دیوان طالب؛ طالبِ تصحیح: پیشنهادهایی برای تصحیح ابیاتی از کلّیات اشعار طالب آملی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکدة دانشنامه‌نگاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛

چکیده

طالب آملی از بزرگ‌ترین شاعران سبک هندی است و دیوان وی شایستة تحقیق و تدقیق. دیوان کلیات وی در سال 1346 و 1391 به تصحیح محمدطاهری شهاب منتشر شده است. برای سهولت بررسی، در نوشتار حاضر، خطاهای تصحیح این دیوان به هفت بخش تقسیم شده است: 1. تصحیف و تحریف (شامل 14 بیت)؛ 2. فاصله‌گذاری میان کلمات (2 بیت)؛ 3.اسقاط حرف یا حروف (4 بیت)؛ 4.افزایش حروف (1 بیت)؛ 5. تقدیم و تأخیر کلمات (1 بیت)؛ 6. بی‌توجهی به اصل موازنه و تقابل در تصحیح (1 بیت)؛ 7. غلط‌های چاپی و املایی (53 بیت). تصحیح ابیات با توجه به‌بررسی وزن، قافیه، معنی، شواهد از خود شاعر یا سبک هندی، سابقه در سنّت ادبی فارسی صورت گرفته و با نسخ موجود تطبیق و راستی آزمایی شده و عمده پریشانی‌های این متن از تصحیف و تحریف، سقط و فروافتادگی، زیادت و تکرار، تقدیم و تأخیر و خطای املایی است. این بررسی لزوم تصحیح مجدد اثر را آشکار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Talib’s Divanneeds correction: Suggestions for the editing collected poems of Taleb Amoli

نویسنده [English]

  • Asghar Esmaeili
Assistant Professor, Encyclopedia Research Institute, Institute of Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

Talib Amoli is one of the greatest poets of Hindi style, and his Divan deserves research and inspection. His Complete Divan, corrected by Mohammad Taheri, was published in 1361 and 1391. For the ease of analysis, in the present article, the errors in the correction of Talib Amoli’s Divan were classified into seven parts: (1) misreading and misrepresentation (14 lines); (2) spacing among words (2 lines); (3) missing letter(s) (4 lines); (4) letter additions (1 line); (5) disordering in lexis (1 line); (6) overlooking the co-occurrence principle in correction (1line); and (7) misspelling and typographical errors (53 lines). The corrections of the verses were informed by an investigation of the rhythms, rhymes, meanings, cues and clues from the poet himself or from Hindi style and the tradition in Persian literature, which were compared with and validated by the existent editions. The majority of the corrections include the correction of misreadings and misrepresentations, missed lexis, wrong additions and repetitions, disordering of verses, and misspellings. This analysis revealed the necessity for re-correction of Talib Amoli’s Divan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Talib Amoli
  • complete Divan
  • correction
  • misreading
  • editing
مامی، نصرالله؛ نصیری شیراز، زهرا و دادفر، مجید (1395). ضرورت تصحیح مجدد دیوان عمادی شهریاری. متن شناسی ادب فارسی، سال 52، ش. 3، پیاپی 31، ص 1-22.
انوری، حسن (1381). فرهنگ سخن. تهران: سخن.
جهانبخش، جویا (1384). راهنمای تصحیح متون. تهران: میراث مکتوب.
خرمشاهی، بهاءالدّین (1373). حافظ‌نامه، ج2. تهران: انتشارات علمی‌ و فرهنگی.
دهخدا، علی اکبر (1373). لغت نامه. مؤسسة انتشارات دانشگاه تهران.
سعدی، مصلح‌الدّین مشرف‌بن عبداللّه (1372). کلیات سعدی، از روی نسخه تصحیح‌شدة محمدعلی فروغی. تهران: نگاه.
صفا، ذبیح‌الله (1372). تاریخ ادبیات در ایران، ج5، بخش2. تهران: فردوس.
طالب آملی، عبدالله‌بن محمد. دیوان طالب آملی. نسخه ش. 3059480. کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. قابل دسترسی در: http://opac.ir/opac-prod/bibliographic/3059480
طالب آملی، عبدالله‌بن محمد. دیوان طالب آملی. نسخه ش.1518147. کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. قابل دسترسی در:http://opac.ir/opac-prod/bibliographic/1518147
طالب آملی، عبدالله‌بن محمد. دیوان طالب آملی، ش. بازیابی 1019. کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. قابل دسترسی در:www.delib.ical.ir
طالب آملی (1391). کلیات اشعار ملک‌الشعراء طالب آملی، به اهتمام و تصحیح
عسکری، روح‌الله؛ دشتی، سیدمحمد (آماده انتشار). ضرورت تصحیح مجدد غزلیات طالب آملی، متن‌شناسی ادب فارسی.
عیدگاه طرقبه‌ای، وحید (1394). تصحیح ابیاتی از طالب آملی، نامة فرهنگستان (ویژه شبه‌قاره)، ش 4، پیاپی 5، پاییز و زمستان 1394: 79-92.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی(1385). دستور خطّ فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
قهرمان، محمد (1378). صیادان معنی (برگزیده اشعار سخن‌سرایان شیوه هندی). تهران: امیرکبیر.
گلچین معانی، احمد (1373). فرهنگ اشعار صائب، 2 ج. تهران: امیرکبیر.
مایل هروی، نجیب (1369). نقد و تصحیح متون. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
محمّد طاهری شهاب. تهران: انتشارات سنایی
معین، محمد (1371). فرهنگ معین. تهران: امیرکبیر.
مولوی، جلا‌ل‌الدین محمدبن‌محمد (بی‌تا). کلیات دیوان شمس‌ تبریزی، تصحیح محمد عباسی، تهران: طلوع