طبقه‌‌بندی و ریشه‌یابی داستان‌های عاشقانة هزار و یک شب با رویکرد نقد ساختارگرایی تکوینی لوسین گلدمن

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شرق

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

گستردگی مضمون در هزار و یک شب کم‌نظیر است؛ یکی از این مضامین، عشق است. از آن‌جا که عشق مضمونی است که تقریباً در سراسر این کتاب ردپایش به چشم می‌خورد، بررسی در این زمینه ضروری می‌نماید. منظور از داستان‌های عاشقانه، داستان‌هایی است که موضوع اصلی آن‌ها از آغاز تا فرجام، عشق و ماجرای عاشق و معشوق است. در این پژوهش نخست، هزار و یک شب از لحاظ مضمونی بررسی و سپس، داستان‌های عاشقانة آن بازشناخته می‌شود. در ادامه، به نقد این اثر از دیدگاه جامعه‌شناسی با رویکرد ساخت‌گرایی تکوینی گلدمن پرداخته می‌شود و با توجه به آن،‌ قصه‌های عاشقانة هزار و یک شب طبقه‌بندی و تحلیل می‌شوند. این طبقه‌بندی در واقع، گونه‌شناسی داستان‌های عاشقانة هزار و یک شب است. از دیدگاه گلدمن، ساختارهای اثر با ساختارهای اجتماعی پیوندی وثیق دارند و باید جهان‌بینی پنهان اثر دریافت و ارتباطش با جهان‌بینی عام‌تری که همان اجتماع و ذهن فرافردی است آشکار شود. بنابراین، انتظار است پس از این تحقیق، به چگونگی شکل و ساختار داستان‌های عاشقانة هزار و یک شب دست یابیم و تعداد و گونه‌هایش را بشناسیم، خاستگاه داستان‌های هر طبقه را نشان دهیم و نقش تفاوت‌های فرهنگی و اقلیمی مردم گروه و طبقه‌ای اجتماعی را در شکل‌گیری این داستان‌ها مشخص کنیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Taxonomy and Rootting of Love Stories in Thousand and a Night Stories, Based on Lucian Goldman’s Genetic Structuralism

نویسندگان [English]

  • Kamran Shaahmoraadiyan 1
  • Shayesteh Ebrahimi 2
1
2
چکیده [English]

The diversity of themes that exists in Thousand and a Night stories cannot be seen anywhere else. One of these themes is Love. Since love is a theme whose trace can be found everywhere in this book, its analysis is inevitable. From Love Stories, we mean stories in which love is the main subject from the beginning to the end. In this research, the Thousand and a Night has been analyzed with regard to its theme, and then its love stories are identified. These stories are then criticized from a sociologiacal point of view, using Goldman’s genetic structuralism. A taxonomy of these stories are delivered afterwards.
This taxonomy is in fact the typology of "One Thousand and One Night" book. According to Goldmann, the work’s structures have strong associations with social structure. Therefore we should discover their underlying ideologies and their relation with larger ideologies of society and social mind. Therefore it is expected that once this research has come to a conclusion, we can at least identify the form and structure of its love stories, and tell the number of types that represent their social origins and designate the role of cultural and regional differences in the formation of these stories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Thousand and One Nights
  • Love
  • romance
  • genetic structuralism
  • Goldman
  • rootting
ابن ندیم، محمدبن اسحاق (1381). الفهرست، ترجمة محمدرضا تجدد، تهران: اساطیر.
ایروین، رابرت (1383). تحلیلی از هزار و یک شب، ترجمة فریدون بدره‌ای، تهران: فرزان روز.
پینالت، دیوید (1389). شیوه‌های داستان‌پردازی در هزار و یک شب، ترجمة دکتر فریدون بدره‌ای، تهران: هرمس.
ثمینی، نغمه (1379). کتاب عشق و شعبده، تهران: مرکز.
حکمت، علی اصغر (1315). مقدمة هزار و یک شب، ج 1، تهران: کلالة خاور.
ستاری، جلال (1368). افسون شهرزاد، تهران: توس.
گلدمن، لوسین (1369). نقد تکوینی، تهران: بزرگمهر.
گلدمن، لوسین ( 1357). فلسفه و علوم انسانی، ترجمة حسین اسدپور پیرانفر، تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
گلدمن، لوسین و تئودور آدونور و دیگران (1376). جامعه، فرهنگ، ادبیات، گزیده و ترجمة محمدجعفر پوینده، تهران: چشمه.
لوکاچ، جرج (1381). نظریة رمان، ترجمة حسن مرتضوی، تهران: قصه.
مارزلف، اولریش (1371). طبقه‌بندی قصه‌های ایرانی، ترجمة کیکاووس جهانداری، سروش: تهران.
محجوب، محمدجعفر (1334). «داستان‌های عامیانة فارسی: الف لیله و لیله»، سخن، س 6، ش 9، آذر.
مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (1344). مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمة ابوالقاسم پاینده، ج 1، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
 
Gustave von Grunebaum (1953) .medieval Islam: a study in cultural oriention, 2nd ed, Chicago: university of Chicago press.