اقتباس سینمایی از آثار غنایی ادبیات کلاسیک فارسی با تأکید بر وجوه نمایشی سندبادنامه ظهیری سمرقندی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه عمومی دانشگاه هنر تهران.

چکیده

ساخت فیلم‏های سینمایی بر اساس متون ادبیات کلاسیک فارسی با مضامین به‎روز و اجتماعی از مسائل مهمی است که از یک سو زمینه‎ی معرفی آثار ادبی را فراهم کرده و از سوی دیگر به فیلم‎های سینمایی عمق و بعدی جدی می‎بخشد. با این هدف، در این مقاله تلاش شده با در نظر گرفتن نیاز سینمای امروز ایران به ایده‏های مناسب و توجه به اقتباس از متون ادبیات کلاسیک، با رویکردی ژانری، تعامل میان ادبیات کلاسیک فارسی و سینمای ملی تحلیل گردد. با این رویکرد سندبادنامه‏ی ظهیری سمرقندی به عنوان یکی از آثار برگزیده‏ی ادبیات کلاسیک فارسی، با داشتن زمینه‎های مناسب برای اقتباس بررسی گردید. بر این اساس به روش توصیفی- تحلیلی عناصری از روایت شامل زمینه‎ی داستانی، درون‏مایه‏، شخصیت‎های نمایشی و تعلیق و کشمکش که از عناصر مطلوب برای اقتباس هستند در متن بررسی و مشخص شد کنش‎محور بودن چنین متن‏هایی می‏تواند به عنوان نقطه‏ی اتّکا در امروزی کردن اقتباس‎های سینمایی، مورد توجه فیلم‎سازان سینمای اجتماعی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسنده [English]

  • . .
.
چکیده [English]

.

  1. آقاعباسی، یدالله. (1379) جستجوی ویژگی­های درام، مجله تئاتر، ش 22و 23، صص 182-221.
  2. ابن ندیم، (1346) الفهرست، ترجمه محمدرضا تجدد، تهران: چاپخانه بانک بازرگانی ایران.
  3. ابی یعقوب، احمد. (1362) تاریخ یعقوبی، ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران: علمی و فرهنگی.
  4. الیاسی­پور، عزیز. (1390) دو روایت از سندبادنامه، نشریه سابق داشکده ادبیات دانشگاه تبریز، سال 64، پاییز و زمستان، صص. 25-41.
  5. اندرو، دادلی (1393) آنچه سینما هست! ترجمه مجید اخگر، تهران: بیدگل.
  6. انوشه، حسن. (1375) دانشنامه ادب پارسی، ج4، ادب پارسی در شبه قاره، تهران: سازمان چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  7. پورشبانان، علیرضا  (1395) سینمای اقتباسی و ادبیات کلاسیک فارسی، تهران: سوره مهر.
  8. تودورف، تزوتان. (1379) بوطیقای ساختگرا، ترجمه محمد نبوی، تهران: آگاه.
  9. حیاتی، زهرا (1393) نقد مطالعات تطبیقی اقتباس در پژوهش‎های ادبی و سینمایی ایران، فصلنامه نقد ادبی، شماره 27، صص 69-97.
  10. خانلری، زهرا. (1384) فرهنگ ادبیات فارسی، تهران: توس.
  11. ریپکا، یان. (1383) تاریخ ادبیات ایران، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: سخن.
  12. زرین کوب، عبدالحسین،1379،شعربی دروغ،شعربی نقاب،انتشارات محمدعلی علمی،تهران
  13. سیگر، لیندا (1383) بازنویسی فیلم­نامه، ترجمه‌ عباس اکبر، تهران: سوره مهر.
  14. شفیعی کدکنی،محمدرضا،1386،زمینه اجتماعی شعر فارسی،انتشارات اختران، تهران
  15. صفا، ذبیح الله (1352) تاریخ ادبیات ایران، تهران: ابن سینا.
  16. صورتگر، لطفعلی. (1314) درام، مجله مهر، شماره 9، سال سوم، 865-872.
  17. طالبیان، یحیی و حسینی، نجمه. (1385) نوع­شناسی سندبادنامه، فصلنامه پژوهش­های ادبی، شماره 14، زمستان، صص 73-94.
  18. عوفی، محمد. لباب­الاباب، تصحیح سعید نفیسی، تهران: کتابخانه ابن­سینا و علمی.
  19. کزازی، میرجلال­الدین. (1384) یادی از سندباد، آینه میراث، دوره جدید، سال سوم شماره دوم، صص163-169.
  20. ظهیری سمرقندی، محمدبی علی. (1392) مقدمه و تصحیح محمدباقر کمال­الدینی، چاپ دوم، تهران: میراث مکتوب.
  21. کمال­الدینی، محمدباقر. (1382) سندباد حکیم، تهران: اهل قلم.
  22. کمیلی، مختار. (1390) درآمدی بر سبک­شناسی آثار ظهیری سمرقندی، فنون ادبی، سال سوم، شماره اول، بهار و تابستان، صص 75-92.
  23. لیندگرن، ارنست (1385) هنر فیلم، ترجمه حمیرضا احمدی لاری، تهران: فارابی.
  24. مستوفی، حمدالله. (1362) تاریخ گزیده، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
  25. مسعودی، علی بن حسین. (1365) مروج الذهب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، چاپ سوم، تهران: علمی و فرهنگی.
  26. مشهدی، محمد امیر و واثق عباسی، عبدالله و عارفی، اکرم. (1393) رویکرد تحلیلی به عناصر داستانی سندبادنامه، مجله متن­شناسی ادب فارسی دانشگاه اصفهان، سال پنجاهم، بهار، صص 76-61.
  27. مک‏کی، رابرت. (1387). داستان، ساختار،‌ سبک و اصول فیلم نامه نویسی. ترجمه‏ محمد گذر آبادی. چاپ سوم، تهران: هرمس.
  28. موریتز، چارلی (1384) نگارش فیلم‏نامه داستانی، ترجمه محمد گذرآبادی، تهران: فارابی.
  29. نفیسی، سعید (1382) محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
  30. ولک، رنه و وارن، آوستن. (1382) نظریه ادبیات، ترجمه ضیا موحد و پرویز مجاهد، تهران: علمی و فرهنگی.
  31. هیوارد، سوزان. (1388) مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی، ترجمه فتاح محمدی، چاپ سوم، زنجان: هزاره سوم.
  32. یانو، درو (1391) پرده‎ی سوم، چگونه یک پایان بزرگ برای فیلم‏نامه بنویسیم، ترجمه محمد گذرآبادی، احمد فرهنگ‎نیا، تهران: ساقی.