گفتمان تنهایی در غزلیات شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی و اشعار آفاناسی آفاناسی‌یویچ فت با رویکرد نشانه‌معناشناسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا(س)

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا(س)

3 استاد زبان و ادبیات روسی دانشگاه تهران

چکیده

           در نشانه-معناشناسی فرآیند تولید معنا با شرایط حسی-ادراکی پیوند می­خورد، بنابراین مقاله حاضر به تحلیل گفتمان تنهایی در غزلیات حافظ و اشعار شاعر روسی، آفاناسی فِت، با رویکرد حسی-ادراکی شامل ادراک برونه‌ای، ادراک درونه­ای، تمامیت معنا، تنش گفتمان، مرکزیت شوِشگر حسی-ادراکی، عملیات شاخصه­ای، جهت­مندی فضای تنشی، عناصر حاضر در فضای تنشی، افعال مؤثر، آهنگ و نمود، صحنه عاطفی، چشم­انداز، آمادگی عاطفی، هویّت شوِش عاطفی، هیجان و بُعد ارزشی گفتمان می­پردازد. از آنجا که هیچ گفتمانی نمی­تواند مستقل از گفتمان­هایی که قبل از آن شکل گرفته عمل کند و همچنین شاعر روسی به ترجمه غزلیات حافظ نیز پرداخته و از فرهنگ شرقی شناخت داشته است، پژوهش حاضر در نظر دارد با روش توصیفی-تحلیلی، چگونگی تولید جریان سیال معنای تنهایی را در شعر حافظ و فت بررسی کند. نتایج تحقیق گویای آن است که هر دو شاعر فارسی و روسی با تمام عناصر گفتمان عاطفی، شامل افعال مؤثر، واژگان و صحنه‌های عاطفی، برونه­ها و درونه‌ها، پیش­تنیدگی و پس‌تنیدگی­ها به القا، باور و ایجاد فرآیند روایی- تنشی تنهایی در شعر خود پرداخته­اند و بر اثر آن دو گونه عاطفی و شناختی در تعامل با یکدیگر قرار می­گیرند، که منجر به شکایت از تنهایی یا شکل گیری نظام ارزشی سعادتمندی در خلوت می­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Semiotic-semantic analysis of the loneliness discourse in Sonnets of Shamseddin Mohammad Hafez Shirazi, and poems of Afanasy Afanasyevich Fet

نویسندگان [English]

  • Elham Hashemi 1
  • Soheyla Salahi moghaddam 2
  • Janolah Karimi-Motahhar 3
1 PhD student of Persian language and literature, Al-Zahra University,
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Al-Zahra University
3 Professor of Russian Language and Literature, University of Tehran,
چکیده [English]

Abstract
In the semiotic-semantic approach, the process of creating meaning is linked to the perceptual sensory conditions. Therefore, this paper presents a semantic-semiotic analysis of the loneliness discourse in the Sonnets of Hafez and the poems of the Russian poet Afanasy Fet. The perceptual sensory approach of this paper involves all features of discourse including Perception, Intuition, integrity of meaning, discourse stress, sensory-perceptual contemplation center, indicative operations, tension space, tensions, effective values, rhythm, emotional representation, perspective and prophylaxis, stimulation and emotional readiness, affective emotionality, excitement and evaluation (value dimension). Since no discourse can be independent and separate from the other collective discourses before it, and the Russian poet has also translated Hafez’s poems into Russian and has had a deep knowledge of the Eastern culture, the present research intends to analyze the creation process of the fluid flow of the meaning of loneliness in Hafez’s and Fet’s poems. The research results show that both Russian and Persian poet have induced the belief and created the process of narrative-tension of loneliness in their poems by using all the elements of perceptual discourse which include effective verbs, lexical and emotional scenes, outwards and inward, pre-tension and post-tension, hence two emotional and cognitive types are placed into interaction with each other. This leads to complaining about loneliness and the formation of a value system (bliss in privacy).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semiotic-semantic
  • loneliness discourse
  • Hafez
  • Afanasy Fet

