تحلیل استعاره نیکی در مینوی خرد و گلستان سعدی، با رویکرد شناختی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبانشناسی، گروه زبان شناسی ، دانشکده علوم انسانی، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران.

2 استادیار گروه زبان شناسی ، دانشکده علوم انسانی ، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی ، قائم‌شهر، ایران

3 استادیارگروه زبان انگلیسی، دانشکده زبان و ادبیات، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

چکیده

مینوی خرد متنی به زبان فارسی میانه و شامل پرسش‌ها و پاسخ‌هایی است که «دانا» نامی از مینوی خرد می پرسد و وی، به آن‌ها پاسخ می‌دهد. گلستان سعدی، کتابی منثورمشتمل بر دیباچه و هشت باب به  قلم سعدی است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و هدف‌ از آن مقایسه استعاره مفهومی نیکی در این دو متن است. نیکی با 50 مورد رخداد در مینوی خرد و با 18 مورد رخداد در گلستان از پر بسامدترین فضایل اخلاقی است. پس از استخراج تمامی نام نگاشت‌های نیکی در دو متن، 18 نام نگاشت‌ مانند شیء، عمل و... برای مفهوم نیکی یافت شد. نام نگاشت های شیء، عمل، حالت و ویژگی با تفاوت بسامد، در هر دو متن مشترک بود. پربسامدترین نام نگاشت ها[نیکی شیء است] با 44% در مینوی خرد و [نیکی عمل است] با 39% در گلستان مشاهده شد. [نیکی شیء است] درغالب موارد در مینوی خرد، دلالت بر یک شیء دائما در حال حرکت دارد. شاید وجود نام نگاشت[نیکی موهبت است] در مینوی خرد، نشان از تفکر تقدیرگرای زروانی رایج در اواخر دوره ساسانی داشته باشد.همچنین شاید بسامد بالای نام نگاشت [نیکی عمل است] در گلستان ، نشان از عملگرایی نگارنده گلستان دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of goodness metaphor in Menog-ī-Xerad and Golestan-e-Sa’di using cognitive approach

نویسندگان [English]

  • Anahita Partovi 1
  • Hossein Ghasemi 2
  • Morad Bagherzadeh Kasmani 3
1 PhD student in Linguistics, Department of Linguistics, Faculty of Humanities, Qaemshahr Branch, Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran
2 Assistant Professor, Department of Linguistics, Faculty of Humanities, Qaemshahr Branch, Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran
3 Assistant Professor, Department of English Language, Faculty of Language and Literature, Chalus Branch, Islamic Azad University, Chalous, Iran
چکیده [English]

Mēnōg-ī-Xerad is a text, written in middle Persian, that contains a series of questions asked by Dana and answered by Mēnōg-ī-Xerad.  Golestan-e-Sa’di is a prosed book that contains an introduction and eight chapters written by Sa’di. Using descriptive-analytical method, the preset study aimed at comparing the frequency of goodness metaphors in these two texts. Goodness was the most frequent virtue in these two texts, with 38 occurrences in Mēnōg-ī-Xerad and 17 occurrences in Golestan-e-Sa’di. Analysis revealed 19 names of mapping, such as “Things”, “Act” and so on. “Thing”, “Act”, “State”, and “Instrument” were the common names of mapping in the two texts but with different frequencies. [Goodness is a Thing] with 44% occurrences in Mēnōg-ī-Xerad and [Goodness is an Act] with 47% in Golestan-e-Sa’di were the most frequent names of mapping. [Goodness is a Thing] in most cases in Mēnōg-ī-Xerad refers to a constantly moving thing from a person to another or from a place to a person. Perhaps the existence of the name of mapping [goodness is a blessing] in Mēnōg-ī-Xerad is due to Zurvanite fatalistic beliefs that were common in the late Sassanid era. Also, the frequent name of mapping [Goodness is an Act] in Golestan indicates the pragmatic views of its writer.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mēnōg-ī-Xrad
  • Golestan-e-Sa’di
  • conceptual metaphor
  • goodness
  • name of mapping

