و «فردیت» می‌‌رسد. محتوای خواب‌‌های پادشاه، بیان‌گر تضاد و ناسازگاری عناصر روان مرد ازجمله «سایه» و «پرسونا» است که با فراخوان خود و راهنمایی «پیر»، به سازگاری و تکامل منجر می‌‌شود. درکل، حکایت «جولاهه با مار» بیان‌گر نوعی فرایند «فردیت» و تجلی منویات پنهان ناخودآگاه جمعی است که در مرزبان‌‌نامه، به‌صورت ناخودآگاه نمایان شده‌‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Archetypical Analysis of the Story of “the Weaver and Snake” in Marzban-nameh

نویسندگان [English]

  • Qasem Sahra’i 1
  • Nooshafarin Kalantar 2
1 .D Candidate of Persian Language and Literature, the University of Lorestan
2 Ph.D Candidate of Persian Language and Literature, the University of Lorestan
چکیده [English]

According to Yung, there is a close relationship between dreams on the one hand, and myths and literature, as art, on the other hand. He talked about the reflection of mythical symbols and eternal forms in dreams and literary as well as artistic works, because the ideal forms in art and literature reveal themselves like dreams.
Marzban-nameh is among the works of Persian classic prose in which the ideal forms are revealed in mythical and ethical stories. This paper attempts to study the essential archetypes such as “ego”, “the ideal mother”, “wise old man”, “rebirth”, “anima” and “persona” in the eighth chapter of Marzban-nameh. We draw the conclusion that the weaver is the symbol of the person who is directed towards self-inspection and self-understanding through his wife who is the symbol of his unconscious anima. Furthermore, the snake, which symbolizes the wise old man, guides him to know his true self. Also, the content of the king’s dreams indicate the contrasts and controversies in the Weaver’s mind, which include the shadows and persona. Which are ignited by the weaver and guided by the snake to pave the way for his perfection. In general, the story of the weaver symbolizes a kind of individuality and is the manifestation of the unconscious and collective thoughts and wishes which have been materialized in Marzban-nameh.

کلیدواژه‌ها [English]

  • archetype
  • psychoanalysis
  • Marzban-nameh
  • the weaver and the snake

مراجع

منابع
اقبالی، ابراهیم، حسین قمری گیوی، و سکینه مرادی (1386). «تحلیل داستان سیاوش بر پایۀ نظریات یونگ»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش 8..
بیلسکر، ریچارد (1384). یونگ، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: طرح نو.
پالمر، مایکل (1385). فروید، یونگ و دین، ترجمۀ محمد دهگانپور و غلامرضا محمودی، تهران: رشد.
پراپ، ولادیمیر (1386). ریخت‌شناسی قصه‌‌های پریان، ترجمۀ فریدون بدره‌‌ای، تهران: توس.
تسلیمی، علی و سیدمجتبی میرمیران (1389). «فرایند فردیت در شاهنامه با تکیه بر شخصیت رستم»، ادب‌پژوهی، ش 14.
حدادی، الهام و فرهاد درودگریان (1390). «تحلیل کهن‌‌الگویی داستان جایی دیگر از گلی ترقی»، ادب‌پژوهی، ش 16.
زمردی، حمیرا (1388). نقد تطبیقی ادیان و اساطیر در شاهنامۀ فردوسی و خمسۀ نظامی و منطق‌‌الطیر، تهران: زوّار.
ستاری، جلال (1366). رمز و مثل در روانکاوی، تهران: توس.
سیف، عبدالرضا؛ صغری سلمانی‌‌نژاد، و نسرین موسی‌‌وند (1391). «بررسی و تحلیل چیستی و چگونگی ظهور کهن‌‌الگوی آنیما و آنیموس در شعر طاهره صفارزاده»، زن در فرهنگ و هنر، دورۀ 4، ش 1.
شریعتمداری، محمدابراهیم (1343). صادق هدایت و روانکاوی آثارش، تهران: پیروز.
شمیسا، سیروس (1386). نقد ادبی، ویرایش دوم، تهران: میترا.
صناعی، محمود (1348). «فردوسی، استاد تراژدی»، نامۀ فرهنگستان، ش 26.
فروم، اریک (1368). زبان از یادرفته، ترجمۀ ابراهیم امانت، تهران: مروارید.
مدرسی، فاطمه و پیمان ریحانی‌نیا (1390). «بررسی کهن‌‌الگویی آنیما در اشعار مهدی اخوان ثالث»، پژوهش‌‌های زبان و ادبیات فارسی، دورۀ جدید، ش 1.
مقدادی، بهرام (1349). «بوف کور و عقدۀ ادیپی، نقد روانی»، جهان نو، ش 1 و 2.
میرباقری‌فرد، سیدعلی‌‌اصغر و طیبه جعفری (1389). «مقایسۀ تطبیقی سیر کمال‌جویی در عرفان و روان‌شناسی یونگ»، دوفصل‌نامۀ علمی ـ پژوهشی ادبیات عرفانی، دانشگاه الزهرا، سال دوم، ش 3.
وراوینی، سعدالدین (1389). مرزبان‌نامه، به‌کوشش خلیل خطیب‌رهبر، تهران: صفی‌علیشاه.
هیلنز، جان راسل (1385). شناخت اساطیر ایران، ترجمۀ باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
یاوری، حورا (1387). روانکاوی و ادبیات، تهران: سخن.
یونگ، کارل گوستاو (1370). روان‌شناسی و دین، ترجمۀ فؤاد روحانی، تهران: شرکت سهامی کتاب‌‌های جیبی.
یونگ، کارل گوستاو (1387). انسان و سمبل‌‌هایش، ترجمۀ محمود سلطانیه، تهران: جامی.
یونگ، کارل گوستاو (1390). چهار صورت مثالی، مادر، ولادت مجدد، روح، چهرۀ مکار، ترجمۀ پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار