سنخ شناسی و بررسی الگوهای ساختاری تیپ ابلهان در قصه های عامیانه طنزآمیز ایرانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه اراک

چکیده

این جستار، الگوهای ساختاری تیپ احمقان/ابلهان را در قصه‌های عامیانۀ طنزآمیز ایرانی سنخ‌شناسی و بررسی می‌کند. از میان قصه‌های عامیانه، تیپ احمقان، از جمله تیپ‌های مهم در میان قصه‌های شوخی است که آرنه، تامپسون، مارزولف، و آتر گرد آورده‌ و از 1200 تا 1999 دسته‌بندی کرده‌اند. این تیپ قصه‌ها، ویژگی‌های ساختاری و سنخی خاص خود را دارند. برای نیل به این ویژگی‌ها، پیکرۀ دادگانی از کتاب مارزولف (1377) انتخاب، و تیپ هر قصه بر اساس نقش معرف کنش و کنش موجد نقش در قالب سه کارکرد ویژه/خویشکاری سنخ‌شناسی و بررسی و تحلیل شد و الگوهای ساختاری آنها استخراج گشت.  بر این اساس، تیپ ابلهان، واحد خودبنیادی تعریف شد که در آن کارکرد ویژۀ ابلهان از همنشینی نقش و کنش حاصل می‌آید بدین معنا که  کنش‌های تیپ احمق معرف نقش ابلهانۀ او در قصه‌ها، و متقابلاً، منبعث از نقش ابلهانه اوست که از مجموعه کنش‌های ابلهانه حاصل می‌آید. همچنین، دو الگوی ساختاری احمق در مقام کارگزار (با خود و دیگری) و کارپذیر (با خود و دیگری) در قصه‌ها شناسایی شد. از جمله مهم‌ترین یافته‌ها یکی این است که قصه‌های ابلهان واحدهای خودبنیادی هستند که می ‌توان آنها را بر اساس نقش معرف کنش و کنش معرف طنز دسته‌بندی و تحلیل کرد.

تازه های تحقیق

.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسنده [English]

  • . .
.
چکیده [English]

.

الول- ساتن، ل. پ. (1374). قصه‌های مشدی گلین خانم. تهران نشر مرکز
انجوی­شیرازی، سید ابولقاسم. (1352). قصه­های ایرانی 1 و 2. تهران: انتشارات امیرکبیر.
دهخدا، علی اکبر (1377). لغت نامه. زیر نظر دکتر محمد معین و دکتر سید جعفر شهیدی. تهران: دانشگاه تهران.
رحمانی، روشن (1374). افسانه‌های دری. تهران: سروش
صدری افشار، غلامحسین و همکاران (1381). فرهنگ معاصر فارسی. تهران: فرهنگ معاصر
مارزوالف، (1377). طبقه‌بندی قصه‌های عامیانه ایرانی. تهران: سروش
مهتدی (صبحی)، فضل الله (1342). افسانه‌ها، ج. اول و دوم. تهران
نادری، افشین و سعید موحدی (1380). شوقات: متل‌‌ها و قصه‌های مردم استان مرکزی. اراک: انتشارات میراث فرهنگی
 
Aarne  A., Thompson S. (1961). The Types of the Folktale: A Classification and Bibliography. Helsinki: FF Communications
Aarne, Antti (1910). Verzeichnis der Marchentypen. FF Communications No. 3. Helsinki: Suomalaisen Tiedakatemian Toimituksia.
 
Bremond, C. (1973). Logique du ricit.  Paris: Seuil.  
 
Bremond, C. (1982). "A Critique of the Motif." In French Literary Theory Today: A Reader, ed. Tsvetan Todorov, 125-46. Cambridge: Cambridge University Press.
 
Dundes, A. 1964  the Morphology of North American Indian Folktales, FF Communications  195(Helsinki).
 
Dundes, A. (1997). The Motif-Index and the Tale Type Index: A Critique. Journal of Folklore Research, Vol. 34, No. 3 (Sep. - Dec., 1997), pp. 195-202.
 
El-Shamy, H. M. (2004). Types of the Folktale in the Arab World. A Demographically Oriented Tale-Type Index. Bloomington - Indianapolis: Indiana University Press.
 
Janik, V. K (1998). Fools and Jesters in literature, art, and history: A bio biographical sources. Westprt: Greenwood.
Jason, Heda (1965).Types of Jewish-Oriental Oral Tales. Fabula 7, pp. 151-224.
Klapp, O. E. (1949). The Fool as a Social Type. American Journal of Sociology, Vol. 55, No. 2 (Sep., 1949), pp. 157-162
 
Propp , Vladimir Iakovelevich (1928/1968).  Morophology of the Folktale. Trans. Laurevce Scott. Ed. Svatava pirkova-jakobson.austin:  university of Texas press.
 
Uther, Hans-Jöger (2004). The Types of International Folktales: A Classification and Bibliography, Based on the System of Antti Aarne and Stith Thompson. Part I: Animal Tales, Tales of Magic, Religious Tales, and Realistic Tales, with an Introduction. FFC 284. 619 pages. Issn 0014- 5815; ISBN 951-41-0956-2. Part II: Tales of the Stupid Ogre, Anecdotes and Jokes, and Formula Tales. FFC 285. 536 pages. IssN 014-5815; ISBN 951-41-0962-7. Part III: Appendices. FFC 286. 285 pages. IssN 0014-5815; ISBN 951-41-0964-3. Helsinki: Academia Scientiarum Fennica, 2004. Paper; n. p.