مراجع

افراشی، آزیتا (‍۱۳۹۵). مبانی معناشناسی شناختی، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بختیاری، محمود و اشرف سراج (1395). «استعاره‌های مفهومی در شاهنامه فردوسی». مجموعه مقالات نخستین همایش ملی معناشناسی شناختی. به کوشش آزیتا افراشی. نشر نویسه پارسی: تهران، صص:109-128.
پرتوی آناهیتا؛ سهیل سعادتی نیا و نادیا حاجی پور(1398).«استعاره های مفهومی غم در دو نوع شعر مرثیه و حبسیه». دو فصلنامه ادبیات و پژوهش های میان رشته ای.دوره 1. شماره 1. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.صص 16-36.
تباری، فاطمه (1394). «استعاره‌های مفهومی خشم در زبان فارسی: رویکردی شناختی و پیکره‌ای». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: تهران.
تفضلی، احمد(1348). واژه نامه مینوی خرد، تهران،انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
تفضلی، احمد(1354). مینوی خرد، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
تفضلی، احمد(1386). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، تهران، انتشارات سخن.
ثقفی، عشرت(1396). «تحول تاریخی استعاره‌های مفهومی شجاعت در زبان فارسی: رویکردی شناختی و پیکره ای». پایان نامه دکتری. دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی .دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب.
حامدی شیروان، زهرا و شریفی، شهلا (1394).« بررسی استعاره‌های شناختی و مدل شناختی خشم و کینه در پنج داستان از شاهنامۀ فردوسی»، مجموعه مقاله‌های همایش مخاطب‌شناسی شاهنامه و شعر حماسی فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد.
دالوند، یاسر(1399). مینوی خرد،  با مقدمه سیروس شمیسا، تهران: نشر کتاب سده.
دیلمقانی، سارا (1395). «بررسی تاریخی استعاره‌های مفهومی در زبان فارسی: متن سمک عیار». مجموعه مقالات نخستین همایش ملی معناشناسی شناختی به کوشش آزیتا افراشی، نشر نویسه پارسی: تهران، صص:55-77.
سراج،اشرف و محمود بختیاری(1397).«استعاره های مفهومی حوزه اخلاق در شاهنامه فردوسی: رویکرد شناختی». پژوهش نامه اخلاق.س11، ش40، صص127-141.
شریفی‌مقدم، آزاده، آزدایخواه، مریم و وحیده ابوالحسنی‌زاده (1396). «مقایسه استعاره های مفهومیِ غم و شادی در اشعار پروین اعتصامی». نشریه زبان‌پژوهی،  انتشار آنلاین از تاریخ 16 دی 1396،شناسه دیجیتال (DOI: 10.22051/jlr.2018.15235.1330)
صفوی، کوروش (۱۳۸۳). از زبان‌شناسی به ادبیات، تهران: سورة مهر.
فرهودی، مصطفی(1392). «اخلاق در دین زرتشت از منظر مینوی خرد»، دوفصلنامه تخصصی اخلاق وحیانی پژوهشگاه علوم وحیانی معراج، سال دوم، شماره 5، پاییز و زمستان 1392. صص87-103.
فضائلی، سیّده مریم و ابراهیمی، شیما (1393). «بررسی استعاره‌های مفهومی احساس «غم» در شعر مسعود سعد سلمان». نشریۀ مطالعات زبان و ادبیات غنایی، سال چهارم، شمارۀ 13: صص80-65.
قاسمی، آزاده (1394). «بررسی استعاره های مفهومی و طرحواره‌های تصویری واژه غم در اشعار فریدون مشیری». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
قاسمی، حسین؛ محمد عارف امیری، نادیا حاجی پور و آناهیتا پرتوی (1396).«استعاره مفهومی "غم" در اشعار ملاعلی فاخر». مجموعه مقالات برگزیده همایش ملی ملاعلی و شیخ آقا حسن فاخری. ج2. مازندران: انتشارات شفلین.صص 27-50.
قوچانی، بیتا؛ آزیتا، افراشی و سید مصطفی عاصی (1395). «استعاره‌های مفهومی حوزۀ ترس: در زبان فارسی: رویکردی شناختی و پیکره‌ای». مجموعه مقالات نخستین همایش معناشناسی شناختی با کوشش آزیتا افراشی، نشر نویسه پارسی: تهران، صص: 201-226.
کوشکی، فاطمه(1398). مفهوم‌سازی «عشق و نفرت» در زبان فارسی:رویکردی شناختی، درزمانی و پیکره‌ای. پایان نامه دکتری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گلستان سعدی(1374). بکوشش دکتر خلیل خطیب رهبر. تهران،انتشارات صفی علیشاه.
مصاحب، غلامحسین(1356).دایره المعارف فارسی. ج2. تهران: شرکت سهامی کتاب های جیبی.
ملکیان، معصومه و ساسانی، فرهاد (1393). «مفهوم‌سازی خشم در زبان فارسی». نشریۀ پژوهش‌های زبان شناسی ، سال ششم، شماره 2، (صص:56-37).
مولودی، امیرسعید، کریمی دوستان، غلام‌حسین و بی‌جن‌خان، محمود (1394) «کاربست رویکرد پیکره بنیاد تحلیل الگوی استعاری در زبان فارسی: مطالعۀ حوزۀ مقصد خشم». پژوهش‌های زبانی. سال ششم، شمارۀ 1، (صص: 118-99).
نصیریان، یدالله (۱۳۸۰). علوم بلاغت و اعجاز قرآن، تهران: سمت.
همتی، طاهره؛ مریم شوقی و کامیار جولایی (1395). «استعاره‌های مفهومی حرکت در زبان فارسی: یک تحلیل پیکره‌مدار». مجموعه مقالات رویکردی شناختی به بازنمود حرکت در زبان فارسی به کوشش آزیتا افراشی، نشر نویسه پارسی: تهران، صص: 173-193.
 
1-      Jäkel, O. (2002). Hypotheses revisited: The cognitive theory of metaphor applied to religious texts. Metaphorik. De, 2(1), (pp 20-42).
2-      Kovecses, Z. (2010). Metaphor: A practical introduction. Oxford University Press.
3-      Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). The metaphorical structure of the human conceptual system. Cognitive science, 4(2), (pp 195-208).
4-      Lakoff, G. (1993). The contemporary theory of metaphor. InA. Ortony (Ed.), Metaphor and thought (pp. 202–251).
5-      Montgomery, M., Durant, A., Fabb, N., Furniss, T., & Mills, S. (2007). Ways of reading: Advanced reading skills for students of English literature. London: Routledge.
6-      Moradi, M. R. and Pirzad Mashak. Shahrzad. (2013). "A comparative and contrastive study of sadness conceptualization in Persian and English". English Linguistic Research, Vol.2, (pp107-112).
7-      Saeed, J. (1997). Semantics. Oxford. Blackwell.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار