جستجو در احوال و آثار درویش اشرف مراغی و ضرورت تصحیح کلیّات اشعاراو

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

اشرف مراغی از شاعران ناشناخته‌ی قرن نهم و از معاصران پیربوداق و سلطان بایسنقر و پسرش سلطان محمد است. نام این شاعر حسین و کنیه‌ی او ابوعلی و تخلّص شعریش اشرف است. از این شاعر پرکار اشعار بسیاری در قالب‌های مختلف شعری برجای مانده است. از جمله‌ی این آثار می‌توان به کلیّات اشعار او و منظومه نثر اللآلی و خمسه‌ی اشرفیّه که مشتمل است بر 1- منهج الابرار 2- ریاض العاشقین 3- لیلی و مجنون 4- هفت اورنگ 5- ظفرنامه اشاره کرد.در این نوشتار برآنیم به شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی، علاوه بر معرفی این شاعر به معرفی نسخه‌های موجود کلیّات اشعار او نیز بپردازیم. از  بررسی فهرست نسخه‌های خطی، مشخّص شد که از کلیّات اشرف چهار نسخه در کتابخانه‌های حالت افندی، فاتح، ایاصوفیا و موزه‌ی بریتانیا موجود است.نسخة حالت، نسخه‌ی اساس این تصحیح، شامل قصاید، غزلیّات، رباعیّات و یک ترجیع بند است و محمودخماری  در سال (846 ه ) آن را تحریر کرده است. نسخه‌ی دیگر مربوط به کتابخانه‌ی فاتح بوده و تاریخ کتابت آن سال (864 ه) و شامل غزلیّات این شاعر است. نسخه‌ی سوم مربوط به کتابخانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ایاصوفیاست. آخرین نسخه، نسخه‌ی موجود در موزه‌ی بریتانیاست که یوسف بیگ باباپور آن‌را تصحیح و چاپ کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Research into biography and works of Darwish Ashraf Maraghi and the significance of correcting his Divan

نویسندگان [English]

  • Ali Pedram Mirzaei 1
  • alimohammad poshtdar 1
  • Lela Dehesh 2
1 Associate Professor Department of Persian Language and Literature - Payame Noor University, Tehran, Iran,
2 PhD student in Persian Language and Literature - Payame Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Ashraf Maraghi is one of the unknown poets of the ninth century and is one of the contemporaries of Pirbudaq and Sultan Baysanghar and his son Sultan Mohammad. The name of this poet is Hossein, and his nickname is Abu Ali, and his pseudonym is Ashraf. Many poems of this prolific poet are in different poetic forms. Among these works, we can refer to his Divan, Nasr-al-Leali, and Khamse Ashrafieh, the latter of which includes Manhaj-Al Abrar, Riyad -Al Asheghin, Leyli and Majnun, Haft Awrang, and Zafarnameh. In this paper, it was intended to introduce the existing versions of all his poems using a descriptive-analytical method along with introducing this poet. Examining the list of handwritten editions, it was found that four of Ashraf's manuscripts are available in the libraries of Hatef Effendi, Fateh, Hagia Sophia, and the British Museum. The Hatef version, written by Mahmud Khomari in 846 and which is the basic version of the current correction, includes odes, lyrics, quatrains, and refrains. Another edition, which was written in 846 AH, belongs to Fateh Library and includes the lyrics of this poet. The third edition is from the Hagia Sophia library. The latest version is the one available in the British Museum, edited and published by Yusuf Beg Babapour.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Version Correction
  • ninth century poetry
  • Divan of poems
  • stylistic analysis
  • Ashraf Maraghi