مراجع

آتش بر آب،حمیدرضا(1388).عصر طلایی و عصر نقره ای شعر روس، تهران: نشر نی.
آیتی،اکرم(1392الف).«بررسی نشانه-معناشناسی گفتمان در شهر پی دارو چوپان نیما یوشیج»،جستارهای ادبی،ش180.
آیتی،اکرم(1392ب).«"مانلی"، نشانه سیال؛ بررسی نشانه-معناشناختی شعر "مانلی" نیمایوشیج»، شعر پژوهی،زمستان،ش18.
حافظ،شمس الدین محمد(1376).حافظ به سعی سایه، تهران: نشر کارنامه.
حافظ،شمس الدین محمد(1387).دیوان حافظ بر اساس نسخه های خطی سده نهم،تدوین سلیم نیساری،تهران:سخن
حسن­زاده،میرعلی­عبدالله،کنعانی،ابراهیم(1390).«بررسی الگوی نشانه-معنا‌شناسی گفتمانی در شعر قیصر امین‌پور»، پژوهش­های ادب­عرفانی،ش2.
حمیدیان،سعید(1396).شرح شوق، تهران: نشر قطره .
دادبه،اصغر،و دیگران(1391).حافظ(زندگی و اندیشه)مجموعه مقالات،زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
سیدان،الهام(1395).«بررسی نقش گسست و پیوست در زنجیره ی گفتمانی غزل های روایی حافظ: رویکرد نشانه – معناشناسی»،جستارهای زبانی،ش 32.
سیدان،الهام(1396).«نظام ارزشی گفتمان در غزلیات قلندری حافظ»،جستارهای زبانی،فروردین و اردیبهشت،ش36.
شعیری،حمیدرضا،1386،رابطه نشانه‌شناسی با پدیدارشناسی با نمونه‌ای تحلیلی از گفتمان ادبی هنری،ادب پژوهی،ش 3.
شعیری،حمیدرضا(1388الف).«از نشانه شناسی ساختگرا تا نشانه - معناشناسی گفتمانی»،نقد ادبی،زمستان ،ش 8.
شعیری،حمیدرضا(1388ب).«مبانی نظری تحلیل گفتمان رویکرد نشانه-معناشناختی»،پژوهشنامه فرهنگستان هنر، بهار،ش 1.
شعیری،حمیدرضا(1395).تجزیه و تحلیل نشانه-معناشناختی گفتمان،تهران:سازمان مطالعه و تدوین علوم انسانی دانشگاه­ها(سمت).
شعیری،حمیدرضا(1396).مبانی معناشناسی نوین،تهران:سازمان مطالعه و تدوین علوم انسانی دانشگاه ها(سمت).
شفیعی،سمیرا،قبادی،حسینعلی،شعیری،حمیدرضا(1395).«تحلیل نشانه-معناشناختی گفتمان روایی«ضحاک و فریدون» بر اساس نظریه گرمس»،دو فصلنامه ادبیات حماسی، بهار و تابستان،ش 5، صص 129-99.
صفوی،کوروش(1391).نوشته های پراکنده(دفتر اول) معنی شناسی، تهران:انتشارات علمی.
فاضلی،مهبود،علیزاده کلور،معصومه شیرین(1394).«بررسی نظام عاطفی گفتمان در شعر «سفر بخیر» شفیعی کدکنی با رویکرد نشانه- معناشناسی»جستارهای زبانی،فروردین و اردیبهشت،ش22.
فاولر،راجر(1390).زبان شناسی و رمان،ترجمه محمد غفاری، تهران: نشر نی.
کاشانی،عزالدین محمود بن علی(1389).مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تصحیح جلال الدین همایی، تهران:انتشارات زوّار.
کریمی­مطهر،جان­اله(1379).«نگاهی به تأثیر متقابل ادبیات فارسی و روسی»،پژوهش ادبیات معاصر جهان،بهار و تابستان،ش8،صص56-48.
میرسکی،دمیتری(1354).تاریخ ادبیات روسیه،ترجمه ابراهیم یونسی، جلد اول،تهران:انتشارات امیرکبیر.
نبی­ئیان،پانته­آ،شعیری،حمیدرضا(1395).«تحلیل نشانه-معناشناختی فرایند تشخیص در گفتمان ادبی: مطالعهٔ موردی پاچه­خیزک نوشته صادق چوبک»، پژوهشهای زبانی، س7 ،ش1.
یحیی‌پور،مرضیه،کریمی‌مطهر،جان‌اله(1396).«الهام‌بخشی شاعران شیراز(سعدی و حافظ)به اشعار روسی»،پژوهش زبان و ادبیات فارسی،ش47.
یحیی پور، مرضیه،کریمی مطهر، جان اله،روداکووا، سوتلانا(1397).«جایگاه غزل و عرفان خواجه حافظ شیرازی در اشعار روسی»،عرفان اسلامی،ش 55.
یحیی­پور،مرضیه،کریمی­مطهر،جان­اله(1397).حافظ و شاعران روس،تهران :دانشگاه تهران.
یحی‌پور،مرضیه،معتمدنیا،معصومه،کریمی­مطهر،جان­اله(1397).«عرفان شرقی در آثار کانستانتین بالمونت شاعر سمبولیست و ملک الشعرای روسی»،پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه­های علوم انسانی، س 18، ش8.
Алексеев П. В.)2014). Хафиз в творческом сознании А.А.                  Фета,Сибирский филологический журнал ,№ 1. С. 71–79. – 0,82 п.л.
Саяпова, А.М.(2010). Диалог творческого сознания А.А. Фета с Востоком (Фет и Хафиз), Издательство «Флинта» Издательство «Наука», Москва.
Синельников, М.И.(2016). Иран и персидские мотивы в стихах русских позтов, москва.
Синцов Е.В.(2012).Одухотворённый поэзией и мудростью Востока,Саяпова:Диалог творческого сознания А.А.фета с Востоком(фет и Хафиз),ученые записки казанского университета,Гуманитарные Науки:223-226.
Фет,А.А.(1901).Полное Собрание Стихотворений Фета, 2тома ,петербург.                                  
Фортунатов,Н.М, Уртминцева М.Г, Юхнова И.Сю,(2016).История Русской Литературы XIX века,том2,М.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار