کاربست استعارۀ دستوری در تحلیل متون نمونه موردی: داستان حسنک وزیر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)، تهران، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم، قم ، ایران.

چکیده

استعارۀ دستوری به معنای جایگزینی یک طبقه دستوری یا یک ساختار دستوری با طبقه یا ساختاری دیگر است؛ این استعاره در فرا­نقش‌های اندیشگانی و بینا­فردی نمودِ بیشتری دارد. استعارۀ دستوری در هریک از این فرا­نقش‌ها می‌تواند کنشگران و معانی فرایندها را دگرگون نماید. هرچند برخی معتقدند این استعاره مختص متون علمی است که از عینیت بیشتری برخوردارند اما کاربست این استعاره در تحلیل دیگر متون، همانند متون تاریخی که مدعی گزارش واقعیت­اند، نیز کارا است. یکی از متونی که مؤلف بر بیان واقعیت تأکید می‌نماید تاریخ بیهقی است. به نظر می‌رسد استعارۀ دستوری می‌تواند برای سنجش مدعای این اثر کارا باشد. در این پژوهش برای بررسی ادعای بیهقی، داستان حسنک­وزیر را از منظرِ استعارۀ دستوری بررسی کرده‌ایم. نتایج پژوهش نشان می‌دهد فرایندهای مادی بیشترین فرایند این متن‌اند؛ استعارات دستوری اسمی، معانی دیگر، به‌کارگیری جملات در نقش‌های غیرمعمول و به کار بردن فرایندها به‌جای یکدیگر در فرا نقش بینا فردی، حذف عامل یا کنشگر فرایند و... از دیگر نتایج این پژوهش است. بر اساس یافته‌ها می‌توان گفت بیهقی در عین اینکه بر گزارش امرِ واقع تأکید می‌نماید، واقعیت را  کامل گزارش نمی‌کند بلکه بخشی از واقعیت را که بی‌خطر یا کم‌خطر است بازگو می‌کند و در مقابل بخشی را نیز وامی­نهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of Grammatical Metaphor in Analyzing Texts Case Study: Story of Hassanak-e- Vazir

نویسندگان [English]

  • Mahdi Islami 1
  • Ahmad Rezaee Jamkarani 2
1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Imam Sadiq Research Institute for Islamic Sciences, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Qom University, Qom, Iran.
چکیده [English]

Historical texts including texts that claim to report reality, when seen from this perspective, are close to scientific texts. Among these texts is Beyhaghi’s history. It seems that grammatical metaphors can be effective in assessing the validity of this work. In this study, to investigate Beyhagi's claim, we examined the story of Hassanak-e- Vazir in terms of grammatical metaphor. The results of the research show that material processes are the most important components of this text. Also, the declarative mood that represents the actual report is dominant in this work, but besides that, the subjunctive mood, which is the opposite of the declarative mood, is seen in many processes, such as nominal grammatical metaphors, alternative meanings, the use of sentences in unusual roles, the application of processes to each other in interpersonal meta-function, the elimination of the agent or the process actor, and some additional results of this research. The use of the active verb in the sense of the passive in order to remove the process actor can be considered a new type of grammatical metaphor most frequently used in this section. Based on the findings, we can say that Beyhaghi, while emphasizing the facts, does not report the reality completely. He tells a part of the fact that is safe or low risk, but he also eliminates some parts or does not explicitly state them, especially in the constructions concerning how Massoud Ghaznavi is a true actor in the process, using various forms of grammatical metaphor to keep his name.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grammatical metaphor
  • Functional Linguistics
  • Beyhaghi’s history
  • Hassanak-e- Vazir
اصغری، حسین (۱۳۹۵). «حقیقت‌گویی با توجه به جبر سلطان در تاریخ بیهقی»، پژوهش‌نامۀ تاریخ، شماره ۴۴، صص ۱-۱۴.
اکبری، منوچهر و مونا ولی پور (۱۳۹۵). «نقد و تحلیل انواع وجه فعلی در فارسی»، فصلنامۀ ادب فارسی، سال ۶، شمارۀ 1، بهار و تابستان ۱۳۹۵، شمارۀ پیاپی ۱۷، صص ۱-۱۵.
بیهقی، محمد بن حسین (۱۳۸۹). تاریخ بیهقی، مقدمه، تصحیح و تعلیقات، دکتر محمدجعفر یاحقی، مهدی سیدی، تهران: سخن.
چاووشی، مهسا (۱۳۹۰). کارکرد استعارة دستوری در زبان علم، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
رضویان، حسین وجیهه احسانی (۱۳۹۴). «کاربرد استعارة دستوری گذرایی در مقایسة سبک دو رمان (تحلیل تطبیقی سبکِ مدیر مدرسه و اسرار گنج درة جنی)»، فصلنامه نقد ادبی، شماره ۲۹، صص ۱۴۳- ۱۶۵.
صیفوری، نسرین و دیگران (1395). «بررسی مقایسه‌ای استعارۀ دستوری در مقالات پزشکی ایرانی به زبان انگلیسی و مجلات انگلیسی – آمریکایی»، فصلنامه زبان پژوهی دانشگاه الزهرا/ سال هشتم، شماره 19، صص 103-123.
مبارکی، ساجده (۱۳۹۱). استعارة دستوری در متون علمی و ادبی، پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی
مهاجر مهران و نبوی محمد (1376). به‌سوی زبانشناسی شعر، تهران: نشر مرکز.
میرعمادی، سید علی و فردوس جمالی (۱۳۸۲). «استعارۀ دستوری مراوده‌ای در گفتمان علوم طبیعی و اجتماعی»، مجلۀ زبانشناسی کاربردی، دوره ۶، شماره ۲، صص ۶۹ - ۸۸.
میلانی، عباس (۱۳۸۷). تجدد و تجدد ستیزی در ایران، تهران: اختران.
نورگارد، نینا و دیگران (۱۳۹۴). فرهنگ اصطلاحات سبک‌شناسی، ترجمه احمدرضایی جمکرانی و مسعود فرهمندفر، تهران: مروارید.
 
Briones,Susana, et al (2003) "GRAMMATICAL METAPHORS IN SCIENTIFIC ENGLISH", Especialist, 24(2),131-142.
Eggins, Ssuzanne (2007) an introduction to systemic functional linguistics, reprinted New York: Continuum.
Eija,Ventola (1991) trends in linguistics (functional and systemic linguistics), New York: Mouton De Gruyter.
Halliday, M. A. K (2003) on language and Linguistics, edited by Jonathan Webster, first published London: Continuum.
Halliday, M. A. K and Robin P. Fawcett (1987) new developments in systemic linguistics V1, first published, Great Britain.
Joynet Tabita Niarta Manurung, Busmin Gurning (2014) "GRAMMATICAL METAPHOR IN BRUNO MARS’ SONGS", journal of linguistics of fbs unimed. 3(1). Pp 48-57
 
Taverniers, Miriam (2004) "grammatical metaphors in English". Moderna Sprak, 98(1), Pp 17-26.
Zhu Jiang, Yuxiao Bao(2011) Analysis on grammatical metaphor from the view of Meta function, Elixir Literature 40,Pp5257-5258.