مراجع

آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، (1403ق)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، نجف، انتشارات مکتبه الذریعه العامه.
 اته، هرمان، (2536)، تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه صادق رضازاده شفق، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اشرف مراغی، ابوعلی حسین، (864)،  دیوان اشرف، نسخه خطی کتابخانه فاتح، ترکیه، استانبول.
- ----------،--------، (بی تا)، ---------، نسخه خطی متعلق به کتابخانه ایاصوفیا، ترکیه، استانبول.
- ---------، -----------، (847ه.ق)، ------، نسخه خطی متعلّق به کتابخانه حالت افندی، ترکیه، استانبول.
اقبال آشتیانی، عباس و حسن پیرنیا، (1390)، تاریخ مفصّل ایران (از آغاز تا پایان سلسله‌ی پهلوی)، تهران، انتشارات دنیای کتاب.
اوحدی، تقی الدین محمد، (1389)، عرفات العاشقین، ج1، تصحیح ذبیح الله صاحبکاری و آمنه فخر احمد، تهران، مرکز نشر میراث مکتوب.
بیگ باباپور، یوسف، (1393)، منتخب غزلیات اشرف مراغی، تهران، نشر منشور سمیر.
تربیت، محمّدعلی، (بی تا)، دانشمندان آذربایجان، چاپ دوم، تبریز، ناشر بنیاد کتابخانه فره‌وشی.
خواجه شمس الدین محمّد حافظ شیرازی، (بی تا)،  دیوان غزلیّات ، به اهتمام محمّد قزوینی و دکتر قاسم غنی، تهران، کتابخانه زوّار.
خیامپور، عبدالرسول، (1372)، فرهنگ سخنوران، ج1، تهران، انتشارات طلایه.
زرین کوب، عبدالحسین، (1383)، از گذشته‌ی ادبی ایران: مروری بر نثر فارسی، سیری در شعر فارسی با نظری بر ادبیّات معاصر، تهران، انتشارات سخن.
سیّدی، سید محمّد(1367)، دایره المعارف بزرگ اسلامی به سرپرستی محمّد کاظم موسوی،ج9 ، ذیل مدخل «اشرف مراغی»، تهران، مرکز دایره‌ی المعارف بزرگ اسلامی.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1378)، زبور پارسی/ نگاهی به زندگی و غزل‌های عطار، تهران، انتشارات آگاه.
صبا، مولوی محمّد مظفر حسین، (1343)، تذکره روز روشن، به تصحیح و تحشیه‌ی محمد حسن رکن آبادآدمیّت، تهران، کتابخانه رازی، چاپ اسلامیّه.
صفا، ذبیح الله، ( 1379)، ادبیّات فارسی در قلمرو تیموریان و ترکمانان، چاپ شده در کتاب تاریخ ایران دوره‌ی تیموریان پژوهش از دانشگاه کمبریج، ترجمه یعقوب آژند، تهران، انتشارات جامی.
----، ----،(1388)، تاریخ ادبیات ایران، ج 3، تلخیص از دکتر محمّد ترابی، تهران، انتشارات فردوس.
طیّار مراغی، محمود، (1380) نظم نثراللئالی ، مجموعه مقالات  میراث حدیث شیعه، به کوشش مهدی مهریزی، علی صدرایی خویی، از صفحه 265 تا 328، تهران، مؤسسه علمی و فرهنگی و دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر.
عباسی، حبیب الله،، (1383)، قاصر از معنی نو، حرف کهن، دو فصلنامة دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلّم، سال 12، شماره‌ی46- 45، تابستان و پاییز
غلامرضایی، محمّد، (1387)، سبک شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو، تهران، انتشارات جامی، تهران.
غنی، قاسم، (1356)، بحث در آثار و افکار و احوال حافظ ؛ دو جلدی، تهران، انتشارات زوّار.
مبشّری طرازی، نصرالله، ( 1387)، فهرست کتب خطی فارسی در مصر،( فهرست المخطوطات الفارسیه)، تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران، مؤسسسه مطالعات تاریخ پزشکی طب اسلامی و مکمّل.
متینی، جلال،(1347)، « تحوّل رسم الخطّ فارسی از قرن ششم تا قرن سیزدهم»،  مشهد، نشریه دانشکده‌ی ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، سال چهارم، پاییز.
مدرس تبریزی، مبرزامحمّدعلی،(1374)، ریحانه الادب، ج 1، تهران، خیام.
منزوی، علینقی، (1349) فهرست نسخه‌های خطی فارسی، ج4، تهران، مؤسسه فرهنگی منطقه‌ای.
نخجوانی،  حسین، (1343)، اشرف تبریزی، نشریه‌ی دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تبریز، دوره 12، شماره‌ی 53.
نفیسی، سعید، (1386)، تاریخ نظم و نثر در ایران در زبان فارسی: تا پایان قرن دهم هجری، تهران، کتاب هرمس.
یار شاطر، احسان، (1334) شعر فارسی در عهد شاهرخ، نیمه‌ی اوّل قرن نهم یا آغاز انحطاط در شعر فارسی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار